chÜÖng xxII

M¶t bu‡i lÍ trao quyŠn ÇÀy sóng gió

" B§t âu lo và hy v†ng", Çó là ÇÀu ÇŠ ÇÜ®c báo Saigon Post cho chåy tít l§n trên trang nhÙt.

TrÜa nay, T°ng ThÓng TrÀn væn HÜÖng së trao quyŠn cho tÜ§ng DÜÖng væn Minh.

Các chuyên viên thäo luÆn v§i nhau vŠ thành phÀn cûa tân Chánh Phû . H† ÇÜa ra ti‹u sº cûa ba hay bÓn nhân vÆt n°i ti‰ng nhÃt Ç‹ cùng nhau phân tích rÃt là khoa h†c.

- LuÆt sÜ NguyÍn væn HuyŠn, vÎ Phó T°ng ThÓng vØa m§i ÇÜ®c b° nhiŒm së mang Ç‰n cho tÜ§ng Minh m¶t s¿ k‰t h®p cûa khÓi giáo dân ª MiŠn Nam .

- Ông VÛ væn MÅu, nhÜ ông Çã tØng nói v§i tôi gÀn ba tuÀn lÍ nay, hôm nay là Thû TÜ§ng. Ông ta së Çòi hÕi s¿ ra Çi tÙc kh¡c cûa ngÜ©i MÏ nhÜ ông Çã tØng xác nhÆn v§i tôi chæng ?

- Lš quš Chung, thû lãnh cûa nhóm "tranh ÇÃu trÈ" së là T°ng trÜªng Thông Tin.

Giao quyŠn cho tÜ§ng Minh, T°ng ThÓng mãn nhiŒm TrÀn væn HÜÖng và các dân bi‹u, nghÎ sï trong lÜ«ng viŒn QuÓc H¶i hy v†ng së Çåt ÇÜ®c trÜ§c nhÃt là m¶t s¿ ngÜng b¡n. Sau khi tránh khÕi s¿ giao tranh rÒi, thì së ti‰n t§i nh»ng cu¶c thÜÖng thäo Ç‹ Çi Ç‰n m¶t thành phÀn Chánh Phû "trung lÆp" gÒm có CPLTCHMN, l¿c lÜ®ng thÙ ba và m¶t vài thành phÀn cûa ch‰ Ç¶ Sài Gòn

S¿ phÓi h®p quá hÃp dÅn nÀy không cÀn phäi xem xét gì n»a. Ch‰ Ç¶ VNCH ÇÙng v»ng là nh© vào quân Ç¶i và viŒn tr® MÏ. NhÜng QLVNCH t¿ nó Çã tan rã r©i và viŒn tr® MÏ cÛng không còn nÛa .

Cái g†i là "Chánh Phû Lâm Th©i C¶ng Hòa MiŠn Nam" (CPLTCHMN) thì Çang ª trong m¶t cái th‰ chánh trÎ quá mÆp m©.

H† kh£ng ÇÎnh h† là m¶t Chánh Phû, t¿ cho mình là "Çåi diŒn chính thÙc cho l¿c lÜ®ng cách mång cûa ngÜ©i dân MiŠn Nam trong "M¥t TrÆn QuÓc Gia Giäi Phóng" nhÜng trên th¿c t‰ h† chÌ là m¶t tÃm "bình phong" giúp Hà N¶i che dÃu nh»ng âm mÜu bành trÜ§ng mà h† Çang theo Çu°i.

ñÜ®c thành lÆp tØ næm 1960, qua NghÎ Quy‰t cûa Chánh TrÎ B¶ Hà N¶i , "M¥t TrÆm QuÓc Gia Giäi Phóng" v§i nh»ng du kích quân m¥c quÀn áo Çen và chi‰n ÇÃu b¢ng nh»ng khÄu súng cÛ kÏ, nhÜng sau b¶ m¥t tã tÖi thÖ m¶ng Çó là cä m¶t th¿c t‰ kinh hÒn: s¿ hiŒn diŒn cûa m¶t quân Ç¶i chánh quy hùng månh v§i nh»ng sÜ Çoàn thiŒn chi‰n, hoàn toàn cÖ gi§i hóa và ÇÜ®c trang bÎ chi‰n cø tÃn công h‰t sÙc tÓi tân cûa MiŠn B¡c . Hà N¶i không muÓn thÃy MTGPQG (nguyên tác ti‰ng Pháp :FLN: Front Liberation National) së trª thành m¶t th¿c th‹ chánh trÎ có th‹ có yêu sách ÇÜ®c d¿ phÀn trong chi‰n th¡ng quân s¿ cûa mình; ho¥c có th‹ nhân danh cá biŒt ÇÎa phÜÖng Ç‹ chÓng ÇÓi m¶t s¿ thÓng nhÃt nÜ§c ViŒt Nam.

Cu¶c t°ng công kích T‰t MÆu Thân, 1968, có th‹ Çã vïnh viÍn loåi trØ nguy cÖ nÀy. ñÜ®c xº døng nhÜ nh»ng ngÜ©i dÅn ÇÜ©ng và tiŠn sát viên trong nh»ng cu¶c tÃn công vào các Çô thÎ, các du kích quân và các cán b¶ chánh trÎ gÓc MiŠn Nam Çã bÎ diŒt gÀn h‰t.

Cái g†i là CPLTCHMN (nguyên tác ª Çây tác giä dùng danh xÜng ti‰ng MÏ, GRP: Goverment of Repubic Popular. Ti‰ng ViŒt, h† t¿ xÜng là Chánh Phû Lâm Th©i C¶ng Hòa MiŠn Nam ) ÇÜ®c thành hình næm 1969, trùng h®p v§i nh»ng vÆn Ç¶ng ÇÀu tiên cûa Hoa Thånh ñÓn và Hà N¶i Ç‹ giäi quy‰t vÃn ÇŠ "cái bàn vuông 4 cånh " Ç‹ thÜÖng thuy‰t. B¡c ViŒt d¿ ki‰n nhu cÀu phäi có 2 thành phÀn Çåi bi‹u Ç‹ cân b¢ng v§i con sÓ cûa Hoa Kÿ và VNCH.

CPLTCHMN , gÒm có m¶t sÓ ngÜ©i gÓc MiŠn Nam ViŒt Nam Ç‹ quäng cáo, không có l¿c lÜ®ng quân s¿ mà cÛng không có cä phÜÖng tiŒn quân s¿ . L¿c lÜ®ng duy nhÃt thúc ÇÄy cái Chánh Phû nÀy ti‰n t§i chính là quân Ç¶i chánh quy B¡c ViŒt, dï nhiên dÜ§i quyŠn ÇiŠu Ç¶ng và chÌ thÎ cûa Quân Ñy Trung ÐÖng cûa Hà N¶i.

Còn nói vŠ "L¿c LÜ®ng thÙ Ba", mà Chánh Phû Pháp tÜªng r¢ng h† së phäi có m¶t nhiŒm vø quan tr†ng trong vÃn ÇŠ hòa giäi gi»a hai Bên thù ÇÎch nhau (bên c¶ng sän và bên chÓng c¶ng sän ), thì nó không có m¶t th¿c trång chánh trÎ nào cä.

L¿c lÜ®ng thÙ ba th¿c t‰ chÜa bao gi© có m¶t tinh thÀn tÆp th‹ cûa sÓ Çông nhân vÆt, Ç‰n tØ kh¡p nÖi khác biŒt nhau, chia rë nhau vì nh»ng s¿ cånh tranh sâu xa gi»a h† . Nh»ng ngÜ©i chÓng ÇÓi ông ThiŒu cÛng nhÜ chÓng ÇÓi c¶ng sän låi hoàn toàn không có khä næng thÕa thuÆn v§i nhau vŠ m¶t chÜÖng trình hành Ç¶ng chung.

TrÜ§c h‰t phäi ghi nhÆn là nh»ng ngÜ©i thu¶c l¿c lÜ®ng thÙ ba ª MiŠn Nam ViŒt Nam khó có th‹ mang nhãn hiŒu "trung lÆp" ÇÜ®c. Trong vài tuÀn lÍ trª låi Çây, hÀu nhÜ h† không hŠ có m¶t quan hŒ nào v§i các nhóm trung lÆp khác ÇÜ®c thành lÆp ª Ba Lê. M¶t trong nh»ng nhóm kÿ c¿u và Çáng tin cÆy nhÃt là "Ñy Ban tranh ÇÃu cho m¶t MiŠn Nam Hòa Bình và Ti‰n B¶ " mà Chû TÎch là ông TrÀn væn H»u, c¿u Thû TÜ§ng ViŒt Nam tØ 1950 Ç‰n 1953. Hai nhóm khác nhÕ hÖn, nhÜng rÃt thân cÆn v§i nh»ng t° chÙc ÇÃu tranh do Tòa ñåi sÙ Hà N¶i và Çåi diŒn cûa CPCMLTMN d¿ng lên, Çã tÕ ra rÃt tích c¿c tØ næm 1973 : ñó là "l¿c lÜ®ng t¿ do cho ViŒt Nam ", do Çåi tá TrÀn Çình Lan, c¿u trÜªng Phòng Nhì th©i Pháp thúc ÇÄy, và "l¿c lÜ®ng ÇÃu tranh cho Dân Chû và Hòa Bình" cûa các ông c¿u T°ng TrÜªng NguyÍn h»u Châu và HÒ thông Minh. S¿ h®p tác gi»a các nhóm nÀy trên th¿c t‰ chÌ gi§i hån trong viŒc kš tên vào m¶t vài bän "thông cáo chung" m‡i næm mà thôi.

Tåi Sài Gòn , tØ lâu rÒi ngÜ©i ta có cäm tÜªng là "L¿c lÜ®ng thÙ ba" chåy theo nhóm tranh ÇÃu cûa chùa ƒn Quang, m¶t thành trì ÇÓi lÆp c¿c Çoan v§i ông ThiŒu. NhÜng chùa ƒn Quang cÛng thÜ©ng chia ra nhiŠu nhóm nhÕ. CÛng vì th‰ mà vào khoäng tháng 9 næm rÒi, khi nghÎ sï VÛ væn MÅu thành lÆp "l¿c lÜ®ng hòa giäi quÓc gia" thì chÌ có m¶t khuynh hÜ§ng thi‹u sÓ cûa hòa thÜ®ng Thích Trí Quang, ngÜ©i cÀm ÇÀu nhóm PhÆt Tº chÓng T°ng ThÓng Ngô Çình DiŒm næm 1963, là ûng h¶ phong trào nÀy.

CÛng phäi nhÆn ÇÎnh rõ thêm là vŠ phía bà Ngô bá Thành, Chû tÎch "Phong Trào Phø N» ViŒt Nam Çòi QuyŠn SÓng", bà cÛng chÌ có th‹ huy Ç¶ng ÇÜ®c m¶t sÓ quÀn chúng rÃt là hån ch‰ mà thôi.

Do vÆy, không th‹ chÓi cäi ÇÜ®c là m¥c dÀu Çã lÆp Çi lÆp låi nhiŠu lÀn vÎ trí cûa mình, "l¿c lÜ®ng thÙ ba" cÛng thi‰u h£n m¶t s¿ k‰t h®p. Vào th©i kÿ 1963, T°ng ThÓng ThiŒu Çã có lÀn Çã nói rÃt Çúng :"ChÌ có 2 l¿c lÜ®ng , l¿c lÜ®ng cûa chúng ta và l¿c lÜ®ng cûa c¶ng sän " Hai næm sau Çó, chÌ vài ngày nay thôi, l¿c lÜ®ng thÙ nhÃt cûa ông ThiŒu tan dÀn tháng nÀy sang tháng khác và hÀu nhÜ s¡p søp Ç°. L¿c lÜ®ng thÙ hai là l¿c lÜ®ng cûa c¶ng sän s¡p sºa là l¿c lÜ®ng chi‰n th¡ng. Sài Gòn và chánh quyŠn Çang ª trong tÀm tay cûa h† .

Nh»ng bän thông cáo hay nh»ng l©i tuyên bÓ cûa m¶t vài nhân sï trí thÙc dù có thiŒn chí mà không có binh sï và vÛ khí, thì cÛng không thay Ç°i ÇÜ®c gì ÇÓi v§i diÍn ti‰n cûa tình hình.

NgÜ©i dân Sài Gòn trÜ§c m¶t th¿c t‰ bi thäm, ch£ng còn bi‰t phäi làm gì hÖn v§i nh»ng s¿ phân tách mà h† thÃy là quá tÀm phÖ và quá tr‹. H† chÌ t¿ hÕi có m¶t câu : C¶ng sän së ti‰n chi‰m thû Çô b¢ng võ l¿c hay h† Ç®i thû Çô t¿ ÇÀu hàng cho Çúng hình thÙc ? H† hy v†ng mà vÅn không tin tÜªng l¡m là "m¶t s¿ ngÜng b¡n có th‹ xäy ra trong tuÀn".

NhÜng nh»ng cu¶c chi‰n ÇÃu khÓc liŒt vÅn còn Çang xäy ra vŠ hÜ§ng ñông cûa Sài Gòn, và thành phÓ không bao lâu n»a së có nguy cÖ hÙng chÎu s¿ pháo kích cûa loåi pháo n¥ng 130 ly B¡c ViŒt . ñã có m¶t loåt Çøng Ç¶ rÃt n¥ng ª thÎ trÃn Long Thành (chÌ cách Sài Gòn có hÖn 32 cây sÓ) ngay nÖi mà trÜ©ng Kœ Binh Thi‰t Giáp Çang Çóng ª Çó.

Các chi‰n xa Çang tr¿c xå v§i nhau v§i c¿ ly thÆt gÀn. Cách Çó 20 cây sÓ vŠ hÜ§ng B¡c, trên con l¶ Xuân L¶c, Çi‹m chÓt Träng Bom Çang s¡p sºa mÃt. M¶t trung Çoàn B¡c ViŒt và các toán Ç¥c công c¶ng sän ÇÜ®c chi‰n xa T.54 y‹m tr® Çã Çánh b†c vÎ trí phòng thû Ç‹ ti‰n vào HÓ Nai, nÖi mà các thanh niên công giáo tØ 13 Ç‰n 16 tu°i Çã chÓng c¿ låi chÌ v§i vÛ khí hÜ cÛ và l¿u Çån. Có hai nhà báo Pháp bÎ kËt vào bÅy gi»a cu¶c chi‰n ÇÃu trên dÜ©ng phÓ tåi Çó : Çó là anh Christian Hoche cûa t© Figaro, và anh Michel Laurent cûa häng thông tÃn Gamma, cä hai dŠu ÇÜ®c xem là bÎ mÃt tích.

Anh Christian vØa m§i Ç‰n ViŒt Nam vài ngày trÜ§c Çây và tôi cÛng chÜa bao gi© g¥p m¥t ÇÜ®c . NhÜng tôi bi‰t rõ anh Michel Laurent, m¶t chàng trai Óm y‰u, mänh khänh , kín Çáo ít nói, có m¶t gÜÖng m¥t thanh tao v§i m§ tóc dài uÓn quæn không Çúng cách làm tæng thêm vÈ y‹u ÇiŒu cûa m¶t "con mèo". NhÜng ÇØng tÜªng th‰ mà lÀm ! Trên trÆn ÇÎa dÜ§i l¢n lºa Çån, Michel bÃt chÃp nguy hi‹m vÅn gi» m¶t s¿ bình tÌnh lå thÜ©ng. Phóng s¿ ÇÀu tiên cûa anh ª ViŒt Nam rÖi Çúng vào mùa hè 1972. Tuy m§i bÜ§c vào nghŠ, nhÜng anh Çã ÇÜ®c bi‰t Ç‰n v§i giäi thÜªng Pullizer mà anh Çã nhÆn ÇÜ®c ª Bengla Desh. NhÜng nh»ng anh già lão luyŒn cÛng Çang ch© hoåt Ç¶ng cûa anh rÒi m§i có š ki‰n. H† không thÃt v†ng l¡m ! Ngày 23 tháng 7 vào lúc sáng s§m, m¶t toán nhi‰p änh trong Çó có Michel Laurent và Raymond Thomann Ç‰n v§i ÇÖn vÎ Dù ViŒt Nam Çang chåm súng ª 5 cây sÓ phía Nam thành phÓ Quäng TrÎ lúc h† Çang ti‰n lên tái chi‰m thành phÓ nÀy. Pháo binh B¡c ViŒt tÆp trung hÕa l¿c 130 ly trên quÓc l¶ 1, trong khi các Çoàn dân tœ nån Çang vØa tuôn chåy vØa la hét. Raymond Thomann vÅn ÇÙng ª nÖi trÓng träi bình tïnh quay cänh nÀy.. . Các quä Çån pháo Çã rÖi Ç‰n gÀn. Các nhi‰p änh viên khác phäi phân tán tìm ch° núp phía sau nh»ng hòn Çá l§n. M¶t quä Çån pháo rÖi thÆt gÀn, làm Raymond bÎ thÜÖng ngã xuÓng.. Mình anh ÇÀy máu, cÜ©m tay bên trái bÎ c¡t ÇÙt gÀn nºa, Çùi trái cûa anh bÎ nhiŠu mänh Çån. Hai nhi‰p änh viên MÏ và m¶t Úc n¢m sát xuÓng sau nh»ng mÕm Çá, không nhúc nhích. ñån b¡n quá rát. Cách Çó gÀn 10 thÜ§c, Michel Laurent ÇÙng bÆt dÆy, bÜ§c qua ÇÜ©ng trÓng träi rÃt bình tïnh, thu nh¥t các máy änh và máy quay cûa Raymond, rÒi xÓc nách Raymond mang Ç‰n ch‡ núp.. Làm công viŒc cÙu ngÜ©i nÀy xong, vÅn bình tïnh và thoãi mái anh Ç‰n tìm 2 y tá ViŒt Nam Ç‰n sæn sóc sÖ khªi cho Raymond Ç‹ giúp cho anh nÀy khÕi bÎ mÃt quá nhiŠu máu. Sau khi bi‰t ch¡c là bån mình Çã ÇÜ®c bæng bó cÃp th©i xong, Michel trª vŠ phía sau, chÆn xe cûa m¶t nhà báo da Çen thu¶c thông tÃn xã AP (Associates Press) vØa chåy Ç‰n, nhÜng xe anh nÀy không chÎu ngØng , anh låi chÆn ÇÜ®c m¶t xe Jeep cûa m¶t trung sï Dù, Ç¥t Raymond lên bæng sau v§i tÃt cä døng cø máy móc cûa anh ta và tin ch¡c r¢ng anh së ÇÜ®c tän thÜÖng b¢ng tr¿c thæng vŠ ñà N¤ng, Sau Çó anh m§i lÃy låi døng cø thu hình cûa mình, bình thän Çi trª låi m¥t trÆn, Ç‹ ti‰p tøc công tác cûa anh.

Hai tháng sau, khi ra khÕi bŒnh viŒn, Raymond Thomann g¥p låi Michel Laurent trên quÓc l¶ dÅn Ç‰n An L¶c, lúc nào cÛng thoäi mái... ª gi»a nh»ng ti‰ng n° cûa bách kích pháo và rÓc k‰t ...

Sáng hôm qua, ª HÓ Nai, cÛng nhÜ anh Çã ª Quäng TrÎ, Michel Çã t¿ mình ti‰n qua vùng lºa Çån Ç‹ ti‰p cÙu m¶t ngÜ©i bån khác Çang bÎ thÜÖng... và anh Çã bÎ mÃt tích trong Çám khói lºa mù cûa Çån pháo. MiÍn là vÆn may thÜ©ng ngày ngåo mån cûa anh ÇØng bÕ anh ....

Nh»ng tin tÙc tØ m¥t trÆn ÇÜa vŠ không ÇÜ®c vui l¡m. Tân Uyên, m¶t quÆn lœ nhÕ cách cæn cÙ Không Quân Biên Hòa khoäng chøc cây sÓ Çã bÎ pháo binh B¡c ViŒt bi‰n thành m¶t ÇÓng tro. (2000 quä pháo trong 3 ti‰ng ÇÒng hÒ). Biên Hòa Çã có lŒnh gi§i nghiêm 24 trên 24 gi©. Ÿ 5 cây sÓ vŠ hÜ§ng ñông B¡c cûa Sài Gòn, tr¿c thæng Çã tiêu diŒt b¢ng rÓc k‰t và liên thanh m¶t ÇÖn vÎ nhÕ Ç¥c công B¡c ViŒt trong lúc h† Çang cÓ phá m¶t chi‰c cÀu. Cách Çó khoäng 4 cây sÓ vŠ hÜ§ng ñông là trung tâm Thành tuy Hå, kho Çån dÜ®c chính cûa quân Ç¶i MiŠn Nam , không xa Cát Lái bao nhiêu, m¶t cæn cÙ häi vÆn trên b© sông Sài Gòn . N‰u c¶ng sän làm chû ÇÜ®c khu nÀy thì tình hình së không còn hy v†ng gì cho quân Ç¶i MiŠn Nam ViŒt Nam . Có nhiŠu tàu chi‰n cûa giang Çoàn Çã cho Ç° b¶ lên Çây 3 Çåi Ç¶i Thûy Quân Løc Chi‰n Ç‹ h† bám trø ª Çây.

Vào lúc 9 gi© sáng, tôi Çi theo xa l¶ Biên Hòa. M¶t Çoàn xe trên m¶t chøc chi‰c thi‰t giáp b¡n tåc Çån 105 ly, có thi‰t vÆn xa M113 dÅn ÇÀu chª ÇÀy b¶ binh trên Çó Çang trên ÇÜ©ng ra trÆn tuy‰n.. Cänh sát dã chi‰n ÇÜ®c bÓ trí v§i súng liên thanh trong các hÓ d†c bên ÇÜ©ng. TrÜ§c cÀu sông ñÒng Nai, cách 25 cây sÓ vŠ phía ñông B¡c Sài Gòn , quân Ç¶i Çã d¿ng lên m¶t hàng rào cän. Phía bên kia hàng rào cän nÀy là an ninh không ÇÜ®c bäo Çäm. Các chi‰n xa Ç‰n vÎ trí cûa h†. M¶t Çåi úy ViŒt Nam chÆn xe tôi låi :

- Ông Çi Çâu ?

- Tôi Çi Long Thành.

VØa nói tôi vØa ÇÜa thÈ báo chí cûa tôi ra. Si quan nÀy l¡c ÇÀu và nói v§i tôi :

- "Ông có th‹ Çi thº. NhÜng ông Ç‰n Çó ch¡c không ÇÜ®c Çâu, ho¥c tuy nhiên n‰u ông Çi Ç‰n Çó ÇÜ®c thì ông cÛng së g¥p rÃt nhiŠu khó khæn Ç‹ trª vŠ. Các chi‰n xa Çang Çánh nhau trong vùng. NhiŠu ÇÖn vÎ cûa sÜ Çoàn 18 Çã rút vŠ Bà RÎa và Çã Ç‰n ti‰p tay v§i các sï quan tÆp s¿ cûa trÜ©ng Thi‰t Giáp vÓn Çang bÎ bao vây và Çang bÎ T.54 b¡n vào. Binh sï cûa chúng ta di chuy‹n quá khó khæn vì các Çoàn dân chúng Çang tän cÜ.

Pháo binh c¶ng sän Çã b¡n hàng chøc tràng rÓc k‰t và Çåi bác 30 ly vào tråi ti‰p cÜ An L®i, k‰ cÆn Long Thành, ª Çó Çang tÆp trung gÀn 100 ngàn dân tän cÜ. HÖn 200 ngÜ©i ch‰t. TÃt cä dân tœ nån ÇŠu bÕ chåy vŠ hÜ§ng bi‹n. NhÜng h† không Çi xa hÖn ÇÜ®c vì con ÇÜ©ng Çi VÛng Tàu Çã bÎ c¡t ÇÙt. ñoàn xe cûa H¶i HÒng ThÆp T¿ ViŒt Nam r©i Sài Gòn tØ sáng hôm qua mang theo lÜÖng th¿c cho nh»ng ngÜ©i dân khÓn kh° trong tuyŒt v†ng nÀy, Çã có nhiŠu xe bÎ cháy khi Çi gÀn Ç‰n Long Thành nên h† phäi thÓi lui trª vŠ."

Có hai ngÜ©i Pháp t¿ nguyŒn trong t° chÙc "Bác Sï Không Biên Gi§i", m¶t hiŒp h¶i thiŒn nguyŒn tØng gªi các thÀy thuÓc làm viŒc không thù lao Çi kh¡p nÖi nào có Çánh nhau trên th‰ gi§i, Ç‰n trình diŒn ngay rào cän. H† có giÃy thông hành và muÓn cÓ g¡ng Ç‰n bŒnh viŒn mà h† Çã làm viŒc trong tråi An L®i mÃy ngày trÜ§c . Binh sï xem giÃy t© và cho h† Çi qua.

Viên sï quan trä thÈ báo chí låi cho tôi và nói thêm:
- "Trái v§i tin ÇÒn Çãi ª Sài Gòn ,cæn cÙ Biên Hòa vÅn còn. Và các chi‰n xa cûa Chánh Phû Çã vào HÓ Nai Ç‹ ti‰p tay cho các chi‰n sï trÈ ª Çó. Chào ông.

ñ‰n lÜ®t tôi bÜ§c qua rào cän.

QuÓc l¶ gÀn nhÜ v¡ng tanh. Dân chúng Çã cân nh¡c kÏ nên tránh xa quÓc l¶ và bæng ÇÒng mà Çi. Xa hÖn m¶t chút, tôi hi‹u ngay tåi sao.

Phía bên trái cách lŠ ÇÜ©ng chØng 20 thÜ§c có 2 chi‰c xe vÆn täi bÎ v« tan vì Çån pháo, Çang cháy và bÓc lên m¶t mùi khét rÃt khó chÎu cûa dÀu lÄn thÎt ngÜ©i . Phía bên phäi, là m¶t sÜ©n xe nát vøn cûa chi‰c xe ba bánh Lambretta làm tôi n°i da gà: tº thi cûa m¶t ÇÙa trÈ khoäng 10 tu°i bÎ treo lûng l£n ª phía sau thùng xe, hai tay lòng thòng, ÇÀu bÎ mänh Çån c¡t Çi quá nºa Ç‰n c¥p m¡t. Trong m¶t góc cûa thùng xe phía sau còn có hai xác ch‰t, m¶t cûa ngÜ©i Çàn bà và m¶t cûa bé gái ôm nhau n¢m bÃt Ç¶ng, cä ng¿c và m¥t ÇŠu b‹ nát máu me vÜÖng vãi. Cách Ço 2 thÜ§c gÀn m¶t l‡ ÇÜ®c Çào hÖi cån d¿a nŠn ÇÜ©ng nh¿a còn m¶t mänh kim khí cong vËo Çánh dÃu nÖi viên Çån rÓc k‰t Çã n° và gây ra m¶t s¿ tàn sát bÄn thÌu mù quáng nÀy.

M¶t s¿ yên l¥ng kÿ lå bao trùm chung quanh cæn cÙ Long Bình cÛ cûa ngÜ©i MÏ. Các làng måc ÇÀy sÙc sÓng vØa m§i mÃy ngày trÜ§c Çây Çang Òn ào náo nhiŒt thì nay Çã tän cÜ h‰t rÒi.

Các lô cÓt d†c theo quÓc l¶ ÇÜ®c các sinh viên sï quan trÜ©ng Võ BÎ QuÓc Gia Dalat trÃn gi». Nh»ng sinh viên sï quan trÈ tØ 18 Ç‰n 20 tu°i ÇÀu, såch së, g†n ghë và bóng láng nhÜ nh»ng chú lính trong tû kính. Trên ba lô cûa h† Ç¥t dÜ§i ÇÃt là mÛ cát k‰t truyŠn thÓng vàng ÇÕ cûa sinh viên trÜ©ng võ bÎ....

M¶t anh sinh viên sï quan nói v§i tôi b¢ng m¶t gi†ng gÀn nhÜ rÃt trÎnh tr†ng :

- "Chúng tôi së Ç¶i mÛ sinh viên lên khi thÃy mình phäi ch‰t !

Trong nh»ng næm 1965 -1972, Long Bình là m¶t trong nh»ng cæn cÙ ti‰p vÆn l§n nhÃt cûa Hoa Kÿ ª ViÍn ñông. M¶t doanh tråi quân s¿ r¶ng mênh mông träi dài trên gÀn hÖn 7.000 mÅu tây ÇÃt, gÒm hÖn 100 tråi lính, nh»ng sân tr¿c thæng, bŒnh viŒn.... tÃt cä ÇŠu ÇÜ®c nÓi liŠn nhau b¢ng m¶t hŒ thÓng ÇÜ©ng sá ÇËp nhÜ xa l¶. Trên 30.000 lính MÏ và L» ñoàn Không Kœ sÓ 1 v§i gÀn 3000 chi‰c tr¿c thæng Çã Çóng quân tåi Çây. M¶t "trung tâm giäi trí" gÒm có m¶t sân khÃu ngoài tr©i (dành cho các màn biÍu diÍn cûa các cô gái tóc hÒng tóc hoe cûa anh hŠ trÙ danh Bop Hope), m¶t hÒ bÖi l¶i th‰ vÆn, m¶t nhà chÖi bowl, nhiŠu sân quÀn v®t, 3 sân b¡n tên, nh»ng câu låc b¶ Çánh båc , các phòng ÇÃm bóp và m¶t nhà hàng Tàu. Bây gi© Long Bình chÌ còn là m¶t cänh trí r¶ng l§n ÇÀy cÕ dåi v§i m¶t vài gian nhà rÌ sét, nh»ng ø chi‰n ÇÃu b¢ng bao cát và træm bån trÈ gan då Çang s£n sàng ch‰t v§i chi‰c mÛ sinh viên sï quan truyŠn thÓng trên ÇÀu.

Xa xa là nh»ng ti‰ng pháo binh b¡n Çi tØng quä m¶t hòa lÅn v§i ti‰ng quay ÇŠu ÇŠu cûa các cánh quåt tr¿c thæng Çang bay tØng Çoàn hai hay ba chi‰c trên không..

ñi vŠ phía trÜ§c m¶t Ç‡i n»a, tôi g¥p m¶t trung Ç¶i biŒt Ç¶ng quân v§i mÛ nâu trên ÇÀu, quÀn áo ÇÀy v‰t mÒ hôi loang l°, v§i các khÄu trung liên hay M.16 trên tay. Và ti‰p theo Çó là các ÇÖn vÎ tiŠn sát cûa sÜ Çoàn 18 tØ Bà rÎa Ç‰n. ñÖn vÎ chính cûa h† Çang chåm súng chung quanh Long Thành,.cÓ phá v« vòng vây cûa c¶ng sän Ç‹ ti‰n t§i bÓ trí sát tÜ©ng Biên Hòa. NhÜng vòng vây së khó mà phá n°i.

Hai cây sÓ k‰ ti‰p thì quÓc l¶ trª nên Çen kÎt : m¶t làn sóng ngÜ©i tœ nån vï Çåi Çang Çi theo binh sï tØng bÜ§c m¶t, Ò åt Çi sát nhau, ngÜ©i thì chÓng tó, ngÜ©i thì chÓng gÆy, các bà thì gánh gÒng mang trên vai Çû m†i loåi vÆt døng, các trÈ nhÕ 6,7 tu°i cõng em chúng trên lÜng, mÃy ông già mù ÇÜ®c các em bé gái n¡m tay d¡c....

Quân Ç¶i Çang Çánh nhau hai bên ÇÜ©ng, cách Çây khoän 3 cây sÓ, nÖi có nhiŠu c¶t khói Çen dày Ç¥c bÓc lên cao.

Khi Çi vòng qua m¶t con ÇÜ©ng mòn dÅn t§i m¶t vÎ trí phòng thû hÖi cao do 2 chi‰n xa, m¶t Çåi Ç¶i thu¶c sÜ Çoàn 18 trÃn Çóng v§i vài khÄu pháo 105 ly , tôi m§i khám phá ra tÀm r¶ng l§n kinh khûng cûa Çoàn ngÜ©i. Träi dài khoäng ba hay bÓn cây sÓ trên ÇÜ©ng chÌ là m¶t giòng ngÜ©i nhÃp nhô nhÜ m¶t giòng sông vï Çåi Çang chäy vŠ Long Bình và Biên Hòa. Cä træm ngàn con ngÜ©i cùng m¶t tâm trång hoäng hÓt trong ngÖ ngác , cùng có m¶t n‡i lo s® và m¶t quy‰t tâm phäi chåy trÓn ... Çang im l¥ng ti‰n tØng bÜ§c, không m¶t ti‰nng nói, không m¶t ti‰ng kêu la, trong m¶t s¿ yên l¥ng hoàn toàn quá Ç°i kinh ngåc !

- "TÃt cä ÇŠu chåy Çi tØ tråi ti‰p cÜ An L®i, c¶ng thêm m¶t sÓ l§n dân Long Thành"

ñó là nhÆn xét cûa m¶t sï quan Çang dùng Óng dòm quan sát Çoàn ngÜ©i di chuy‹n. Hai vÎ bác sï mong Ç‰n An L®i Çã hi‹u r¢ng h† không bao gi© thÃy ÇÜ®c bŒnh viŒn cûa h† n»a nên Çã quay trª låi. Làm sao có Çû can Çäm tìm låi ÇÜ®c chi‰c xe và Çi ngÜ®c låi vŠ phía An L®i, xuyên qua khÓi ngÜ©i khÓn kh° Çi b¶ nÀy mà không th‹ giúp ÇÜ®c gì Ç‹ làm vÖi n‡i kh° Çau cûa h† ?

Viên sï quan mang Óng dòm quay låi tôi và nói :

- " Ông có bi‰t tåi sao h† phäi Çi nhÜ vÆy không ? H† phäi Çi chung tØng nhóm cä gia Çình v§i nhau vì cha mË lÅn con cái ÇŠu bi‰t r¢ng chÌ m¶t chút lÖ ÇÌnh thôi là h† có th‹ bÎ xa r©i nhau vïnh viÍn, không còn nhìn thÃy nhau n»a và không bao gi© còn g¥p låi nhau ÇÜ®c n»a. Nh© th‰ h† m§i có m¶t Ç¶ng l¿c k‰t ch¥t v§i nhau m¶t cách thÆt xúc Ç¶ng nhÜ vÆy.

ñ‹ trª låi Biên Hòa, phäi våch lÃy ÇÜ©ng Çi và chåy thÆt chÆm, cäng xe luôn dính sát v§i ngÜ©i Çi b¶, mà phäi luôn tÌnh táo Ç‹ khÕi phäi cán lên h†. ñoàn ngÜ©i giåt ra tØ tØ. Không có m¶t hành Ç¶ng hay cº chÌ nào tÕ ra chÓng ÇÓi, tuyŒt nhiên không có m¶t l©i trách móc .Tôi chÌ có m¶t s¿ nóng lòng không bi‰t làm cách nào Ç‹ "bay" ra khÕi Çoàn ngÜ©i dày Ç¥c nÀy ... !

ñ‰n Çoån gi»a Biên Hòa và Sài Gòn giòng ngÜ©i tän cÜ t¿ c¡t ra thành nhiŠu Çoàn Ç‹ Çi vào hàng chøc tråi ti‰p cÜ ÇÜ®c cÃp tÓc d¿ng lên tØ nhiŠu ngày trÜ§c . Nh»ng ngÜ©i có trách nhiŒm cûa H¶i HÒng ThÆp T¿ ª MiŠn Nam ViŒt Nam Çang cÓ g¡ng bäo Çäm m¶t s¿ ti‰p t‰ cÛng nhÜ s¿ tåm trú cûa cä m¶t Çoàn ngÜ©i kh°ng lÒ Çang chåy loån nÀy. NhÜng h† quá Çông, và nh»ng tråi d¿ng lên trong hÓi hä không Çû ch° chÙa h‰t ÇÜ®c . Và nh»ng ngÜ©i nghèo khó nÀy phäi chÎu cänh n¢m vÆt xuÓng ÇÃt và không còn muÓn Çi Çâu n»a. M¶t vài vÎ bác sï, các hÜ§ng Çåo sinh PhÆt Giáo và Công Giáo phân phát cho h† ÇÜ©ng, s»a h¶p và nh»ng túi cÖm nhÕ. ñû cho h† sÓng trong vòng 24 ti‰ng ÇÒng hÒ. M¶t vÎ linh møc Ç‰n nói v§i h† là h† së ÇÜ®c ÇÜa vŠ tåm cÜ ª miŠn ñÒng B¢ng sông Cºu Long b¢ng xe vÆn täi hay xe bušt.

Trên ÇÜ©ng cÛ Çi Biên Hòa, thÜ©ng v¡ng xe tØ khi có xa l¶, nên dân chåy loån cÓ gi» bên phäi nhÜ©ng ÇÜ©ng cho xe quân s¿ chª ÇÀy Çån dÜ®c .H† cÛng không ít Çâu, hàng chøc ngàn thÜ©ng Çi tØng hàng dài v§i Çû m†i loåi phÜÖng tiŒn. Xe bò cûa nông dân (có bò kéo), xe ba bánh ÇÀy Ãp Ç‰n Ç¶ sàn xe muÓn Çøng m¥t ÇÜ©ng, xe Çåp thÒ chª n¥ng còn hÖn lØa, và Çi b¶. H† mang theo tài sän duy nhÃt cûa h†: m¶t con gà trÓng nhÓt trong giÕ tre, m¶t chú heo con trong m¶t thùng mû nhÕ, có cÖm. Ba cô tu sï ÇÜ®c Çèo chung trên m¶t chi‰c mô tô Çang qua m¥t m†i ngÜ©i . Và không m¶t ai chú š Ç‰n m¶t thân ngÜ©i rách nát cä lÜng Çang lê l‰t d¿a bên ÇÜ©ng.

Khi Çám Çông tràn ra ÇÜ©ng dành cho quân xa Çang Çi ra tiŠn tuy‰n thì binh sï b¡n chÌ thiên Ç‹ cho h† tránh ra hai bên ÇÜ©ng.

Trong nghïa trang quân Ç¶i Biên Hòa , m¶t nghïa trang l§n nhÃt ª MiŠn Nam , hàng chøc hÓ vØa m§i ÇÜ®c Çào chung quanh m¶t ngôi m¶ còn dang d«. Trên hai chøc chi‰c quan tài có phû c©, ÇÜ®c sÃp dài gÀn væn phòng cûa nghïa trang, m‡i chi‰c ÇŠu có mang tên tu°i, ngày tháng và ÇÎa Çi‹m hy sinh. HÀu h‰t các binh sï nÀy ÇŠu bÎ tº thÜÖng mÃy ngày cuÓi cùng gÀn Çây ª chung quanh thành phÓ. NgÜ©i ta Çang chôn m¶t thi‰u tá Dù. Trong sÓ vài ngÜ©i dân s¿ Çang ÇÙng chung quanh Ç¶i kèn quân s¿ và m¶t ti‹u Ç¶i linh

mÛ ÇÕ, có m¶t bà v® trÈ, rÃt ÇÙng Ç¡n và rÃt ÇËp m¥c áo tang tr¡ng, Çang khóc trong l¥ng lë . M¶t em bé gái khoäng 10 tu°i Çang ôm sát mË nhÜ m¶t con chim Çang s® sŒt...

Thành phÓ Biên Hòa vÅn còn sÓng Ç¶ng cách Çây 2 ngày m¥c dÀu phi trÜ©ng bÎ pháo kích, gii© Çây là m¶t thành phÓ ch‰t.. PhÀn l§n dân chúng ÇŠu Çã Çi khÕi Çây, các cánh cºa s¡t cûa tiŒm buôn ÇÜ®c Çóng låi và khóa cÄn thÆn . Ÿ bŒnh viŒn dân s¿ trên 50 ngÜ©i bÎ thÜÖng vì rÓc k‰t ÇÜ®c mang Ç‰n sáng nay, n¢m chÆt h‰t các hành lang. ChÌ có m¶t bác sï giäi phÄu và m¶t bác sï gây mê còn làm viŒc. Bác sï trÜªng Çã bi‰n mÃt tØ lúc nào rÒi....

Ÿ cæn cÙ không quân, còn hàng chøc chi‰c phi cÖ Çang n¢m trên sân bay. Các phi công Çang ráp thêm nh»ng bình sæng phø. Ch¡c là Ç‹ cho Çû sæng Ç‹ chåy Ç‰n Thái Lan hay bay ra Håm ñ¶i VII trÜ§c khi quân c¶ng sän Ç‰n.

Mãi Ç‰n 3 gi© chiŠu thì tôi m§i vŠ Ç‰n Sài Gòn .

Và Ç‰n 4 gi© rÜ«i thì tôi quy‰t ÇÎnh Çi m¶t vòng quanh ch® Sài Gòn . D†c theo các hành lang trong ch® nh»ng con buôn nhÕ và nh»ng chû såp nói chyŒn nhÜ b¡p rang sau khay hàng hay ngay trÜ§c såp hàng cûa h†. Có nhiŠu bà ngÒi x°m dÜ§i ÇÃt bày hàng ra cä trên ÇÜ©ng Çi, m©i m†c Çû m†i thÙ, tØ nh»ng chi‰c Çèn bÃm, các ÇÒng hÒ reo, kem cåo râu, rÜ®u tây , thuÓc lá và cä cÖ phÆn thay th‰ cûa xe hÖi...Trong các gian hàng bán väi, cÛng còn m¶t vài bà m¥c áo dài màu Çang ch†n hàng tÖ løa và Çang trä giá v§i mÃy ông ƒn Ç¶... Các quán rÜ®u nhÕ và nhà hàng thì vÅn Çông nghËt khách ngÒi bàn, æn uÓng trÜ§c nh»ng cÓc bia lånh hay nh»ng tô phª nóng Çang bÓc hÖi nghi nghút......

TÃt cä ÇŠu ch© Ç®i..., h† ch© 5 gi© chiŠu và xì xào nho nhÕ v§i nhau : Lúc Çó là T°ng ThÓng TrÀn væn HÜÖng tØ chÙc, chuy‹n giao quyŠn hành cho tÜ§ng DÜÖng væn Minh và bu°i lÍ së ÇÜ®c tr¿c ti‰p truyŠn thanh và bình luÆn qua Çài phát thanh Sài Gòn.

Tôi ngÒi trong m¶t cái phòng sÖn màu xanh lá cây ª tiŒm cà phê Thanh Båch, gÀn råp hát. ñÙng sau quÀy tính tiŠn, ngÜ©i chû tiŒm Çang ÇiŠu chÌnh tÀn sÓ và chi‰c máy thâu bæng Akai.

ñúng 17 gi©, quÓc thiŠu VNCH ÇÜ®c tr°i lên. Khách khÙa ÇŠu gi» im l¥ng Ç‹ nghe bình luÆn gia giäi thích:

- " Trong gian phòng ti‰p tân r¶ng l§n cûa Dinh ñ¶c LÆp, trÜ§c bÙc hình cûa các vua Hùng, T°ng ThÓng

TrÀn væn HÜÖng bÜ§c chÆm chÆm Ç‰n bàn vuông hình ch» nhÆt có kh¡c phù hiŒu cûa ông : hai con rÒng vàng n¢m trong m¶t vòng tròn ÇÕ. Ông bÜ§c lên bøc và hÜ§ng vŠ cº t†a , trên hai træm ngÜ©i Çåi diŒn cho lÜ«ng viŒn QuÓc H¶i , m¶t vài tÜ§ng lãnh, và m¶t sÓ Çông nhà báo ViŒt Nam cÛng nhÜ ngoåi quÓc."

V§i m¶t gi†ng nói khàn khàn mà ông cÓ g¡ng t¿ ch‰, vÎ T°ng ThÓng già nua cÃt l©i :

- " M¶t trang sº Çã ÇÜ®c lÆt qua.

M¶t trang m§i së ÇÜ®c Çåi tÜ§ng DÜÖng væn Minh vi‰t ti‰p.

Chúng tôi không nghï r¢ng phäi Ç° thêm máu và phäi Çánh nhau Ç‰n viên Çån cuÓi cùng và Ç‰n ngÜ©i lính cuÓi cùng, thÜa ñåi tÜ§ng, ñây là m¶t tr†ng trách rÃt l§n ÇÜ®c giao phó cho ông. Ch£ng nh»ng ông cÀn phäi có thiŒn chí, mà cÀn phäi có can Çäm n»a ! Khi tØ bÕ giäi pháp quân s¿ , chúng tôi Çã ch†n con ÇÜ©ng cûa hòa giäi, cûa s¿ hòa h®p, và cuÓi cùng cûa hòa bình"

C¿u T°ng ThÓng HÜÖng bÜ§c xuÓng bøc. M¶t vÎ trÜªng tòa bÜ§c Ç‰n g« phù hiŒu cûa ông và g¡n lên Çó phù hiŒu cûa Çåi tÜ§ng DÜÖng væn Minh: "m¶t bông mai", m¶t loåi bông bi‹u tÜ®ng cho ngày T‰t, (ngày ÇÀu næm) dÃu hiŒu cûa m¶t s¿ Ç°i m§i.

TÜ§ng Minh, vÎ tân T°ng ThÓng cûa nŠn C¶ng Hòa, Ç‰n ngÒi ngay sau bàn vuông hình ch» nhÆt, quay sang vÎ T°ng ThÓng tiŠn nhiŒm, cung kính cuÓi ÇÀu chào và nói "ThÜa ThÀy !" (ông HÜÖng Çã tØng là giáo sÜ cûa ông Minh ª trung h†c):

- " NhÆn ÇiŠu khi‹n ñÃt NÜ§c trong nh»ng hoàn cänh hiŒn tåi, không có gì vui h‰t. Chánh Phû mà tôi Çã ÇÜ®c ûy thác phäi thành lÆp së là m¶t Chánh Phû Hòa Giäi QuÓc Gia, và tôi tin ch¡c r¢ng Chánh Phû Çó së có th‹ thÜÖng nghÎ trª låi v§i Chánh Phû Lâm Th©i C¶ng Hòa MiŠn Nam.

Chánh Phû bäo Çäm së tôn tr†ng nh»ng T¿ Do Dân Chû và së thä h‰t nh»ng ngÜ©i bÎ gi» vì lš do chánh trÎ dÜ§i ch‰ Ç¶ cÛ.

ThÜa ÇÒng bào thân m‰n, nh»ng ngày s¡p t§i Çây së rÃt là khó khæn. Chúng ta së phäi can Çäm cùng nhau ÇÜÖng ÇÀu..."

Tôi nhÆn thÃy thoáng qua là gi†ng nói không ÇÜ®c bình tïnh, s¿ diÍn Çåt không ch¡c ch¡n. Ông Minh Çäo l¶n ch» nÀy qua ch» khác và phäi Ç†c lai. Ông ta chÜa bao gi© là m¶t diÍn giã tÓt. Quay sang binh sï, ông tìm låi ÇÜ®c phÀn nào gi†ng nói cûa m¶t vÎ chÌ huy :

- " Các anh phäi gi» ch¥t phÀn ÇÃt còn låi, bäo vê hòa bình, và gi» m¶t tinh thÀn cao. Khi mà lŒnh ngØng b¡n ÇÜ®c thi hành, các anh phäi triŒt Ç‹ tôn tr†ng. Trong nh»ng vùng ki‹m soát cûa mình, các anh phäi bäo vŒ an ninh và tài sän cûa dân chúng, không ÇÜ®c Çào ngÛ, không ÇÜ®c bÕ súng và bÃt cÙ trong m†i trÜ©ng h®p, phäi nghiêm chÌnh tuân hành lŒnh ban ra, m†i hành Ç¶ng vô k› luÆt së bÎ trØng trÎ ngay tÙc kh¡c."

NgÕ l©i kêu g†i phía CPLTCHMN, tÜ§ng Minh tuyên bÓ:

- " Các anh em ª phía bên kia, tôi thÆt s¿ muÓn có m¶t s¿ hòa giäi, và các anh em cÛng bi‰t ÇiŠu Çó. Tôi muÓn r¢ng m†i tÀng l§p dân chúng phäi tôn tr†ng quyŠn sÓng cûa nhau. ñó cÛng là tinh thÀn cûa HiŒp ñÎnh Ba Lê. Các anh Çã tØng kêu g†i tôn tr†ng HiŒp ñÎnh nÀy và chúng tôi cÛng kêu g†i nhÜ vÆy.. Do Çó chúng ta phäi ngÒi låi v§i nhau chung m¶t bàn Ç‹ tìm giäi pháp có ích l®i nhÃt cho ÇÃt nÜ§c và cho dân t¶c. ñ‹ chÃm dÙt nhanh chóng s¿ nghèo nàn cûa dân chúng và cûa binh sï chúng ta , tôi hy v†ng là các anh chÃp thuÆn ÇŠ nghÎ nÀy và nh»ng cu¶c thÜÖng thuy‰t së có th‹ b¡t ÇÀu ngay sau khi thành lÆp Chánh Phû "

Bu‡i truyŠn thanh chÃm dÙt . M¶t chÜÖng trình khác ÇÜ®c ti‰p nÓi sau bài phát bi‹u cûa T°ng ThÓng.

Sau lÜng tôi, m¶t ông cø nhÕ có râu rìa tuông ra m¶t câu ÇÀy mÌa mai chua chát:

-"Ông T°ng ThÓng cûa chúng ta có vÈ tÓt ÇÃy, v§i bông mai cûa ông, trong khi các chi‰n xa cûa tÜ§ng Giáp chÌ còn cách Dinh cûa ông có 20 cây sÓ !".

Ông khách già có m¶t cái nhìn quá s¡c bén, không thi‰u chút hài hÜ§c hay sáng suÓt nào . T°ng ThÓng HÜÖng không n¡m quyŠn ÇÜ®c quá 8 ngày, và lúc các chi‰n xa c¶ng sän tÜÖng ÇÓi còn ª xa...

Tôi trä tiŠn xong bÜ§c ra khÕi tiŒm Thanh Båch, Tr©i Çang có quá nhiŠu Çám mây Çen .....

Trong hai ti‰ng ÇÒng hÒ n»a, tôi së r©i khÕi Sài Gòn trên chuy‰n bay chót cûa häng "Hàng Không Trung QuÓc". ñiŒn báo quÓc t‰ cûa BÜu ñiŒn ÇÀy nghËt các liên låc ÇiŒn báo chánh thÙc cÛng nhÜ tÜ nhân, nên các công ÇiŒn tôi gªi vŠ nhà báo cûa mình quá trÍ.Tôi së ghé låi Bangkok 48 ti‰ng Ç‹ dùng ÇiŒn thoåi trao th£ng vài bài và tôi së trª låi....

Thình lình m¶t ti‰ng n° vang tr©i làm rung rinh cä thành phÓ. Trong m¶t vài giây, Çám Çông chung quanh tôi s»ng s© kinh ngåc. Xe Çang chåy Ç¶t nhiên ngÜ©i ta th¡ng gÃp, ngØng låi tåi ch‡. Và sau Çó nhiŠu ti‰ng n° khác månh hÖn và ngay sau Çó súng liên thanh và Çåi bác phòng không lên ti‰ng. ñám Çông hoäng hÓt giäi tán chåy tÙ tán thành nhiŠu nhóm nhÕ , chåy qua chåy låi kh¡p tÙ hÜ§ng, Çøng ÇÀu nhau . Các xe b¡t ÇÀu mª máy chåy låi, và chåy nhanh. Có nhiŠu xe mô tô bÎ hÃt tung lên, rÒi ngã xuÓng....

NhiŠu phát súng liên thanh ÇÜ®c nghe kh¡p nÖi. Cänh sát và binh lính thi nhau b¡n chÌ thiên. Các bà la hét, chåy Ç‰n gõ cºa bÃt cÙ nhà nào Ç‹ xin vào trong. M¶t sÓ trÈ em bÎ låc gi»a rØng ngÜ©i Çang chåy, ÇÙng khóc la run rÄy. ñây là m¶t s¿ hoäng loån hoàn toàn hay Çúng hÖn là m¶t s¿ cuÒng loån. Các tài x‰ bÕ xe gi»a Çám Çông. M¶t tài x‰ xe vÆn täi bÎ m¶t loåt súng làm v« kính xe, qušnh quáng nhäy v¶i khÕi xe và xe không ngÜ©i lái cÙ th‰ ti‰p tøc læn bánh, leo lên lŠ, phá tan cºa cûa m¶t tiŒm bán ÇÒng hÒ và tuông vào phá sÆp luôn cºa tiŒm.

Các tàu chi‰n ÇÆu dÜ§i sông Sài Gòn b¡n Çåi bác 30 ly lên tr©i, vào nh»ng møc tiêu vô hình. Ngay trên kinh Çào, m¶t chi‰c C130 chª dân tœ nån bÎ nhiŠu Çån lºa b¡n lên làm cho phi công phäi hå thÃp cao Ç¶ Ç‹ tránh Çån, bay sát kho cäng Sài Gòn sušt Çøng gÅy c¶t buÒm cûa mÃy chi‰c tàu hàng, lÃy cao Ç¶ låi và bay th£ng vŠ hÜ§ng Nam.

Phía trÜ§c QuÓc H¶i , rÃt bình tïnh, m¶t anh bån to con, chïa máy ÇÙng quay cänh dân chúng chåy tán loån tìm nÖi trú Än. Hai anh lính b¡n nhiŠu loåt M.16 lên kh¡p bÓn phía, ngang tÀm ngÜ©i, làm cho m¶t bà trúng ngay ng¿c ngã ngÒi xuÓng, lÜng ÇÀy máu.

Phía trên Çó m¶t Ç‡i, trong hÈm cånh råp chi‰u bóng Eden, có ngÜ©i xác nhÆn là có mÃy tên Ç¥c công ViŒt C¶ng Çã l®i døng chuyŒn bom n° Ç‹ tÃn công vào Dinh ñ¶c LÆp và B¶ QuÓc Phòng. NgÜ©i khác thì låi nói khác : h† nói là nhóm cûa tÜ§ng NguyÍn cao Kÿ Çäo chánh. Chung quanh nhà th© ñÙc Bà, các pháo Ç¶i phòng không vÓn có nhiŒm vø phòng thû Dinh ñ¶c LÆp gÀn Çó, Çã xã Çåi bác b¡n h‰t lên tr©i. ñåi l¶ có quá nhiŠu xe xích lô máy n¢m ch°ng g¶ng ngang ngºa. Tài x‰ Çã bÕ xe chåy h‰t vào n¢m ª vÜ©n cây l§n bên ÇÜ©ng. NhiŠu quân xa trên có trí súng liên thanh 50 và Çåi bác 20 ly c¥p Çôi, Ç‰n bÓ trí trên ÇÜ©ng ThÓng NhÃt và cÛng b¡t ÇÀu tác xå. Ti‰ng n° inh Õi kh¡p nÖi nghe r®n cä ngÜ©i ! HÖi khét cûa thuÓc súng ngºi Ç‰n tÆn c°, và các vÕ Çån ÇÒng nóng bÕng rÖi ÇÀy ÇÜ©ng.

ñ¶ chØng 15 phút sau thì t¿ nhiên các vÛ khí n¥ng ngÜng b¡n h£n.. ChÌ còn các ti‰ng súng cá nhân, nhÜng cÛng thÜa dÀn. TrÜ§c câu låc b¶ th‹ thao cÛ, m¶t ông cänh sát già rÃt bình thän cho tôi bi‰t v§i m¶t gi†ng ÇŠu ÇŠu : "Các phi cÖ c¶ng sän Çã d¶i bom Tân sÖn NhÃt, và nghe nhÜ Çã có thiŒt håi"

Tôi chåy vŠ ÇÜ©ng Pasteur nh¥t h‰t giÃy t© và hành lš du lÎch cûa mình, xong g†i m¶t chi‰c xe t¡c xi Çang chåy rong, và v§i giá 10 ngàn ÇÒng (coi nhÜ Ç¡t g¡p 10 lÀn ), anh ta chÃp nhÆn ÇÜa tôi lên phi trÜ©ng Tân sÖn NhÙt. CÖn bão bây gi© m§i b¡t ÇÀu: MÜa nhÜ trút và rÃt n¥ng h¶t. Chúng tôi chåy trong cÖn mÜa dày Ç¥t và ÇÜ©ng sá gÀn nhÜ v¡ng tanh. ñ‰n hÖn 7 gi© chúng tôi m§i t§i tråm ki‹m soát vào phi trÜ©ng. Quân cänh và cänh sát dã chi‰n xem giÃy t© rÃt kÏ, súng vÅn cÀm tay. MÜ©i phút sau tôi m§i ÇÜ®c cho vào phi trÜ©ng.

CÖn mÜa dÙt h¶t thình lình. VÅn có nhiŠu c¶t khói Çen bay lên tØ sân bay Çang còn có nhiŠu ti‰ng n‡ nhÕ. Ti‰ng còi cûa Ç¶i ch»a lºa thu¶c Không Quân vÅn còn hø lên inh Õi. TÃt cä các phóng pháo cÖ ÇŠu bay lên h‰t. Các quân xa chª ÇÀy binh sï tØ kh¡p nÖi Çang Ç° vào phi trÜ©ng. TÃt cä cºa s° ª phi cäng ÇŠu bÎ th°i tung, trên m¥t ÇÃt còn vÜÖng vãi các mänh ki‰n vøn.

M¶t sï quan an ninh cho tôi vài tin tÙc chính xác: 3 chi‰c phän l¿c A.37 bÎ c¶ng sän lÃy ÇÜ®c ª miŠn Trung Çã d¶i khoäng 20 quä bom 500 cân anh xuÓng cæn cÙ Không quân và Çã bay rÃt thÃp. Toán tr¿c bÎ hoàn toàn bÃt ng© vì mÃy chi‰c A.37 nÀy vÅn còn mang c© VNCH và hình nhÜ Çã Ç‰n Çây tØ cæn cÙ Biên Hòa. ThiŒt håi cÛng khá n¥ng : M¶t kho Çån l§n, 11 chi‰c phi cÖ (trong Çó có 3 chi‰c F.5), và 4 tr¿c thæng bÎ phá hûy. Có trên 60 tº thÜÖng và mÃy træm bÎ thÜÖng. TÃt cä các phi vø ÇŠu ÇÜ®c hûy bÕ. Chánh Phû cûa tÜ§ng Minh vØa cho lŒnh thi‰t quân luÆt 24/24 cho Ç‰n khi có lŒnh m§i.

Th‰ mà m¶t chi‰c phi cÖ thu¶c Hàng Không ViŒt Nam låi cÃt cánh ÇÜ®c v§i hÖn 100 hành khách. Dù sao tôi cÛng không th‹ trª xuÓng thành phÓ. Tôi Çi Ç‰n m¶t hÀm trú Än làm b¢ng bao cát . Trên ÇÜ©ng Çi tôi g¥p nhiŠu toán khiêng cáng Çang làm công tác tän thÜÖng.

Tôi qua Çêm trong hÀm trú Än nÀy. ñån rÓc k‰t vÅn rÖi vào phi trÜ©ng không dÙt. CÛng vÅn có nh»ng ti‰ng rít xé gió và nh»ng ti‰ng n° Ç‰n Çi‰c cä tai, và sau Çó là các quä Çån pháo n¥ng 130 ly. CÙ m‡i lÀn Çån pháo rÖi trúng m¶t chi‰c phi cÖ nào Çó thì låi có m¶t vØng ánh sáng lóe lên xé tan màn Çêm mÜa gió và m¶t c¶t khói Çen bay lên cao.

Vào lúc 23 gi© thì m¶t ti‰ng n° l§n làm rung cä hÀm trú Än cûa tôi. Cách Çó chØng 50 thÜ§c, m¶t chi‰c tr¿c thæng vÆn täi "Chinook" ÇÀy binh sï bÎ cháy và Çang rÖi xuÓng ÇÃt. Có rÃt nhiŠu mänh kim khí ÇÕ nhÜ lºa b¡n tung tóe kh¡p phi Çåo, và thây ngÜ©i cÛng vØa bÎ cháy vØa bÎ b¡n tung cùng kh¡p, trong m¶t vùng khét lËt mùi xæng dÀu và thÎt ngÜ©i bÎ cháy.

TØ xa, vŠ hÜ§ng ñông, pháo binh vÅn nã vào Biên Hòa không dÙt và Çã bi‰n vùng bÎ pháo kích thành m¶t bi‹n lºa.

Tôi bi‰t r¢ng nh»ng ng†n lºa to trong Çêm tÓi Çó Çã "thiêu hûy" cä m¶t thÎ trÃn; tôi bi‰t là nh»ng nhà cºa bÎ Çån pháo cûa c¶ng sän làm søp Ç° Çã nghiŠn nát nhiŠu gia Çình mà tôi quen.

Tôi nghï t§i các bån thân cûa tôi, nghï t§i Trinh, ngÜ©i th® máy v§i hai bàn tay to l§n sù sì lúc nào cÛng ÇÀy dÀu m« Çang c¥m cøi hí hoáy làm viŒc trong nhà xe l®p tôn cûa anh.

Tôi nghï t§i anh Giang m¶t nhà Çiêu kh¡c lúc nào cÛng loay quay v§i các tÜ®ng PhÆt trong xÜªng mà anh chÌ d¿ng lên b¢ng giÃy bÒi và vài tÃm tôn.

Tôi nghï t§i nh»ng ngÜ©i lính t¿ vŒ công giáo trÈ cûa HÓ Nai, nh»ng em 15, 16 tu°i chÌ v§i m¶t khæn choàng c° và hai quä l¿u Çån mà vÅn hæng hái ÇÜÖng ÇÀu v§i các chi‰n xa T.54 cûa c¶ng sän B¡c ViŒt! Trong lúc dÜ§i ánh sáng ª thánh ÇÜ©ng cha mË chúng Çang quÿ gÓi cÀu nguyŒn xin Chúa ban cho chúng ÇÀy Çû can Çäm không chùn bÜ§c trÜ§c cái ch‰t....

Ngày mai nÀy, các bån tôi và nh»ng em bé kia ch¡c së chÌ còn là nh»ng xác ch‰t không mÒ mã, tha hÒ làm mÒi cho chu¶t b†, cho chó mèo... gi»a s¿ Çiêu tàn cûa m¶t thÎ trÃn yên l¥ng và tang tóc....

Tr©i r¿ng sáng thì ti‰ng súng chÃm dÙt, tôi trª låi phi cäng. Có ba xác phi cÖ vÆn täi cong queo và bÎ cháy Çen n¢m gi»a bãi ÇÆu. Hai trung Ç¶i Dù Çang Çi qua phi Çåo, ñÀu vÅn Ç¶i mÛ nÒi ÇÕ (không có nón s¡t) quÀn áo th£ng th§m, súng Óng såch së, h† Çi chÆm chÆm , nhË nhàng rÃt thong thä, lånh nhåt dºng dÜng nhìn kh¡p chung quanh mà Çi t§i.

Lúc 9 gi© sáng, tôi g¥p ÇÜ®c m¶t ngÜ©i bån, Çåi tá LÆp. Anh chÌ huy m¶t Không Çoàn phi cÖ sæn gi¥c và vØa Çáp xuÓng sau m¶t phi vø. Anh có vÈ mŒt mÕi và b¶ ÇÒ bay cûa anh có v‰t máu. Anh mŒt nh†c nói :

-" TÃt cä rÒi së søp Ç°, tØng gi© thôi. Cæn cÙ Không quân Biên Hòa bÎ 600 quä pháo 130 ly Çã hoàn toàn hÜ håi và Çang bÎ cô lÆp. SÜ Çoàn 18 cûa thi‰u tÜ§ng ñäo vÅn còn Çánh nhau v§i b†n chúng và Çang bám trÆn ÇÎa. NhÜng sÜ Çoàn bÎ thiŒt håi quá n¥ng và gÀn 2000 binh sï coi nhÜ phäi thÙc tr¡ng Çêm suÓt 5 ngày nay. SÜ Çoàn 5 thì b‹ rÒi và coi nhÜ tan hàng. Thûy Quân Løc Chi‰n thì Çang Çøng n¥ng trên ÇÜ©ng phÓ ª VÛng Tàu, nhÜng thi‰u Çån và không có pháo binh y‹m tr®. BÓn (4) sÜ Çoàn c¶ng sän B¡c ViŒt có chi‰n xa T.54 mª ÇÜ©ng, ÇÜ®c hàng træm khÄu pháo y‹m tr® Çã ti‰n Ç‰n gÀn Sài Gòn l¡m rÒi. ñÖn vÎ tiŠn sát cûa h† gÒm toàn Ç¥c công Çang lùa cä chøc ngàn dân tœ nån Çi trÜ§c coi nhÜ làm khiêng Ç« Çån cho b†n chúng. H† Çã Ç‰n Tân Cäng rÒi, không ÇÀy 3 cây sÓ cách trung tâm thành phÓ. Các toán nhÕ Dù Çã phän công và có nÖi Çang cÆn chi‰n, Çánh xáp lá cà v§i c¶ng sän ."

- " H† Çã cÃt cánh tØ phi trÜ©ng Phan Rang, và tôi gÀn nhÜ ch¡c ch¡n r¢ng h† toàn là nh»ng ngÜ©i bån cÛ, b¿c tÙc nhÃt th©i vì s¿ tan v« cûa chúng ta nên Çã theo b†n c¶ng sän . H† bi‰t rÃt rõ các hành lang bay cûa chúng ta và Çã tÕ ra là chû thÆt s¿ cûa phi cÖ mình, ch§ không phäi phi công B¡c ViŒt Çâu. Tôi t¿ hÕi ông ta Çang tìm cái gì Çây , cái ông Minh Çó. ChiŠu hôm qua, ngay sau khi cu¶c bÕ bom ª Çây chÃm dÙt, ông ta Çòi Hoa Kÿ phäi Çóng cºa ngay tòa ñåi sÙ MÏ , và tÃt cä tùy viên quân s¿ MÏ ª Çây phäi ra Çi tÙc kh¡c không ÇÜ®c chÆm trÍ. Gì ch§ chuyŒn Çó thì Hoa Thånh ñÓn mØng quá: h† chÌ ch© có bÃy nhiêu thôi, h† së nhÆn gÃp. Và tôi nghï là cu¶c di tän nh»ng ngÜ©i MÏ cuÓi cùng së ti‰n hành trong nh»ng gi© sÃp t§i Çây thôi. CÛng vì th‰ mà tØ sáng s§m pháo binh B¡c ViŒt không b¡n vào Çây n»a Ç‹ cho cu¶c hành quân di tän nÀy ÇÜ®c ti‰n hành dÍ dàng và nhanh chóng. TÃt cä nh»ng hành Ç¶ng cûa b†n c¶ng sän chÌ nh¢m tåo ra m¶t tình trång hoäng loån Ç‹ có m¶t s¿ k‰t thúc nhanh chóng. Ông Minh Çã cúi ÇÀu t¿ mình chui vào tròng, và s¿ ra Çi cûa tÃt cä ngÜ©i MÏ ch¡c ch¡n së tåo ra m¶t tình trång hÓt hoäng khûng khi‰p."

ñåi tá LÆp ngÜng m¶t chút rÒi Ç¥t tay anh lên vai tôi và nói v§i tôi v§i m¶t gi†ng chÓi tai nhÜng ÇÀy tình bån :

- " M¶t chi‰c phi cÖ cûa công ty Dài Loan, ÇÆu ª Çây 2 ngày nay, së cÃt cánh trong vòng 30 phút n»a mang theo trên 100 hành khách Ç‰n Bangkok. Tôi bi‰t anh bån phi công nÀy, anh ta së cho anh Çi, Pierre, anh Çi Çi, Çi ngay khÕi nÖi Çây. di ngay Çi, trÜ§c khi b†n "chó ch‰t" kia (nguyên tác: s......) vào thành phÓ...

Tánh tò mò nghŠ nghiŒp cûa tôi không månh b¢ng n°i buÒn Çang si‰t ch¥t tim tôi.

Sài Gòn là thành phÓ cûa tôi.

Tôi Çã ÇÜ®c sanh ra ª Çây. Tôi không muÓn và cÛng không th‹ nào chÙng ki‰n cänh "b¶ Ç¶i" tØ MiŠn B¡c vào Çây, vào cái thành phÓ mà tôi bi‰t rõ tØng hóc hi‹m. Tôi không muÓn thÃy nh»ng ngÜ©i có hånh phúc cùng th©i thÖ Ãu v§i tôi së bi‰n mÃt dÜ§i b¶ m¥t nå b¢ng chì mà h† phäi chÎu mang suÓt Ç©i. Tôi cäm thÃy không Çû sÙc....

Sáng thÙ ba hôm Çó lúc 11 gi©, lÅn l¶n trong hàng træm ngÜ©i Á ñông âu lo và v¶i vàng ra Çi trong khÄn cÃp, tôi r©i khÕi Tân sÖn NhÙt, phi cäng cûa Sài Gòn .Chi‰c phi cÖ ñài Loan Çi Bangkok, cÃt cánh rÃt båo và tr¿c chÌ phóng th£ng ra bi‹n, Çi vŠ hÜ§ng Tây Nam. Phía dÜ§i chúng tôi là thành phÓ r¶ng mênh mông v§i nét ÇËp l¶ng lÅy, có con sông uÓn khúc bao quanh... m¶t thành phÓ Çã bÎ nh»ng tràng ti‰ng n‡ và khói bao vây ª chung quanh rÒi.

M¶t ngÜ©i Tàu ngÒi bên tôi, kÏ sÜ ÇiŒn toán, nói v§i tôi là chÌ trong vòng vài gi© n»a thôi là trung tâm hŒ thÓng viÍn thông ÇÀy mìn, së "ÇÜ®c ÇiŠu khi‹n" cho n° tung. TÃt cä các s¿ thông tin v§i bên ngoài së bÎ c¡t ÇÙt h‰t, và Sài Gòn , bÎ cô lÆp v§i th‰ gi§i bên ngoài , së rÖi vào tình trång câm l¥ng .

Tôi thÃy c° h†ng tôi bÎ se th¡t låi. tôi h‰t sÙc tuyŒt v†ng. Bây gi© tôi m§i bi‰t r¢ng tôi së không bao gi© còn trª låi ÇÃt nÜ§c nÀy n»a, m¶t ÇÃt nÜ§c mà tôi rÃt yêu thÜÖng...

M¶t dân t¶c khÓn kh°, bÎ dày vò, bÎ ch¥t h‰t tay chân, bÎ såt nghiŒp chÌ vì bÎ sa vào bÅy cûa m¶t vª kÎch chánh trÎ ngu xuÄn và bi thäm quá kinh khûng mà chính h† cÛng không hŠ bi‰t không hŠ hi‹u gì cä... Xin vïnh biŒt tÃt cä, vïnh biŒt tÃt cä nh»ng anh em Çã tØng chia xÈ v§i tôi hånh phúc cÛng nhÜ Çau kh° trong nh»ng næm dài.... Các sÜ Çoàn s¡t máu tØ MiŠn B¡c vào Çây së tha hÒ mà xài x‹ các anh. NgÜ©i MÏ bÎ xua Çu°i së Çáp xuÓng nh»ng chi‰c hàng không mÅu håm cûa Håm ñ¶i VII, m¶t håm Ç¶i dù bÃt l¿c và vô ích vÅn Çang tuÀn tra ngoài khÖi b© bi‹n ViŒt Nam mÃy tuÀn lÍ nay rÒi.

Còn vŠ ngÜ©i dân ViŒt Nam : có th‹ h† së bi‰t ÇÜ®c là Çã h‰t rÒi , cÖn ác m¶ng vô nghïa và thÆt khûng khi‰p cûa h† Çã qua rÒi. NgÜ©i ta Çã dành cho h† m¶t s¿ ch†n l¿a thÆt dän dÎ nhÜng quá kh¡c nghiŒt : ÇÀu hàng và ÇÜ®c sÓng, hay là chÓng c¿ và ch‰t. Trong vài gi© n»a h† së gánh chÎu m¶t luÆt lŒ kh¡t khe cûa kÈ chi‰n th¡ng.

Con cháu cûa Bác HÒ së Ç‰n, nhÜ nh»ng kÈ chi‰n th¡ng, mang theo bi‹u ng» khác b¡t bu¶c phäi Ç†c thu¶c lòng: Phäi thay Ç°i lÓi sÓng, thay Ç°i c©, phäi t¿ phê bình, phäi hoan nghinh trÆt t¿ m§i., phäi bi‰t vâng l©i cán b¶, các ûy viên gÀy gò và bí mÆt, thÜ©ng m¥c quân phøc màu xanh løc, ÇÜ®c huÃn luyŒn ª s¿ nghèo kh° cûa bÜng biŠn.. v.v.

(xin xem ti‰p chÜÖng 23: "Cái ch‰t cûa m¶t thành phÓ")

Trª vŠ: trang ÇÀu

ChÜÖng 23