chÜÖng VIIi

chÜÖng VIIi

(ti‰p theo)

chi‰n dÎch 275

Cho t§i næm 1973, m¶t trong nh»ng lo âu cûa dÜ luÆn chánh trÎ ª Hoa Kÿ là sÓ phÆn cûa các tù binh MÏ ª B¡c ViŒt. Bây gi© thì h† Çã ÇÜ®c trª vŠ Hoa Kÿ rÒi nên dÜ luÆn Çó låi nghï t§i nhiŠu hÖn cho sÓ phÆn các binh sÌ, hå sï quan và sï quan bÎ ghi nhÆn lá mÃt tích trong chi‰n ÇÃu, m¶t ÇŠ tài mà các thành viên cûa phái Çoàn Çã có d¿ ÇÎnh là nói th£ng v§i Çåi diŒn cûa chánh quyŠn MiŠn B¡c và CPLTCHMN ª trong tråi Davis , trong sân bay Tân sÖn NhÙt. ñÓi v§i m¶t sÓ Çåi diŒn nÀy, ÇiŠu tÓt nhÃt là có th‹ dùng ngay báo chí cûa h† trong vùng chi‰m Çóng hay trong quÓc gia cûa h† Ç‹ nói vŠ sÓ quân nhân mÃt tích nÀy. CÙ hai næm Hoa Kÿ låi cº m¶t ngÜ©i Ç‹ thÜ©ng xuyên th¿c hiŒn công tác quäng bá nÀy.

Ngay lúc h† Ç‰n tråi Davis, phái Çoàn Hoa Kÿ có cäm tÜªng r¢ng các phát ngôn viên cûa Hà N¶i chuy‹n m¶t cu¶c bàn cãi có tính cách xây d¿ng thành m¶t s¿ tuyên truyŠn quäng cáo cho khoäng 70 nhà báo, phóng viên, toán quây phim, và các chuyên viên vŠ âm thanh có m¥t hôm Çó. Các sï quan c¶ng sän ngÒi © ÇÀu bàn dài dÜ§i bÙc tÜ®ng bán thân cûa HÒ chí Minh hình nhÜ tåc tØ m¶t khÓi m« heo bóng loáng. M¶t trung tá B¡c ViŒt phó trÜªng Çoàn Hà N¶i lÆp tÙc châm ngay ngòi lºa. Ông ta thích ÇÜa ra m¶t câu trä l©i chung chung hÖn là trä l©i tuÀn t¿ ngay vào các câu hÕi. Th‰ là có m¶t s¿ tranh luÆn vŠ thû tøc phäi theo. Ông trung tá nÀy Ç†c m¶t bän væn dài dòng trong hai mÜÖi phút:

-" Chánh Phû Ford phäi chÎu trách nhiŒm vŠ s¿ Çeo Çu°i ti‰p tøc cu¶c chi‰n, ÇiŠu nÀy làm cho không th‹ áp døng ÇÜ®c ÇiŠu 8 B cûa HiŒp ñÎnh, liên quan Ç‰n nh»ng ngÜ©i mÃt tích. "

ñ‹ c¡t ÇÙt nh»ng l©i t°ng quát r°ng tuy‰ch nÀy, nghÎ sï Bartlett ÇÜa m¶t tÃm thÈ bài ghi tên h† cûa Çåi úy Clifford Fieszel, sÓ quân 462-56-6781, phi công bÎ b¡n r§t trên không phÆn B¡c ViŒt và ÇÜ®c ghi nhÆn là mÃt tích ngày 30 tháng 9 næm 1968.

NghÎ sï Bartlett muÓn bi‰t vŠ sÓ phÆn cûa vÎ Çåi úy nÀy. Vì theo m¶t quy‰t nghÎ cûa ñåi H¶i ñÒng Liên HiŒp QuÓc thì Chánh Phû C¶ng Hòa Nhân Dân ViŒt Nam phäi cung cÃp nh»ng chi ti‰t chính xác.

Trung tá c¶ng sän tØ chÓi, không trä l©i.

- Tôi phäi trä l©i sao cho bà Çåi úy Fieszel Çây ? Tôi së có m¥t ª OKlahoma trong 2 tuÀn n»a. Tôi phäi nói gì v§i bà ta Çây ? khi mà Chánh Phû Hoa Kÿ chúng tôi phäi cung cÃp m‡i tuÀn m¶t chuy‰n bay liên låc gi»a SàiGòn và Hà N¶i ? nh»ng sï quan trên chuy‰n bay Çó có nhiŒm vø trÜ§c h‰t là thäo luÆn v§i chánh quyŠn MiŠn B¡c vŠ công tác tìm ki‰m liên quan Ç‰n nh»ng quân nhân mÃt tích." nghÎ sï Bartlett nói. RÒi ông nghÎ sï Hoa Kÿ chÃm dÙt b¢ng m¶t câu k‰t luÆn cûa ông :

- " Ÿ Oklahoma chúng tôi , có m¶t danh tØ .Çó là "hogwash" ! cÓt Ç‹ nói lên Ç¥c tính cûa nh»ng nhÆn xét cûa ông.

Trong sÓ các nhà báo có ông Cao Giao hÕi ông bån Xuân …n cûa ông ta hogwash nghïa là gì . Xuân …n dÎch ngay :

- " Có nghïa là "ÇÒ bÕ", ÇÒ bá láp không ra gì , ÇÒ c¥n bä Ç‹ cho heo æn !

Ông Bartlett nhìn ngÜ©i trung tá c¶ng sän k‰t luÆn:

- " CÛng tÓt thôi ! s¿ im l¥ng cûa ông chÙng tÕ là ông tØ chÓi không trä l©i cho tôi ."

Ông dân bi‹u Millicent Fenwick trª låi nh»ng tØ ng» trong bài diÍn væn cûa trung tá c¶ng sän . Ông ta Çã có nói là Chánh Phû cûa ông s£n sàng giäi quy‰t m†i bài toán qua thÜÖng lÜ®ng. B¢ng cách nào Çây ? Trung tá c¶ng sän nÀy trä l©i cho các câu hÕi là :

- " Tôi së chuy‹n các Çòi hÕi cûa quš vÎ cho Chánh Phû cûa chúng tôi "

Gay g¡t và vô ích, cu¶c thäo luÆn ti‰p tøc trong s¿ Òn ào gÀn nhÜ bÃt tÆn. Nh»ng cu¶c cäi vä nÀy Çáng ÇÜ®c thu hình l¡m ÇÃy, và ngÜ©i ta nghe ti‰ng máy quay phim chåy rào rào v§i vài chÌ thÎ cûa các nhà báo, và thÌnh thoäng nh»ng ti‰ng than phiŠn cûa ông Milicent Fenwick:

- " Ông ta có trä l©i câu hÕi cûa tôi Çâu? ông ta không có trä l©i câu hÕi cûa tôi !"

Ông Mc Closkey cÓ giäi thích cho ông trung tá c¶ng sän nÀy là có vài dân bi‹u trong QuÓc H¶i không muÓn ti‰p tøc giúp cho ViŒt Nam C¶ng Hòa. NhÜng n‰u Chánh Phû MiŠn B¡c cÙ chÓng låi công tác tìm ki‰m nh»ng ngÜ©i MÏ mÃt tích, thì ng†n gió có th‹ Ç°i chiŠu th°i ngÜ®c låi .

NhÜng Çây là m¶t cu¶c ÇÓi thoåi gi»a nh»ng ngÜ©i Çi‰c, m¥c dÀu vÆy ông Frasier cÙ tuyên bÓ là cu¶c nói chuyŒn nÀy rÃt h»u ích.

Trng tá c¶ng sän vÅn gi» v»ng ÇÜ©ng hÜ§ng tuyên truyŠn Ç‰n cùng:

- " Quš vÎ phäi trª vŠ MÏ Ç‹ khuy‰n khích nhân dân và QuÓc H¶i Hoa Kÿ hãy bác bÕ dÜ©ng lÓi chánh trÎ cûa ông Ford, tÙc là phäi chÃm dÙt s¿ ûng h¶ tÆp Çoàn NguyÍn væn ThiŒu."

Ông dân bi‹u Chappel, v§i m¶t gi†ng nói thÆt chÄm räi và cÜÖng quy‰t tuyên bÓ:

- " Cá nhân tôi, tôi Ç‰n ViŒt Nam v§i m¶t tinh thÀn và m¶t chû Çích là xem xét tÆn m¡t "tình hình cø th‹" ª Çây Ç‹ lúc vŠ tôi có th‹ bÕ phi‰u "thÆt Çúng Ç¡n" cho bài toán quan tr†ng: Çó là viŒn tr® cho MiŠn Nam ViŒt Nam . "

ñ‹ cho trung tá c¶ng sän nÀy dÍ hi‹u, ông Chappel dùng ngay nh»ng danh tØ c¶ng sän mà ông nÀy Çã dùng nhÜ " tình hình cø th‹" , "thÆt Çúng Ç¡n"..... Và ông nói ti‰p:

- " Bây gi© khi Çã g¥p ÇÜ®c các ông rÒi, thì tôi Çã Çi t§i ÇÜ®c m¶t vài k‰t luÆn.. Tôi tin r¢ng c¶ng sän các ông không bao gi© có š ÇÎnh tôn tr†ng lÎnh ngØng b¡n... Các ông cÛng không tôn tr†ng nghïa vø cûa các ông liên quan t§i tin tÙc cûa nh»ng ngÜ©i bÎ mÃt tích. Các ông than phiŠn, các ông nói r¢ng ª Çây ngÜ©i ta không tôn tr†ng quyŠn Ç¥c mi‹n ngoåi giao cûa các ông, Các ông nói là ª SàiGòn nÀy ngÜ©i ta cúp nÜ§c cúp ÇiŒn cûa các ông, nhÜng tôi thÃy là các ông sÓng ª Çây rÃt là thoäi mái và ÇÀy Çû tiŒn nghi."

Ông dân bi‹u ÇÜa tay chÌ cây quåt máy trên trÀn nhà (Çang chåy), chÌ các cây cÓi và sân cÕ chung quanh tråi, rÒi nói ti‰p:

- " tÃt cä nh»ng thÙ nÀy ÇŠu do hai Chánh Phû ViŒt Nam C¶ng Hòa và Hoa Kÿ Çài th†....

Khi tôi vŠ Ç‰n Hoa Kÿ ... tôi có š ÇÎnh së bÕ phi‰u chÃp thuÆn 300 triŒu mÏ kim viŒn tr® b° túc cho Chánh Phû ViŒt Nam C¶ng Hòa. "

NhÜng các nhà báo ViŒt Nam ÇŠu lÃy làm thích thú mà ghi nhÆn r¢ng ngÜ©i thông dÎch c¶ng sän không có thông dÎch låi câu nói sau cùng nÀy cûa dân bi‹u Chappel.

Bà Bella Abzug muÓn cho không khí b§t gæng, buông ra m¶t câu :

-" S¿ trao trä 23 hài cÓt cûa quân nhân Hoa Kÿ ch‰t trong th©i gian bÎ b¡t ª B¡c ViŒt và s¿ viŒc mà trung tá Bao Çã chÃp nhÆn hÕi låi Chánh Phû cûa ông vŠ tin tÙc cûa Çåi úy Fieszel cÛng Çã chÙng tÕ ÇÜ®c tinh thÀn khä dï có th‹ an ûi ÇÜ®c n°i Çau cûa các gia Çình có con em quân nhân bÎ coi là mÃt tích ª Çây.."

Bà Ü§c mong r¢ng Chánh Phû B¡c ViŒt së cung cÃp thêm tin tÙc liên quan Ç‰n các quân nhân bÎ mÃt tích...

- " ñó së là m¶t bÜ§c ti‰n l§n, ThiŒn chí tÓt.. Bình thÜ©ng hóa quan hŒ....

TÃt cä nh»ng gì mà cä SÙ Quán Hoa Kÿ và Dinh ñ¶c LÆp cho t§i gi© nÀy không th‹ Çåt ÇÜ®c ÇÓi v§i phái Çoàn, thì gi© Çây m¶t cách không chû tâm chÌ trong vòng m¶t ti‰ng rÜ«i ÇÒng hÒ h† Çã Çåt ÇÜ®c v§i thái Ç¶ cûa m¶t sÓ dân bi‹u và vì thái Ç¶ cûa nh»ng ngÜ©i c¶ng sän. Các thành viên cûa phái Çoàn Hoa Kÿ tÕ ra rÃt giÆn d».

H† Çi qua tråi cûa CPLTCHMN, cách Çó 50 thÜ§c.

TÜ§ng Hoàng anh TuÃn, thu¶c Ban Liên H®p Quân S¿ 2 Bên, ra ti‰p phái Çoàn. ThÃy Çã quá tr‹ nhÜ Çã d¿ trù , ông hÕi phái Çoàn:

" Chúng ta có nên h†p trong m¶t gi© hay không ?

Hai ông Barlett và Flint bàn v§i nhau:

- Có lë nºa gi© cÛng quá Çû rÒi.

TÜ§ng Hoàng anh TuÃn së Ç†c m¶t bän væn. ñã nghe m¶t lÀn bên kia cÛng quá Çû rÒi. NghÎ sï Barlett ng¡t l©i ông TuÃn:

- Tåi sao CPLTCHMN không chÎu làm gì h‰t, Çúng theo ÇiŠu mà HiŒp ñÎnh Paris Çã có ghi rõ, liên quan Çén nh»ng ngÜ©i mÃt tích ? (ÇiŠu 8 B trong HiŒp ñÎnh)

NhÜng tÜ§ng TuÃn vÅn cÙ ti‰p tøc Ç†c:

- "NgÜ©i MÏ phäi chÎu trách nhiŒm vŠ s¿ không thi hành HiŒp ñÎnh Paris và vŠ ÇiŠu mà ngÜ©i ta không th‹ giäi quy‰t ÇÜ®c bài toán cûa nh»ng ngÜ©i mÃt tích"

Phái Çoàn MÏ ÇÜa ra nh»ng câu hÕi thÆt chính xác. NhÜng cÛng giÓng nhÜ ÇÒng chí c¶ng sän B¡c ViŒt cûa ông lúc nãy, tÜ§ng TuÃn cÛng chÌ nói chung chung. Ông Flynt muÓn có thêm chi ti‰t liên quan Ç‰n 41 xác ch‰t cûa ngÜ©i MÏ không ÇÜ®c trao trä cho Hoa Kÿ.

TÜ§ng TuÃn nói:

- " Sau khi kš HiŒp ñÎnh Paris, Hoa Kÿ vÅn ti‰p tøc theo Çu°i cu¶c chi‰n. Không th‹ thi hành HiŒp ñÎnh ÇÜ®c .... M‡i tuÀn Çã có h¢ng ngàn ngÜ©i ViŒt Nam ch‰t ...."

Ông Flynt ng¡t l©i:

- "Tôi không muÓn nghe chuyŒn Çó, Tôi muÓn bi‰t 41 xác ch‰t Çó bây gi© Çang ª Çâu ?"

TÜ§ng TuÃn Çáp:

- "Không ai b¡t bu¶c tôi phäi trä l©i cho câu hÕi nÀy, và tôi tÜªng r¢ng nhân dân Hoa Kÿ së hi‹u tåi sao."

Nói xong ông ta nhìn ÇÒng hÒ

- "Ba chøc phút cûa chúng ta hình nhÜ Çã h‰t rÒi !"

VØa nói ông ta vØa ÇÙng dÆy và bÕ Çi.

Trên ÇÜ©ng ra xe Çi vŠ, bà Millicent Fenwick tâm s¿ v§i các nhà báo r¢ng : bây gi© thì bà ta së bÕ phi‰u cho cä viŒn tr® nhân Çåo và viŒn tr® quân s¿ n»a.

Ngay sau Çó Çài phát thanh Hà N¶i và Çài phát thanh Giäi Phóng ÇŠu lên ti‰ng là "’phái Çoàn nghÎ sï và dân bi‹u Hoa Kÿ Çã có nh»ng l©i tuyên bÓ không ÇÙng Ç¡n và không xÙng Çáng v§i ÇÎa vÎ cûa h†."

NgÜ©i ta ghi nhÆn là không có m¶t s¿ giao tranh nào trong th©i gian phái Çoàn QuÓc H¶i Hoa Kÿ có m¥t ª ViŒt Nam. NgÜ©i ta không thÃy có m¶t cu¶c hành quân nào trên cÃp Çåi Ç¶i hay ít nhÃt cÛng không có m¶t cu¶c chåm súng nào quan tr†ng h‰t.

Ngày chúa nhÆt 2 tháng 3, trÜ§c khi Çáp phi cÖ vŠ Hoa Thånh ñÓn, nghÎ sï Barlett mª m¶t cu¶c h†p báo tåi phi trÜ©ng. Thêo ông : "MuÓn chÃm dÙt cu¶c chi‰n, phái Çoàn së khuy‰n cáo T°ng ThÓng Ford nên thúc ÇÄy ông Kissinger ti‰p tøc thÜÖng lÜ®ng v§i Liên Xô ,Trung C¶ng và B¡c ViŒt ." Ông NghÎ Sï Barlett có bi‰t Çâu r¢ng ông T°ng trÜªng Ngoåi Giao không có m¶t chút hÙng thú nào khi phäi Çàm phán v§i c¶ng sän trong tÜ th‰ y‰u.

Khi phái Çoàn sºa soån lên phi cÖ thì ñåi sÙ Martin chåy t§i :

- Tôi có th‹ tháp tùng v§i quš vÎ vŠ Hoa Thånh ñÓn hay không ?

NghÎ sï và các vÎ dân bi‹u Çã g¥p ông Martin nÀy quá nhiŠu trong nh»ng ngày gÀn Çây rÒi. ViÍn cänh có thêm vài gi© n»a v§i ông cÛng không mÃy ai thích thú nhÜng làm sao tØ chÓi cho ÇÜ®c Çây ?

Sau khi phái Çoàn r©i khÕi Sài Gòn, nhân vÆt sÓ 2 cûa sÙ quán Hoa Kÿ gªi m¶t ÇiŒn tín vŠ cho B¶ Ngoåi Giao, có Çoån k‰t luÆn nhÜ sau :

- SÙ quán nghï r¢ng ít nhÃt cÛng có m¶t sÓ Çông thành viên cûa phái Çoàn Çã ÇÜ®c thÃy m¶t khía cånh có ích l®i, t°ng quát vŠ sân khÃu chánh trÎ ª ViŒt Nam, dù chuyŒn Çó rÃt là m§i mÈ ÇÓi v§i h†. (kš tên Lehmann)

ñ‰n Hoa Thånh ñÓn, ông Martin nhÆn thÃy m¶t không khí bÃt l®i kh¡p nÖi, cho Ç‰n ngay cä các phòng sª trong B¶ Ngoåi Giao. Bän phân tách tin tÙc sau cùng cûa CÖ Quan Tình Báo Trung ÐÖng và cûa B¶ ÇŠu xác nhÆn r¢ng:

" Quân Ç¶i B¡c ViŒt ª phía Nam vùng phi quân s¿, dù có månh hÖn lúc nào h‰t, nhÜng không có khä næng Çánh båi quân l¿c VNCH m¶t cách dÙt khoát ÇÜ®c."

Ch‡ nào cÛng thÃy có š ki‰n tÜÖng t¿:

‘’Quân L¿c VNCH së không dÍ gì bÎ Çánh båi trong mùa khô nÀy’’

Ông Martin ª nhà cûa cô con gái, ÇÜ©ng 42, và b¡t ÇÀu Çi vÆn Ç¶ng. B¶ Ngoåi Giao cÃp cho ông m¶t chi‰c xe, các nhân viên trÈ trong khÓi ñông Nam Á S¿ Vø Çi lÃy hËn cho ông.

Ÿ Sài Gòn ông là nhân vÆt sÓ 2 cûa thû Çô, sau ông ThiŒu. NhÜng ª Hoa Thånh ñÓn thì ông chÌ là m¶t ông ñåi sÙ nhÜ nh»ng ngÜ©i Çåi sÙ khác thôi, không có tiŠn hô hÆu ûng. Ngay ª B¶, ông có cäm tÜªng là nh»ng ngÜ©i công chÙc ÇŠu bi‰t r¢ng ‘’dính vào vÃn ÇŠ ViŒt Nam không có l®i cho viŒc thæng quan ti‰n chÙc ÇÜ®c Çâu.’’ Ông Martin t¿ nhû: ‘’ch¡c ch¡n là h† không muÓn ÇÜa ÇÀu ra cho Jane Fonda tát Çâu’’.

Ông Martin không muÓn mÃt thì gi© Ç‹ mà thuy‰t cho các vÎ dân bi‹u cûa Çäng Công Hòa theo hÜ§ng Çi cûa ông. VÆy mà ª Çó ông cÛng Çøng phäi nh»ng s¿ im l¥ng. Robert Gialmo, m¶t dân bi‹u C¶ng Hòa trong ti‹u bang quan tr†ng nhÃt là ti‹u ban Ngân Sách, hình nhÜ Çang lÜ«ng l¿:

VÆy có nh»ng ai së là ÇÒng minh cûa ông Martin Çây? Trong hàng nghÎ sï thì có Barry Goldwater. TØ lâu rÒi, ông Graham Martin không hy v†ng thuy‰t phøc ÇÜ®c m¶t trong nh»ng ngÜ©i bån già cûa ông, Mike Mansfield, lãnh tø khÓi Ça sÓ Dân Chû ª ThÜ®ng ViŒn. Ông Martin thÃy thÆt là cä m¶t s¿ khó khæn Ç‹ cho ngÜ©i ta nghe và hi‹u ÇÜ®c mình ! Và coi nhÜ ông hoåt Ç¶ng xuyên qua m¶t bãi mìn ! TÃt cä nh»ng ngÜ©i trÈ, c¶ng s¿ viên hay làm viŒc cho các nghÎ sï và dân bi‹u ÇŠu là nh»ng ngÜ©i chû båi, chû trÜÖng ‘’hòa bình’’, cho nên ông Martin nghï là mình Çang bÖi ngÜ®c dòng !

Ông bi‰t là nhiŠu thành viên trong phái Çoàn Çã loan truyŠn nh»ng chÌ trtích gay g¡t vŠ cá nhân ông nhÜ Doinald Fraser Çã nói công khai và th£ng thØng:

- ‘’ChØng nào mà ñåi sÙ MÏ ª Sài Gòn vÅn còn Çi v§i Chánh Phû cûa ông ThiŒu, chØng Çó khó mà nhÆn thÙc ÇÜ®c Çâu là th¿c chÃt quyŠn l®i cûa Hoa Kÿ .’’

Ông Graham Henderson Martin vÓn là m¶t ngÜ©i có š thÙc nghiêm tr†ng vŠ nhân phÄm và nh»ng Ç¥c quyŠn cûa mình nên ông cäm thÃy mình bÎ læng nhøc ª Hoa Thånh ñÓn . Vào tháng 3 næm 1973 khi nhÆn nhiŒm sª ª Sài Gòn, ông Ç‰n ViŒt Nam chÆm h‰t mÃy ngày vì muÓn có ÇÜ®c m¶t chuy‰n bay chánh thÙc ÇÜa ông th£ng Ç‰n thû Çô VNCH, Vì riêng chuyŒn Çó thôi Çã thØa nhÆn r¢ng ông ñåi sÙ MÏ là Çåi diŒn cûa cá nhân ông T°ng ThÓng Hoa Kÿ .

Ông là m¶t ngÜ©i cao l§n, 63 tu°i, tóc ngâm Çen, có cái nhìn s¡c bén, sÙc khÕe hÖi kém, hút thuÓc m‡i ngày phäi Ç‰n vài gói, có dáng ÇiŒu cûa m¶t ngÜ©i quš phái mà có m¶t sÓ ngÜ©i cho Çó là kiêu cæng, và m¶t sÓ ngÜ©i khác thì thÃy Çó là ki‹u cách ÇÙng Ç¡n. Ông Martin gÓc ª ti‹u bang B¡c Carolina, thu¶c m¶t trong nh»ng gia Çình l§n ª b© bi‹n MiŠn ñông Hoa Kÿ nhÜ h† t¶c Cabot, h† t¶c Lodge, Kennedy...Ông rÃt hãnh diŒn vŠ ngÜ©i cha cûa mình, m¶t ông møc sÜ, ngÜ©i Çã tØng dåy ông r¢ng : ‘’ Nói thÆt là m¶t ÇiŠu rÃt dÍ và rÃt là h»u ích hÖn là nói dÓi..’’ ñÙng trÜ§c các nghÎ sï và dân bi‹u, ñåi sÙ Martin s£n sàng cho thÃy lòng ngay th£ng chân thÆt cûa ông hon là s¿ thông minh hi‹u bi‰t cûa cá nhân mình.

Ông không phäi xuÃt thân tØ nh»ng trÜ©ng Çåi h†c danh ti‰ng nhÜ Harvard, Princeton, ho¥c Yale, mà tØ trÜ©ng Wake Collège không có ti‰ng tæm gì h‰t. Ông nghï r¢ng môn LÎch Sº, La tinh, và Hy Låp Çã giúp ông có m¶t ‘’ quan niŒm rõ ràng vŠ quá khÙ’’

Lên Hoa Thånh ñÓn , ông là nhà báo trong m¶t th©i gian ng¡n, chÜa Çû lâu Ç‹ hi‹u rõ vŠ nghŠ nÀy nhÜng cÛng lâu vØa Çû Ç‹ thÃy ‘’không Üa’’ ÇÜ®c nghŠ nÀy . Ÿ Sài Gòn ông chia gi§i truyŠn thông ra làm 2 nhóm. M¶t phÀn l§n trong sÓ nÀy (nhóm thÙ nhÙt) là nh»ng ngÜ©i không thích nghi v§i ÇÜ©ng lÓi chánh trÎ chánh thÙc cûa sÙ quán. SÓ ít còn låi thu¶c nhóm thÙ hai. Ông Martin kh£ng ÇÎnh r¢ng m¶t ngÜ©i làm báo có lÜÖng tâm thì không ÇÜ®c làm håi gì Ç‰n quyŠn l®i cûa Hoa Kÿ . N‰u có cäm thÃy m¶t s¿ thÆt không thuÆn l®i cho mình thì cÛng phäi nín l¥ng m§i Çúng.

Ông Martin là hiŒn thân cûa nh»ng giao ti‰p thÜ©ng tr¿c và ÇÓi nghÎch lÅn nhau gi»a m¶t nhà báo và m¶t nhà ngoåi giao, và Çôi khi gi»a các th‰ hŒ n»a. Ÿ ViŒt Nam cÛng nhÜ ª các ch‡ khác, nh»ng ñåi SÙ có tu°i ít khi nào hòa h®p ÇÜ®c v§i các phóng viên trÈ. Ng¡n g†n hÖn, ông tin r¢ng r¢ng hÀu h‰t các nhà báo ª Sài Gòn và Hoa Thånh ñÓn dù là dÎ ÇÒng, h† vÅn ‘’thiên vŠ Hòa Bình cûa Hà N¶i ‘’, n‰u không muÓn nói là ‘’chÓng ThiŒu’’. Gi© Çây, ông Martin không có ÇÜ®c bao nhiêu ngÜ©i là ÇÒng minh trong gi§i báo chí. TrÜ§c kia thì có Cyrus Sultzberger, m¶t nhân vÆt quan tr†ng cûa t© New York times là bån cûa ông. Bây gi© thì t© Times Çó låi quay ra chÓng phá sÙ quán cûa ông, Çó là ÇiŠu mà ông Martin trung th¿c nghï nhÜ vÆy. Ÿ Sài Gòn ông chÃp nhÆn ti‰p m¶t nhà báo, ông George McArthur, phóng viên cûa t© Los Angeles Times, bån thân cûa m¶t n» nhân viên sÙ quán. Ông Martin có th‹ chÙng tÕ là mình cùng ÇÙng vŠ phía t¿ do báo chí Ç‹ có dÎp bênh v¿c cho gi§i truyŠn thông. Lúc ông James Markham Çi vào khu ViŒt C¶ng, ông Martin Çã kÎp g¥p ông ThiŒu Ç‹ bênh v¿c cho phóng viên nÀy, n‰u không thì ông ta Çã bÎ ông Nhã trøc xuÃt rÒi. ñ‰n gi© nÀy thì ông Martin không còn thÃy hÙng thú chút nào Ç‹ mà bênh v¿c nh»ng ngÜ©i phóng viên ‘’bÄn thÌu’’ loåi Çó n»a.

Ông Çã cho lŒnh dÙt khoát: không lÄn tránh mà cÛng không liên låc dù là bán chánh thÙc v§i báo chí. Ÿ Sài Gòn thu¶c cÃp cûa ông Çã phän b¶i ông trong lúc phái Çoàn cûa QuÓc H¶i Hoa Kÿ vi‰ng thæm ViŒt Nam và do Çó gi© Çây ª Hoa Thånh ñÓn sÙ quán m§i phäi nhÆn lÃy nh»ng hÆu quä Çó.

Ông Martin bÜ§c vô nghŠ vào th©i ông Roosevelt, ông lo vŠ An Sinh XÃ H¶I . Ông t¿ nhÆn mình thu¶c Çäng Dân Chû. Vì trong th©i chi‰n ông là ñåi tá, m¶t sï quan tình báo chuyên viên Ç¥c trách vŠ ñông Nam Á , thÜ©ng hay lui t§i v§i ông Alan Dulles, sáng lÆp viên cûa CÖ Quan Tình Báo Trung ÐÖng (CIA), nên ông Martin t¿ hào r¢ng mình hi‹u bi‰t nhiŠu trong lãnh v¿c tranh tÓi tranh sáng cûa "tin tÙc" hÖn h£n m¶t Polgar hay m¶t Snepp. TÃt cä nh»ng bän phúc trình không rõ ràng nói trên vŠ d¿ tính cûa B¡c ViŒt Çã làm cho ông b¿c mình. NhÜng cuÓi cùng vŠ tình hình thì riêng ông cÛng có m¶t cái nhìn t°ng h®p rÒi.

Là m¶t ngÜ©i có trách nhiŒm vŠ hành chánh cûa sÙ quán Hoa Kÿ ª Paris tØ næm 1947 Ç‰n 1955, ông bi‰t rõ vŠ nh»ng tay c¶ng sän ViŒt Nam nÀy. Ông Martin theo dÕi sát vŠ ông Phåm væn ñÒng ª Genève næm 1954. NhÃt là ông Çã thÃy Chánh Phû Pháp thÜÖng thuy‰t và nhÜ®ng b¶ v§i ViŒt Minh. Ÿ Paris, ông Çã có liên låc ch¥t chÈ v§i nh»ng cÖ quan tình báo Ç¥c biŒt. Nh© s¿ liên låc thân h»u v§i ông Roger Wybot mà ông Martin m§i có ÇÜ®c nh»ng tin tÙc mà CIA không lÜ®m l¥t ÇÜ®c vŠ nh»ng ngÜ©i MÏ chû trÜÖng "hòa bình" và nh»ng hoåt Ç¶ng cûa h† kh¡p nÖi ª Âu Châu. Trong lÀn thæm vi‰ng sau cùng cûa Phái Çoàn QuÓc H¶i Hoa Kÿ, niŠm vui ÇÀu tiên và duy nhÃt cûa ñåi SÙ Martin là ÇÜ®c bi‰t Chánh QuyŠn Sài Gòn Çã tØ chÓi không cho m¶t thành viên cûa phong trào Çòi hòa bình là ông Don Luce ÇÜ®c tháp tùng nghÎ sï và các dân bi‹u MÏ.

Ông Martin vÅn còn phÀn nào là m¶t ngÜ©i thân Pháp. S¿ thi‰t lÆp bang giao cûa Hoa Kÿ sau bài diÍn væn cûa tÜ§ng De Gaulle ª Phnom Penh là m¶t ÇiŠu không bình thÜ©ng. Là m¶t con ngÜ©i ít giao du, nên ª Sài Gòn ông Martin chÌ t§i lui v§i ñåi sÙ Pháp là ông Jean Marie Mérillon mà thôi.

Ông rÃt thành công trong nghŠ: ñåi sÙ ª Thái Lan tØ næm 1963 Ç‰n 1967, ông giành ÇÜ®c cho Hoa Kÿ m¶t quân cäng và 6 phi trÜ©ng mà không hŠ kš m¶t væn kiŒn chánh thÙc hay môt kh‰ Ü§c nào. Ông khinh ra m¥t nh»ng ngÜ©i có óc quân s¿ thi‹n cÆn, nên Çã tØng chÓng NgÛ Giác ñài vŠ d¿ án ÇÜa quân vào Thái Lan, và ông Çã yêu cÀu cho triŒu hÒi tÜ§ng William Stillwell vŠ, vì ông nÀy không chia xÈ quan Çi‹m cûa ông Martin. CÛng ª ngay tåi Bangkok, ông Martin Çã g¥p ông ThiŒu.

M¶t ngÜ©i con nuôi cûa ông Martin là phi công lái tr¿c thæng, Çã tº trÆn ª ViŒt Nam . TØ dåo Çó nhiŠu ngÜ©i cho r¢ng ông Martin Çã trª nên cÙng r¡n hÖn. Kh£ng ÇÎnh r¢ng Hoa Kÿ không nên xº døng Häi Quân cûa mình ª Thái Lan - và nh»ng nÖi khác -, ông Martin Çã gªi vŠ B¶ Ngoåi Giao nhiŠu công hàm "khó ngºi" mà T°ngTrÜªng Ngoåi Giao lúc Çó là ông Dean Rusk không th‹ chÃp nhÆn ÇÜ®c, nên ông Martin phäi r©i khÕi nhiŒm sª Bangkok, trª vŠ B¶ v§i chÙc vø Phø Tá Ç¥c biŒt phø trách vŠ di cÜ và nh»ng ngÜ©i tœ nån. M¶t chÙc vø trong tû kính ! NhÜng may m¡n cho ông là lúc còn ª Bangkok, ông Çã tØng träi thäm ÇÕ ti‰p rÜ§c m¶t luÆt sÜ cûa häng Coca Cola, m¶t ngÜ©i Çã tØng là chánh trÎ gia cûa Çäng C¶ng Hòa, ông Richard Nixon.

Khi Çã trª thành T°ng ThÓng, ông Nixon nh§ t§i nh»ng s¿ lÜu š cûa ông Martin và gºi ông sang Rô Ma (Ý). Ÿ Çó ông Martin không nói ti‰ng Ý mà chÌ nói ti‰ng Pháp cûa thành phÓ Ba Lê, nhÜng v§i tÜ cách trÜªng phái b¶ ngoåi giao, ông theo sát và chÌ huy h‰t các phòng sª, k‹ cä cÖ quan tình báo CIA, giám sát s¿ phân phÓi ngân khoän cho các Çäng phái cûa ngÜ©i Ý, trong Çó có Çäng xã h¶i cûa Bettino Craxi. Tin ch¡c r¢ng chính ông Çã ngæn cän không cho Çäng c¶ng sän Ý n¡m ÇÜ®c chánh quyŠn, ông Martin cÛng së làm nhÜ vÆy ÇÓi v§i nh»ng ngÜ©i c¶ng sän ViŒt Nam . NhÜng kìa! Häy xem låi coi, ai là ngÜ©i thÆt s¿ va chåm v§i tính chÃt phÙc tåp và t‰ nhÎ cûa ngÜ©i ViŒt Nam hÖn ông ª Sài Gòn hay ngay cä ª Hoa Thånh ñÓn ? Có th‹ là ông Kissinger, ngÜ©i mà ông Çã tØng phøc vø nhÜ m¶t trong nh»ng phø tá trong th©i gian thÜÖng thuy‰t ª Ba Lê. NgÒi ÇÓi diŒn v§i Lê ÇÙc Th†, ông Martin nhÆn rõ ông nÀy là ngÜ©i có m¶t lòng tin mänh liŒt vào Çäng c¶ng sän , kiên ÇÎnh hoàn toàn, khó mà lay chuy‹n n°i. " Nh»ng ngÜ©i c¶ng sän kh£ng ÇÎnh r¢ng h† là nh»ng ngÜ©i thØa k‰ cûa quä ÇÎa cÀu nÀy." Ông Martin Çã tØng nói nhÜ vÆy. Trong nh»ng lúc nghÌ giäi lao uÓng trà ª Ba Lê, ông Martin và Lê ÇÙc Th† Çã có nói chuyŒn v§i nhau vŠ nh»ng ÇÙa cháu cûa h†. ông Martin Çánh giá cao Lê ÇÙc Th† nhÜng ít hÖn ông Kissinger.

Ông Çã có mua m¶t trang tråi ª Tostane, sºa soån Ç‹ vŠ hÜu. Vào tháng 12 næm 1972, ông Alexander Haig báo cho ông bi‰t là ông Nixon muÓn chÌ ÇÎnh ông Ç‰n Sài Gòn . NhÜng ông lÜ«ng l¿. Ông muÓn chÃm dÙt nghiŒp vø. Ÿ Sài Gòn së chÎu nhiŠu búa rìu l¡m, nhÜng ông Haig nh¡c t§i NhiŒm Vø và Danh D¿:

- " N‰u T°ng ThÓng Çã nói là ông ta cÀn Ç‰n ông, thì ông nên Çi. Ông không th‹ làm viŒc 8 næm ª Ba Lê và 4 næm ª Rô Ma, Ç‹ rÒi sau Çó låi tØ chÓi m¶t nhiŒm sª khó . "

Và ông Martin Çã nhÆn l©i. Vào tháng 6 næm 1973, trong lúc ThÜ®ng ViŒn chÃp thuÆn s¿ b° nhiŒm nÀy, ông Martin Çã tuyên bÓ :

- " Chúng ta phäi chÃm dÙt s¿ cam k‰t cûa Hoa Kÿ ª ViŒt Nam càng s§m càng tÓt, nhÜng b¢ng cách nào, Çó là m¶t ÇiŠu c¿c kÿ quan tr†ng. Chúng ta phäi chÃm dÙt ª Çó nhÜng phäi Ç‹ låi m¶t nÜ§c ViŒt Nam sÓng ÇÜ®c v§i nŠn kinh t‰ v»ng ch¡c."

Ngay trên chuy‰n bay vŠ Hoa Thånh ñÓn ngày 2/3 nÀy nhà biŒn luÆn Martin vÅn tán tøng v§i phái Çoàn QuÓc H¶i vŠ tÜÖng lai sáng lång cûa nŠn kinh t‰ ª VNCH.

Ngay tåi thû Çô cÛng vÆy, ông cÙ nh¡c Çi nh¡c låi chuyŒn nÀy khi thì ª ch‡ nÀy khi thì ª ch‡ khác, nhÜng xem chØng nhÜ không có k‰t quä gì l¡m. DÜ luÆn và tin ÇÒn ÇÜ®c các nhà báo và các nhÖn viên ngoåi giao ª Sài Gòn ÇÜ®c loan truyŠn tØ trÜ§c Çã bao vây ông và vô hiŒu hóa ông. NgÜ©i ta không bao gi© cáo bu¶c là ông không làm viŒc, nhÜng Çã làm viŒc không Çúng. NgÜ©i ta bi‰t ông Çã Ç†c tÃt cä các công ÇiŒn, rÃt chính xác và rÃt t› m›. Có ngÜ©i Çã nói là ông chÌ nhìn thÃy cây mà không thÃy ÇÜ®c Çám rØng. NgÜ©i khác thì nhÃn månh là ông Çã bao che cho ông ThiŒu và Chánh Phû cûa ông nÀy quá nhiŠu, m¥c dÀu ông bi‰t Thû TÜ§ng Khiêm là m¶t ngÜ©i quá xoàng. Khi ngÜ©i ta nh¡c t§i vÃn ÇŠ tham nhÛng thì ông Martin g®i š "Çó là chÃt dÀu trong ti‰n trình phát tri‹n kinh t‰" hay là "trong th©i chi‰n chuyŒn Çó cÛng khó tránh ÇÜ®c ". Ông nói t§i viŒc xuÃt cäng dÀu, ngÜ häi sän... có th‹ giúp cho MiŠn Nam ViŒt Nam cÖ h¶i tÓt Ç‹ sÓng còn.

Ông Martin thÜ©ng nh¡m vào Hoa Thånh ñÓn trong nh»ng tháng gÀn Çây. Theo ông, Çây là m¥t trÆn thÙ hai cûa cu¶c chi‰n ª ViŒt Nam .

Trong khi ông Martin v¡ng m¥t, ông giao quyŠn xº lš thÜ©ng vø cho ông Wolfgang Lehmann, vÎ phó dåi sÙ tín cÄn cûa ông. Ÿ Hoa Thånh ñÓn ñåi sØ Martin mª m¥t trÆn chi‰n ÇÃu ª hÆu phÜÖng, mà theo ông là chính y‰u và rÃt quan tr†ng, Çó là 300 triŒu mÏ kim viŒn tr® b° túc cho VNCH. Quá mŒt mÕi, lä ngÜ©i vì bÎ quá nhiŠu thº thách, låi bÎ Çau ræng, ông phäi vŠ nhà ông ª B¡c Carolina Ç‹ nh© ngÜ©i em h† chºa cho mình.

ñÓi v§i ông Hoa Thånh ñÓn Çã xa, mà Sài Gòn còn quá xa hÖn n»a !

-------------------------------------------------------------------------------------------------

(1) "NguÒn tin" : danh tØ "nguÒn tin" ÇÜ®c gi§i tình báo ÇÎnh nghïa là nh»ng ngÜ©i cho tin, ho¥c do h† cài cÃy vào l¿c lÜ®ng ÇÎch quân, ho¥n nhân viên tình báo Çi sæn tin tÙc ª nh»ng vùng xôi ÇÆu. Nói cách khác "nguÒn tin" là "ngÜ©i" ch§ không phäi là "tin tÙc".

(2) "tù chánh trÎ": Côn SÖn và Biên Hòa là nÖi giam gi» các tù binh c¶ng sän b¡t ÇÜ®c tåi m¥t trÆn, ho¥c nh»ng cán b¶ Çäng viên c¶ng sän ª cÖ sª do Phòng Nhì cûa các Ti‹u Khu b¡t ÇÜ®c , có quy ch‰ riêng, khác v§i tù hình s¿. Phái Çoàn QuÓc H¶i Hoa Kÿ có ác š g†i Çó là tù chánh trÎ. SÓ tù c¶ng sän nÀy (trên 7000) ÇÜ®c trao trä cho B¡c ViŒt và CPLTCHMN nhÜ HiŒp ñÎnh Ba Lê Çã quy ÇÎnh.

DÎch giä bi‰t rõ nh© may m¡n ÇÜ®c phøc vø trong Phái ñoàn Quân S¿ VNCH thu¶c Ban Liên H®p Quân S¿ 4 Bên Trung ÐÖng, nên Çã ÇÜ®c Çi thæm các tråi tù c¶ng sän nÀy trÜ§c khi trao trä h† cho c¶ng sän B¡c ViŒt .

(3) Bà Ngô bá Thành: Bà nÀy là v® cûa luÆt sÜ Ngô bá Thành. Ti‰ng là thu¶c "l¿c lÜ®ng thÙ ba" nhÜng bà là m¶t thành phÀn thân c¶ng, hoåt Ç¶ng phän chi‰n ngay trong nÜ§c, xách Ç¶ng dân chúng b¢ng m†i hình thÙc (bi‹u tình hay bÃt h®p tác v§i chánh quyŠn), Çòi hÕi ViŒt Nam C¶ng Hòa phäi ngÜng chi‰n ÇÃu, ÇÖn phÜÖng chÃm dÙt cu¶c chi‰n Ç‹ có "hòa bình". Dï nhiên bà không bao gi© Çòi hÕi B¡c ViŒt và ViŒt C¶ng cÛng phäi làm nhÜ vÆy. Th©i gian trÜ§c 30/4/75 bà thÜ©ng Çi vào các vùng cûa MTGPMN, liên låc v§i c¶ng sän , nên Chánh Phû ViŒt Nam C¶ng Hòa phäi có biŒn pháp "cÃm cung" bà. Sau 30/4/75 bà là dân bi‹u QuÓc H¶i cûa CSVN suÓt mÃy khóa cho t§i ngày nay (2001). Do Çó x‰p bà vào thành phÀn ÇÓi lÆp không c¶ng sän là hoàn toàn không Çúng s¿ thÆt.

(4)

ChÜÖng 9

Trª vŠ: trang Møc Løc