chÜÖng hai mÜÖi m¶t
Ông DÜÖng væn minh
là ai ?
Hình änh cûa tܧng DÜÖng væn
Minh do các ûng h¶ viên cûa ông ÇÜa lên ª ViŒt Nam cÛng nhÜ ª ngoåi quÓc Çã
ÇÜ®c rút ng¡n g†n låi chÌ còn m¶t vài nét ca tøng cá nhân, nhÜng thÜ©ng không
Çúng và có quá nhiŠu s¿ viŒc, chi ti‰t quan tr†ng thì Çã bÎ bÕ lºng trong bóng
tÓi. Hình änh Çó ÇÜ®c tóm g†n trong m¶t vài phÄm cách cæn bän cÀn thi‰t và có
l®i cho nh»ng ngÜ©i lãnh Çåo nhÜ : Çó là m¶t ngÜ©i chû trÜÖng "hòa
bình", liêm chính, trung tr¿c, bình dân và ÇÜ®c kính n‹. v.v...
C¶ng sän B¡c ViŒt xem ông ta
nhÜ m¶t "ngÜ©i ÇÓi thoåi có giá trÎ".
T© Kinh T‰ ViÍn ñông còn
trÎnh tr†ng xác nhÆn ông ta Çã tÓt nghiŒp trÜ©ng Des Charles cûa Pháp n»a.
Nhân vÆt nÀy có th‹ không cÀn
phäi có nh»ng nhÆn xét quá ÇÖn thuÀn nhÜ th‰ Çâu, n‰u ngÜ©i ta nghï t§i Ƕng cÖ
nào Çã thúc ÇÄy ông Çi t§i hành Ƕng và n‰u chÎu khó nghiên cÙu kÏ vŠ ti‹u sº
cûa ông ngÜ©i ta së thÃy là các phÄm tính Çã gán cho ông không ÇÜ®c chính xác
l¡m Çâu. Nh»ng bi‰n cÓ mà ông Çã dính vào, s¿ bÃt nhÃt và nh»ng mâu thuÅn cûa
nh»ng ngÜ©i chung quanh ông Çã cho thÃy r¢ng ông thÜ©ng là công cø cûa nh»ng
khuynh hܧng chánh trÎ khác nhau ho¥c cûa nh»ng nhân vÆt có tham v†ng cá nhân
nhÜng sau Çó h† Çã bÕ rÖi ông ta trong s¿ bÓi rÓi không bi‰t phäi làm gì .
Ông sanh ngày 19 tháng 2 næm
1916 tåi MÏ tho, ngay thÎ xã cûa m¶t tÌnh cÛ cûa ngÜ©i Kh© me, m¶t giang cäng
quan tr†ng thu¶c ÇÒng b¢ng sông Cºu Long. Ông Çã l§n lên ª MiŠn Tây Nam B¶
trong vùng ÇÒng ru¶ng mênh mông có nhiŠu sông råch r¶ng và sâu. Thân phø ông là
m¶t ngÜ©i cao l§n hiŠn lành , thông phán cûa Chánh Phû, giÕi vŠ væn chÜÖng thÖ
phú ViŒt Nam và tri‰t h†c Lão Giáo, chÌ sÓng cho bån bè. Thân mÅu ông cÛng to
con, Çen Çúa có giòng máu Cam pu chia. TØ hŒ gia t¶c nhÜ vÆy, ông Minh là m¶t
mÅu ngÜ©i Ç¥c biŒt, thích có bån bè, không s® cái ch‰t, thÜ©ng có s¿ kính tr†ng
các quan chÙc, và cÛng có m¶t màu da ngâm Çen. Ông h†c h‰t bÆc trung h†c ª
trÜ©ng Pháp Chasseloup-Laubat và có tú tài Çôi, khoa h†c. Ông ta gÀn nhÜ là m¶t l¿c sï , bÖi l¶i giÕi và là m¶t
tay chÖi quÀn v®t rÃt có hång. Næm 1939 ông bΠǶng viên vào b¶ binh cûa ngÜ©i
Pháp. (nguyên tác :infanterie coloniale). Vào th©i Çó, các binh sï b¶ binh nÀy
thÜ©ng có biŒt danh là nh»ng con "cá heo" là nh»ng tay ÇÃm Çá, dân
xâm mình, hay nhÆu nhËt và lúc nào cÛng s¤n sàng Çánh nhau. Không nhÜ các bån
ViŒt Nam y‰u ÇuÓi khác thÜ©ng tránh gây s¿, ông Minh to mÒm và hi‰u chi‰n,
không bÕ qua chuyŒn gì h‰t, cÙ húc th£ng m‡i khi bÎ khiêu khích và húc månh.
Næm 1940, ông ra trÜ©ng v§i cÃp bÆc chuÄn úy ª Thû dÀu M¶t, ÇÙng hång 3. Næm
1945 ÇÜ®c thæng trung úy và là sï quan th‹ thao cûa ÇÒn quân VÛng Tàu. CÛng vào
næm Çó, ngày 9 tháng 3 khi quân NhÆt tÃn công các ÇÖn vÎ Pháp, ông chi‰n ÇÃu
mãnh liŒt suÓt Çêm, nhÜng khi cu¶c chi‰n chÃm dÙt, ông Çã ngä theo NhÆt, Çó là
m¶t Çi‹m quá y‰u. Khi NhÆt ÇÀu hàng, Ç‹ tránh ra h¶i ÇÒng quân pháp, ông lui vŠ
quê nhà ª MÏ Tho sÓng v§i môt quan chÙc, ông NguyÍn ng†c ThÖ, bån cûa thân phø
ông. Trong vòng mÃy tuÀn lÍ v§i s¿ säng khoái cûa nŠn Ƕc lÆp vØa m§i tìm låi
ÇÜ®c, ông låi ngÒi vào "ûy ban hành chánh ViŒt Minh" cûa tÌnh MÏ Tho.
ñ‰n tháng 10 næm 1945, khi Çoàn quân thi‰t giáp cûa Çåi tá Massu vào MÏ Tho,
ông t¿ Ç‹ cho h† b¡t mà không kháng c¿. ñÜ®c h¶ tÓng vŠ Sài Gòn , nÖi ông bÎ
truy tÀm nhÜ m¶t quân nhân Çào ngÛ, chánh quyŠn ÇÜa ông sang Cänh Sát Ç¥c biŒt
ª ÇÜ©ng Catinat ÇÍ ÇiŠu tra. Ÿ Çó ông bÎ qua m¶t cÖn hành xác quá khûng khi‰p.
Các nhân viên ÇiŠu tra Çã Çánh ông b¢ng
gót giÀy làm gãy h‰t hàm ræng trên chÌ còn låi m¶t chi‰c. TØ lúc Çó ông m§i có
biŒt danh là "Minh sún" (nguyên tác :"L'Édenté").
Mãi ljn næm 1947 ông m§i ÇÜ®c
trª vào quân Ƕi Pháp låi v§i cÃp bÆc cÛ .Là m¶t sï quan tÓt, rÃt chÎu khó
chi‰n ÇÃu không mŒt mÕi, ông ÇÜ®c binh sï tr¿c thu¶c thÜÖng m‰n. Næm 1951, ông
ÇÜ®c thæng cÃp Çåi úy và Çäm nhiŒm chÙc vø sï quan tùy viên cho ông TrÀn væn
H»u, Thû tܧng ViŒt Nam . Næm 1952 ông ÇÜ®c thæng Thi‰u tá và ÇÜ®c g©i Çi thø
huÃn l§p ChÌ Huy Tham MÜu ª Pháp. ñ‰n 1953, ông ra trÜ©ng và trª vŠ MiŠn Trung
ViŒt Nam v§i cÃp b¢ng ChÌ Huy Tham MÜu cao cÃp. Ÿ Çây ông chÌ huy nhiŠu cu¶c
hành quân trong vùng rØng thiêng nܧc Ƕc cûa "dãy phÓ buÒn hiu".
Sau HiŒp ܧc Genève 1954, ông
ÇÜ®c g†i vŠ Sài Gòn. Thû Çô Sài Gòn lúc bÃy gi© nhÜ m¶t thùng thuÓc súng sÃp
n°, không ngÜ©i nào tin vào khä næng ÇÙng v»ng cûa tân Chánh Phû cûa ông DiŒm.
Ÿ MiŠn Nam ViŒt Nam các giáo phái Hòa Häo, Cao ñài và Bình Xuyên rÃt hùng månh.
L¿c lÜ®ng quân s¿ cûa h† n‰u tính chung låi
ÇÜ®c lên quá con sÓ 50.000 ngÜ©i và nh»ng vùng änh hܪng cûa h† träi
r¶ng khoän 1/3 ÇÃt nܧc. Bäy ViÍn, lãnh tø Bình Xuyên tØ m¶t c¿u thäo khÃu Çã trª
thành m¶t tܧng lãnh, là m¶t ngÜ©i hung båo và gan då nhÜ m¶t con trâu rØng,
làm chû cä thû Çô mà không còn ai nghi ng© gì n»a. Ông ta n¡m cänh sát, n¡m
sòng båc ñåi Th‰ Gi§i, ki‹m soát b†n con buôn ngÜ©i Tàu, các lò sát sinh, và
m†i s¿ lÜu thông ÇÜ©ng b¶ cÛng nhÜ ÇÜ©ng thûy . Do Çó ông ta rÃt giàu månh, dân
chúng ai cÛng s®. NhÜng ông DiŒm có quy‰t tâm cÀn phäi phá bÕ tÆp Çoàn phong
ki‰n và chÙng tÕ uy quyŠn cûa Chánh Phû mình. Do Çó ông cho thæng cÃp ông Minh
lên Çåi tá, trao cho ông quyŠn chÌ huy ti‹u khu Sài Gòn Ch® L§n v§i toàn quyŠn
hành Ƕng. Lúc bÃy gi© ông Minh m§i kêu g†i ljn s¿ h®p tác cûa các sï quan thâm
niên thu¶c các ti‹u Çoàn Dù.
Ngày 28 tháng 4 næm 1955 hÒi
4 gi© sáng có ti‰ng bách kích pháo n¥ng n° trong thành phÓ. M¶t c¶t khói Çen
kh°ng lÒ bÓc cao trên nŠn tr©i. Cu¶c chi‰n chÓng các giáo phái b¡t ÇÀu. Cu¶c
chi‰n nÀy kéo dài 2 næm. M¶t cu¶c n¶i chi‰n ÇÅm máu , không khoan nhÜ®ng, n‰u
không muÓn nói ljn hai ch» "tàn nhÅn", tØ chi‰n ÇÃu trong ÇÜ©ng phÓ
ljn các trÆn tÆp kích cûa Ç¥c công trong vùng sình lÀy, các trÆn xung kích cûa
thi‰t giáp suÓt cä MiŠn Tây Nam B¶. Ông Minh có m¥t kh¡p nÖi khi có chåm súng
n¥ng. NgÜ©i cûa ông ta Çã phåm vào m¶t vài hành Ƕng "thÃt nhân tâm",
cܧp m¶t xe hàng hóa g†i là chi‰n l®i
phÄm trÎ giá 8 triŒu ÇÒng, chia cä kho båc cûa Bäy ViÍn trên 100 triŒu ÇÒng
(tÜÖng ÇÜÖng v§i 1 t› quan Pháp cÛ lúc bÃy gi©). Thanh toán Bình Xuyên xong là
ljn lÜ®t Hòa Häo, m¶t cu¶c Çu°i b¡t v§i Çû loåi cåm bÄy, xuyên qua các ÇÒng
ru¶ng mênh mông ngÆp nܧc, xuyên qua các giÒng cát, các kênh råch hay các rØng
Çܧc rØng tràm. Hàng loåt cu¶c sæn lùng ngÜ©i kh¡p nÖi, không nhân chÙng, ÇÜ®c
diÍn ra trên hàng træm cây sÓ tØ ñÒng Tháp MÜÒi ljn núi ThÃt SÖn qua tÆn biên
gi§i ViŒt Miên. Cho ljn khi v§i hành Ƕng phän tr¡c b¡t ÇÜ®c tܧng Ba Cøt, m¶t
nhân vÆt n°i ti‰ng, m¶t vÎ chÌ huy
trܪng gÀy gò Ç‹ tóc dài cûa kháng chi‰n quân Hòa Häo mà cä ngÜ©i Pháp lÅn c¶ng
sän không hå ÇÜ®c và cÛng không khuÃt phøc ÇÜ®c .Ba Cøt bÎ xº tº b¢ng máy chém
và cä Hoà Häo không bao gi© tha thÙ cho ông Minh vŠ chuyŒn nÀy. Lúc bÃy gi© ông
Minh là m¶t quân nhân và s¿ thù hÆn nÀy không làm cho ông quan tâm l¡m. S¿
chÓng ÇÓi triŠn miên cûa giáo phái Hòa Häo ÇÜ®c æn sâu trong cä 11 tÌnh Çông
dân cÜ cûa ÇÒng b¢ng sông Cºu Long Çã làm suy giäm m¶t cách Çáng k‹ ljn tÀm vóc
cûa ngÜ©i lãnh Çåo MiŠn Nam khi ông Minh thÆt s¿ bܧc vào con ÇÜ©ng chánh trÎ .
NhÜng Çây là m¶t viŒc khác...
Næm 1958, tܧng Minh vŠ Sai
Gon trong chi‰n th¡ng. LÍ låc, tràng hoa, vinh thæng trung tܧng.... diÍn hành,
duyŒn binh, kèn trÓng .... NhÜng bà Ngô Çình Nhu cÓ vÃn chánh trÎ và em dâu cûa
ông DiŒm låi không tin tܪng nh»ng
tܧng lãnh quá bình dân. Bà nói v§i ông DiŒm :
-" Không nên Ç‹ cho l§n
månh dܧi trܧng cûa mình m¶t quân nhân có quá nhiŠu änh hܪng trong quân Ƕi .
V§i khuynh hܧng thông thÜ©ng thích các cu¶c Çäo chánh ki‹u Nam MÏ cûa ngÜ©i Anh, Çã là m¶t ngÜ©i chi‰n ÇÃu
giÕi, nhÜng dÍ bÎ mua chu¶c, không thông minh l¡m và nhÃt là không bi‰t gì l¡m vŠ chánh trÎ , tܧng Minh không khéo
rÒi së trª thành m¶t tܧng lãnh Ç‹ cho ngÜ©i ta nh¡m vào. ChÌ cÀn có m¶t ÇÜ©ng
giây nhÕ nào Çó cûa tòa Çåi sÙ hay B¶ Ngoåi Giao MÏ và m¶t cÓ vÃn có hång cûa
b†n Trung ÜÖng tình báo Hoa k² (CIA) là Çû rÒi. Cho nên tÓt hÖn h‰t là chúng
tôi nên gi» m¶t khoäng cách nào Çó ÇÓi v§i ông ta."
M¥c dÀu các phe pháo Çã bÎ
ÇÆp tan, các cán b¶ c¶ng sän không có ÇÜ®c bao nhiêu, nhÜng ch‰ Ƕ cûa ông DiŒm
cÛng chÜa ÇÜ®c t¿ tåi cho l¡m. Là m¶t ngÜ©i ngoan Çåo låi thÃm nhuÀn tÆp quán
cûa Kh°ng Månh, vÎ T°ng ThÓng cûa MiŠn Nam ViŒt Nam là m¶t ngÜ©i quÓc gia c¿c
Çoan và ljn gi© nÀy vÅn còn Ƕc thân, sÓng kh¡c kh°, nên có m¶t ÇÜ©ng lÓi chánh
trΠǥt trên nŠn täng "tÆp trung quyŠn hành", v§i m¶t tinh thÀn Çåo
ÇÙc kh¡c nghiŒt, tôn tr†ng và bäo vŒ triŒt Ç‹ tôn ti trÆt t¿ trong gia Çình,
cùng v§i m¶t s¿ hܧng dÅn chánh trÎ cho dân chúng và m¶t s¿ nâng Ç« vô ÇiŠu
kiŒn ÇÓi v§i khÓi giáo dân di cÜ tØ MiŠn B¡c. Các vÛ trÜ©ng và tiŒm hút ÇŠu bÎ
Çóng cºa, c© båc bÎ cÃm, v® chÒng phäi có cܧi hÕi h®p pháp, t¶i ngoåi tình
phäi bÎ xº tù và h†c tÆp chánh trÎ b¡t
bu¶c. HÀu h‰t các vÎ trí then chÓt trong chánh quyŠn ÇŠu do trí thÙc MiŠn B¡c
n¡m gi». Tܧng Minh vÓn là ngÜ©i Nam, gÓc MiŠn Nam ViŒt Nam, rÃt s® nh»ng
s¿ gò bó, nghi lÍ và nh»ng mánh khóe
chia rë bån bè. Ông månh më chÌ trích các trí thÙc MiŠn B¡c hèn hå, thÜ®ng Ƕi
hå Çåp, t¿ cho mình là "nh»ng con m†t sách". Ông không cÀn bi‰t ljn
"dÎch rºa t¶i" nó Çang tàn phá hàng ngÛ các cÃp tá Çang chåy lo cho
vÃn ÇŠ thæng thܪng cûa h†. Khi có dÎp Çi thæm miŠn quê v§i T°ng trܪng quÓc
phòng , ông t¿ tách r©i khÕi Çoàn quan khách, Çi lÅn l¶n trong Çám nông dân, có
khi l¶i xuÓng ru¶ng sình lÀy mà không cÀn phäi xæn quÀn hay cªi giÀy., còn có
Ç° mÒ hôi thì t¿ kéo tay áo lên chùi trán. V§i hàng binh sï thì ông nói công
khai :"Nên Ç‹ thì gi© chåy theo tán gái còn hay hÖn là chåy theo mÃy ông cÓ
Çåo " Trong các cu¶c ti‰p tân thì ông tØ chÓi tán tÌnh Ç‹ ki‰m Çi‹m v§i bà
Nhu, chÌ trích công khai các công chÙc và các sï quan xin vào Çäng " CÀn
Lao" (chú thích cûa tác giä: dܧi chiêu bài cûa "Çäng CÀn Lao",
Çây là m¶t s¿ tuy‹n ch†n m¶t Ƕi ngÛ cán b¶ và nh»ng ngÜ©i ÇÜ®c g†i là Üu tú Ç‹
phøc vø chánh quyŠn hiŒn tåi)
VÎ th‰ cûa ông lÀn lÀn bÎ lu
m©. Vào cuÓi næm 1959, ông ÇÜ®c cº làm thanh tra các Quân ñoàn I và Quân ñoàn
II (Vùng Hué và Cao Nguyên Trung PhÀn). NhÜng thÆt s¿ ông không r©i khÕi Sai Gon và cÙ ngÒi ÿ trong væn phòng cûa mình. Vì
các Ç¥c quyŠn cûa ông Çã ÇÜ®c ông Ngô Çình CÄn làm h‰t rÒi, ông nÀy là em
"út" cûa ông DiŒm, m¶t vÎ lãnh chúa xäo quyŒt và bí mÆt, m¶t ûy viên
chánh trÎ và thû quÏ cûa MiŠn Trung ViŒt, m¶t ngÜ©i n¡m h‰t cä vùng v§i m¶t
mång lܧi cán b¶ Çäng viên Çäng CÀn Lao, tØ cänh sát ljn binh sï và ÇiŠm chÌ
viên, m¶t ngÜ©i t¿ cho mình là thÃy h‰t, bi‰t h‰t, mua chu¶c và bäo Çäm s¿
trung thành cûa m†i ngÜ©i b¢ng tiŠn båc hay b¢ng m¶t s¿ giúp Ç« nào Çó... m¶t
ngÜ©i không chÎu bÕ qua bÃt cÙ m¶t chuyŒn l§n nhÕ nào cä.
Ngày 11 tháng 11 næm 1960,
hai vÎ Çåi tá thu¶c binh chûng Nhäy Dù Çã làm m¶t cu¶c Çäo chánh ª Sai Gon v§i
3 ti‹u Çoàn Dù, h† Çã chi‰m h‰t các Çi‹m tr†ng y‰u trong thû Çô, Çánh vào Liên
Çoàn Phòng VŒ Phû T°ng ThÓng gÀn vÜ©n Bách Thäo và bao vây Dinh ñ¶c LÆp. Các sï
quan nÀy Çã m©i ông Minh lãnh Çåo cu¶c binh bi‰n nÀy nhÜng ông tØ chÓi, không
tham gia. Cu¶c Çäo chánh thÃt båi. Các sï quan chåy qua Cam BÓt. Tܧng Minh
cÛng không ÇÜ®c ân huŒ gì hÖn.
ñ‰n næm 1961, ông nhÆn m¶t
chÙc vø m§i :"TÜ LŒnh B¶ TÜ LŒnh Hành Quân cûa quân Ƕi " NhÜng cÛng
chÌ là m¶t chÙc vø tÜ®ng trÜng "ngÒi chÖi sÖi nܧc ' mà thôi. Bªi vì trong
nh»ng cu¶c hành quân chÓng du kích ÇÀu tiên và thành lÆp các "Khu trù
mÆt", ít khi mà quân Ƕi can d¿ vào. BÃt bình vì coi nhÜ ÇÜÖng nhiên bÎ
gåt ra ngoài vòng, ông ta càu nhàu, gÆm nhÃm mÓi hÆn nÀy, nhÜng vÅn gi» m¶t
thái Ƕ h‰t sÙc thÆn tr†ng.
Næm 1963 ông låi ÇÜ®c chÌ
ÇÎnh làm "CÓ vÃn quân s¿ cho Phû T°ng ThÓng", m¶t chÙc vø hoàn toàn
có tánh cách danh d¿ và thø Ƕng. Dù sao thì ông vÅn là ngÜ©i rÃt bình dân
trong quân Ƕi nên có m¶t nhóm tܧng lãnh và Çåi tá Çã ti‰p xúc v§i ông Ç‹
chuÄn bÎ cho m¶t cu¶c Çäo chánh, Ông
Ngô Çình Nhu nh© cänh sát mÆt vø cûa ông cho bi‰t nên Çã cänh giác ÇŠ phòng.
NhÜng ông không tin là ông Minh có Çû tài cán, nên bÕ qua viŒc nÀy v§i m¶t câu
nói có vÈ khinh bÌ :
- " Anh ta có sÙc nhÜ
m¶t con voi nhÜng có b¶ óc cûa m¶t con chim mu‡i. Không có quän tÜ®ng thì voi
không th‹ làm gì ÇÜ®c Çâu. ".
Ông Nhu nói cÛng Çúng l¡m
nhÜng ông Çã lÀm. Tܧng Minh và "nhóm Çäo chánh" cûa ông không thi‰u
quän tÜ®ng Çâu :
- Tܧng Maxwell Taylor, cÓ
vÃn quân s¿ Ç¥c biŒt cûa T°ng ThÓng Kennedy là ngÜ©i ÇÀu tiên Çã ti‰p xúc và
khuy‰n khích nh»ng ngÜ©i tåo phän.
- ñåi sÙ l‡i låc cûa Hoa
Kÿ ông Henry Cabot-Lodge, nhà quš t¶c
cûa thành phÓ Boston, m¶t ngÜ©i bi‰t tính toán và rÃt lånh lùng... Çã làm gåch
nÓi v§i s¿ tr® giúp cûa m¶t kÏ thuÆt gia thu¶c Cøc Trung ÐÖng Tình Báo : Çåi tá
Lou Conein (18 næm ª ViŒt Nam ), m¶t b®m rÜ®u có hång, m¶t kÈ phiêu lÜu rÃt nên
thÖ nhÜng rÃt d» d¢n, cha là ngÜ©i Nga mË là ngÜ©i Pháp, v® là ngÜ©i lai Âu Á,
anh là c¿u chi‰n binh cûa OSS (tiŠn
thân cûa CIA) ª bÜng biŠn B¡c ViŒt , c¿u huÃn luyŒn viên cûa nh»ng toán Ç¥c
công ViŒt Minh ÇÀu tiên vào næm 1945... ( chú thích thêm cûa tác giä :Có m¶t
chuyên viên CIA khác làm viŒc chung v§i Lou Conein. ñó là Çåi tá Spera, ngÜ©i
sau nÀy ÇÜ®c n°i ti‰ng là Çã thanh toán Che Guevera ª Bolivie).
Tܧng Minh và Lou Conein Çã
bi‰t nhau tØ chi‰n dÎch Çánh Bình xuyên, m¶t chi‰n dÎch Çã gây ra nh»ng s¿ Çøng
chåm n¥ng gi»a sï quan Phòng Nhì cûa Pháp và cÓ vÃn quân s¿ cûa CIA. NgÜ©i Pháp
thì ûng h¶ Bình Xuyên, nh»ng ngÜ©i ÇÒng minh cÛ trung thành v§i Pháp. NgÜ©i MÏ
thì ûng h¶ ông DiŒm và tܧng Minh trong viŒc n¡m låi thÎ trÃn Sài Gòn - Ch® L§n.
C¶ng tác chung quanh tܧng Minh và Conein trong viŒc chuÄn bÎ lÆt Ç° ông DiŒm,
còn có cä m¶t nhóm chuyên viên: tܧng Lê væn Kim, m¶t sï quan tham mÜu quan
tr†ng (trܧc th‰ chi‰n 2 ª Paris là ngÜ©i Çåo diÍn Çã làm viŒc v§i Marcel Pagnol), tܧng TrÀn thiŒn Khiêm (sau nÀy là Thû Tܧng và là cánh tay m¥t cûa
T°ng ThÓngThiŒu), tܧng Mai h»u Xuân, (c¿u tÜ lŒnh Cänh Sát ñ¥c BiŒt, m¶t ngÜ©i
có tánh dÙt khoát, hung d» và thù hÆn, bi‰t rÃt nhiŠu chuyŒn bí mÆt và có dܧi
trܧng nhiŠu toán sát thû trung thành và phøc vø vô ÇiŠu kiŒn.), ñåi tá ñ‡ MÆu,
Giám ñÓc Nha An Ninh Quân ñ¶i, c¿u trung sï vŒ binh ViŒt Nam th©i Pháp, m¶t con
ngÜ©i mÜu sï ÇÀy mánh khóe nhÜng không bi‰t ngåi ngùng là gì. Con bài chû cûa
nhóm ngÜ©i nÀy là tܧng TrÀn væn ñôn, Tham mÜu trܪng QLVNCH, ngÜ©i ÇÜ®c bà Nhu
vØa ÇËp vØa say mê bäo vŒ Ç¥c biŒt. Tܧng ñôn là ngÜ©i ÇÜ®c T°ng ThÓng DiŒm và
ông Nhu tín nhiŒm hoàn toàn, së là ngÜ©i phÓi h®p không bÎ nghi ng© cho toàn
nhóm.
Ngày 1 tháng 11 næm 1963, ch‰
Ƕ bÎ lÆt Ç°, Cä hai ông DiŒm và Nhu ÇŠu bÎ Çåi úy Nhung thanh toán b¢ng mÃy
phát súng løc 12 ly và bÎ Çâm thêm nhiŠu nhát dao gæm. ñåi úy Nhung, sï quan
cÆn vŒ cûa tܧng Minh, là ngÜ©i thi hành tÃt cä lŒnh cûa tܧng Minh m¶t cách mù
quáng.
Sau khi thành công, nhóm Çäo
chánh thành lÆp "H¶i ñÒng Quân Nhân Cách Mång" và tܧng Minh ÇÜ®c
giao cho chÙc Chû tÎch n¡m lÃy chánh quyŠn .
NhÜng không phäi chÌ hå bŒ
m¶t ông T°ng ThÓng b¢ng Çåi bác là Çã
chÙng minh ÇÜ®c là mình có khä næng trÎ quÓc.
Tܧng Minh lúc nào cÛng trung
thành v§i bån bè nên Çã chÌ ÇÎnh ngÜ©i bån cÛ trong kháng chi‰n và cÛng là bån
trong tù là vÎ quan låi NguyÍn ng†c ThÖ vào chÙc vø Thû tܧng Chánh Phû , và giao B¶ Th‹ Thao cho m¶t ngÜ©i bån khác
cûa ông, m¶t ki‰n trúc sÜ Óm y‰u bŒnh hoån , m¶t ngÜ©i suÓt cä Ç©i chÜa bao gi©
bi‰t làm m¶t Ƕng tác th‹ døc nào. H¶i ÇÒng Quân Nhân quá bÆn tâm v§i hÒ sÖ vŠ
"s¿ Ƕc tài cûa ch‰ Ƕ DiŒm" nên không có ÇÜa ra ÇÜ®c m¶t chÜÖng
trình hành Ƕng vŠ chánh trÎ hay kinh t‰ nào . Tܧng Minh Çã có nh»ng l©i tuyên
bÓ làm cho các nhà báo sºng sÓt :
"Chúng tôi cÛng Çã nghï
t§i h†c thuy‰t. NhÜng trong hiŒn tåi, có rÃt nhiŠu viŒc quan tr†ng hÖn: n¡m
v»ng låi công viŒc Ç‹ Çi t§i chi‰n
th¡ng."
Ngoài ra, vì các ÇÖn vÎ Üu
tú cûa quân Ƕi cÙ tÆp trung và Çóng
mãi ª thû Çô, cÛng nhÜ có nhiŠu tܧng lãnh mäi lo tìm chÙc vø và b°ng l¶c, nên
Çã có m¶t khoäng trÓng trÀm tr†ng trong lãnh th°. Các "Ãp chi‰n lÜ®c"
tØng ÇÜ®c xem là xÜÖng sÓng cûa hŒ thÓng phòng thû cûa dân chúng chÓng låi ViŒt
C¶ng låi bÎ phá tan. Có nhiŠu vÎ t°ng b¶ trܪng và công chÙc cao cÃp bÎ b¡t
giam hay lÜu Çày, và có nhiŠu vÎ tÌnh trܪng bÎ cách chÙc. C¶ng sän l®i døng
tình trång h‡n loån trong quân Ƕi , l®i døng khoäng không chánh trÎ và s¿
thi‰u v¡ng cûa nŠn hành chánh trong lúc nÀy Ç‹ ti‰n hành nh»ng hành Ƕng qui mô
hÖn trong tÃt cä vùng quê thu¶c ÇÒng b¢ng sông Cºu Long .
Còn nói vŠ viŒc "n¡m ch¥t tình hình" cûa các tܧng
lãnh thì Çó thÜ©ng ÇÜ®c diÍn dÎch ra là nh»ng cu¶c ''làm tiŠn". Trܧc
tiên, các "ông Çäo chánh" b¡t ÇÀu là "Çánh vào" các kÏ nghŒ
gia, h† cho Çó là nh»ng ngÜ©i Çã làm giàu dܧi trào ch‰ Ƕ cÛ. CÓ vÃn tài chánh
cûa ông Nhu, m¶t nhà tÜ sän có hång ª Hué. Çã bÎ b¡t bu¶c phäi n¶p 60 triŒu
ÇÒng. Theo lŒnh cûa tܧng Minh, vÎ linh møc tØng làm lÍ rºa t¶i cho ông DiŒm bÎ
b¡t . BÎ hæm d†a xº tº hình, linh møc nÀy phäi giao låi cho vÎ nguyên thû quÓc
gia 35 triŒu ÇÒng, sÓ tiŠn Çã ÇÜ®c T°ng
ThÓng DiŒm giao cho nhà th© thu¶c Dòng Chúa CÙu Th‰ ª ÇÜ©ng Kÿ ñÒng.. Sau Çó,
các "ông Çäo chánh" t¿ chia nhau khoän 500 triŒu tiŠn công quÏ còn låi
sau cái ch‰t cûa ông DiŒm. Ÿ Dinh ñ¶c LÆp, chán nän và phiŠn phÙc vì cÙ phäi
cÙu xét các hÒ sÖ, tܧng Minh ti‰p h‰t m†i ngÜ©i . . làm cho các cÖ quan an
ninh muÓn Çiên lên. Có m¶t ngày nào Çó, trên 20 ngÜ©i m¥c quÀn ng¡n không cà
våt Çi giÀy bÓ, ljn trính diŒn ª c°ng. TÃt cä ÇŠu là bån quÀn v®t cûa ông Minh,
nh»ng ông thông ông phán, nh»ng thÀy
thÖ kš, nh»ng ngÜ©i gác cºa, løc s¿ và có cä nh»ng ngÜ©i lÜ®m banh n»a. TÃt cä
ÇŠu vào công viên và chÖi ª sân quÀn v®t cûa Phû T°ng ThÓng luôn trong suÓt hai
gi© ÇÒng hÒ v§i tܧng Minh. Ngay ª nhà ông Minh ª ÇÜ©ng Chasseloup Laubat, các
cºa vào ra cÛng không có ngÜ©i canh gác. Còn Bà tܧng Minh thì cÛng ÇËp, l§n
con, lúc nào cÛng tÜÖi cÜ©i, không ki‹u cách, m©i tÃt cä bån bè. Nhà luôn luôn
có bån bè khách khÙa, nhåc sï, các chiêm tinh gia, và mÃy tay tÙ s¡c.....
NhÜng dân chúng thì không chú š n»a. Cách Çây mÃy tuÀn, dân
chúng Sài Gòn rÃt mØng r« hoan nghênh tÆn tình s¿ søp Ç° cûa m¶t ch‰ Ƕ mà h†
chán ghét. Các tܧng lãnh thÃy ÇÜ®c hoan hô nhiŒt liŒt, ngây thÖ tܪng r¢ng dân
chúng hoan hô mình. ThÆt không còn cái lÀm nào hÖn !. ñám Çông dân chúng chÌ
vui mØng vì tìm låi ÇÜ®c s¿ t¿ do và nhÃt là l©i hÙa là MiŠn Nam ViŒt Nam có
tri‹n v†ng chÃm dÙt ÇÜ®c trÆn gi¥c Çã kéo dài quá lâu rÒi. Dân chúng thÆt thà
tܪng r¢ng s¿ søp Ç° cûa ch‰ Ƕ DiŒm là có th‹ dàn x‰p ÇÜ®c tÃt cä. NhÜng gi©
Çây h† thÃy là cu¶c chi‰n ch£ng nh»ng vÅn ti‰p tøc mà còn bành tru§ng månh thêm
lên, h† thÃy là khó mà có ÇÜ®c thanh
bình và cánh cºa T¿ Do vØa thÃy mª ra ÇÜ®c m¶t lúc thì låi ÇÜ®c Çóng låi ngay
rÒi. M¶t luÆt sÜ ViŒt Nam ÇÜ®c ra khÕi
nhà tù, không bÎ tình nghi là có cäm tình v§i ch‰ Ƕ cÛ, Çã tâm s¿ v§i m¶t Ç¥c
phái viên cûa m¶t t© báo l§n ª Paris :
"Ông bi‰t bây gi© có m¶t
s¿ khác biŒt nào v§i "lúc trܧc" không ? Các cô gái Çi‰m có th‹ níu
kéo khách rÃt là t¿ do trên ÇÜ©ng T¿
Do. Còn ª các quán rÜ®u thì ngÜ©i hÀu bàn không còn bÎ b¡t bu¶c phäi m¥c chi‰c
áo b© lu tr¡ng theo lŒnh cûa bà Nhu n»a, mà h† ÇÜ®c phép æn m¥c theo sª thích
và theo khuynh hܧng riêng cûa h†. Tôi quên nói là k‹ tØ nay ÇÜ®c nhäy tušt m¶t
cách h®p pháp n»a.. ThÆt là quá y‰u !"
ThÆt ra thì không còn có vÃn
ÇŠ hÙa hËn gì vŠ T¿ Do Çâu. Các cu¶c ph° thông ÇÀu phi‰u coi nhÜ ÇÜ®c d©i låi
sau khi chi‰n tranh k‰t thúc.M¶t "H¶i ñÒng Nhân Sï" ÇÜ®c thành lÆp
v§i nhiŒm vø rÃt khiêm nhÜ©ng là soi sáng Chánh Phû trong m†i quy‰t ÇÎnh. NhÜng
rÒi H¶i ñÒng nÀy cÛng không Çi ljn Çâu cä.
NgÜ©i ta ghi nhÆn có m¶t sÓ
ngÜ©i m§i t¿ thiêu. ThÆt khó mà tin ÇÜ®c . Theo luÆn ÇiŒu chánh thÙc cûa chánh
quyŠn thì "h† chÌ tÕ thái Ƕ vui mØng vì cu¶c Çàn áp PhÆt Giáo Çã chÃm
dÙt".
Các Çäng phái chánh trÎ tái
hoåt Ƕng m¶t cách khó khæn.
Báo chí thì tràn ngÆp (trên
50 t© báo ÇÜ®c xuÃt bän sau ngày Çäo chánh, và chÌ cÀn có m¶t lá thÖ gi§i thiŒu
cûa m¶t tܧng lãnh nào Çó là giÃy phép ra m¶t t© nhÆt báo có th‹ ÇÜ®c phê chuÄn
ngay). Báo chí ÇÜ®c phép tÓ cáo ch‰ Ƕ cÛ. NhÜng n‰u t© báo nào t¿ do chÌ trích
hành Ƕng cûa các tܧng lãnh thì së bÎ tÎch thu ngay và vïnh viÍn bÎ Çóng cºa.
(viŒc này Çã xäy ra ba lÀn trong vòng không ljn m¶t tuÀn). Ch‰ Ƕ cûa ông DiŒm
dï nhiên phäi có nh»ng l‡i lÀm (l‡i lÀm
chính y‰u nhÃt là Çã làm phÆt lòng ngÜ©i Hoa Kÿ), nhÜng ch‰ Ƕ nÀy Çã góp công vào s¿ ra Ç©i và tÒn tåi cûa chánh
quyŠn MiŠn Nam ViŒt Nam. Ch‰ Ƕ Çó cÛng Çã thi‰t lÆp ÇÜ®c m¶t hàng rào ngæn
ch¥n b†n ViŒt C¶ng, có th‹ là chÜa h»u hiŒu l¡m, nhÜng cÛng là m¶t rào cän. Bây
gi© thì không còn gì cä. MiŠn Nam ViŒt Nam là m¶t ÇÃt nܧc Çang trong th©i n¶i
chi‰n mà låi không thÃy có chánh quyŠn nào h‰t !
Dܧi th©i ông DiŒm, Çã có m¶t
š ki‰n, m¶t cán b¶ xã h¶i và kinh t‰, m¶t ÇÜ©ng lÓi chánh trÎ và m¶t niŠm tin. ñã có ÇÜ®c m¶t ngÜ©i : Nhu,
ngÜ©i bi‰t làm cho ngÜ©i ta nghe l©i, và m†i ngÜ©i ÇŠu run s® trܧc ngÜ©i Çó.
Nh»ng mŒnh lŒnh cûa ông ta nói ra ÇŠu ÇÜ®c thi hành. NhÜng bây gi© thì là m¶t
nŠn C¶ng Hòa cûa nh»ng ngÜ©i bån nhÕ . NgÜ©i nào cÛng là chÌ huy h‰t mà không
có ai là ngÜ©i tuân hành. ThÆt là cä m¶t s¿ h‡n Ƕn. TÃt cä quyŠn hành quân s¿
lÅn hành chánh ÇŠu n¢m trong tay "H¶i ñÒng Quân Nhân Cách Mång"..
NhÜng rÃt rõ ràng là nh»ng ngÜ©i lãnh Çåo cûa nhóm Çäo chánh hình nhÜ không
bi‰t phäi làm gì v§i quyŠn bính Çó. Dân chúng Çã tin tܪng r¢ng các tܧng lãnh
khi n¡m ÇÜ®c chánh quyŠn rÒi thì phäi có quy‰t ÇÎnh Çi ljn hành Ƕng, sau khi
Çã suy tính vŠ k‰ hoåch cûa h†, dù là có quá lâu. Không có gì không Çúng ! Cu¶c
Çäo chánh không phäi là m¶t cu¶c hành quân " vì " m¶t chuyŒn chÖi nào
Çó! mà là Ç‹ " chÓng " m¶t ch‰ Ƕ hiŒn hành: ch‰ Ƕ gia Çình trÎ cûa
nhà h† Ngô. Và hành Ƕng b¢ng vÛ l¿c nÀy kéo theo 2 án mång Çã tõ ra thÆt s¿ vô
nghïa. RÃt mau chóng nh»ng ngÜ©i không ÇÜ®c chuÄn bÎ cho viŒc nÀy thÃy là mình
bÎ ÇÙng trܧc m¶t nhiŒm vø là phäi soån thäo m¶t chÜÖng trình hành Ƕng m§i ,
m¶t nhiŒm vø quá cao ÇÓi v§i h†. NhÜng thay vì phäi hoåch ÇÎnh m¶t h†c thuy‰t,
h† chÌ cÀn cho b¶ máy hành chánh cÛng nhÜ kinh t‰ chåy låi, và cho dân chúng
tham gia.... Các tܧng lãnh cÙ t¿ giam mình trong væn phòng cûa b¶ tham mÜu v§i
nh»ng cu¶c thÜÖng nghÎ dài dòng vô ích mà cuÓi cùng chÌ thÃy có m¶t quy‰t ÇÎnh
cø th‹ duy nhÃt ÇÜ®c thông báo cho dân chúng. ñó là "lŒnh tÎch thu"
tài sän cûa tÃt cä thành viên thu¶c gia Çình h† Ngô, còn sÓng hay Çã ch‰t cÛng
vÆy, và cûa tÃt cä nh»ng ngÜ©i c¶ng s¿ thân cÆn cûa h†.
Bây gi© chÌ còn trông ch© ª
ngÜ©i MÏ mà thôi.
NhÜng Çåi sÙ Cabot Lodge, nän
lòng vì nh»ng s¿ cãi vã và bÃt l¿c rõ ràng cûa các tܧng lãnh, Çã gi» khoäng
cách xa trª låi. Không còn nh»ng bu°i chÖi quÀn v®t, không còn nh»ng cu¶c ti‰p
tân thân mÆt ª tòa Çåi sÙ MÏ n»a, tÃt cä nh»ng gì Ç‹ cho dân chúng thÃy ÇÜ®c ,
nhÃt là gia Çình h†, nh»ng ngÜ©i quân nhân Çó bÎ thÃt v†ng phÀn nào vì không
quen lÍ nghi danh d¿ cho nh»ng nhân vÆt quan tr†ng.
Không ÇÀy 3 tháng sau s¿
thành công n°i bÆt cûa cu¶c Çäo chánh ngày 1 tháng 11, vì tuyên bÓ "trung
lÆp" và "thân Pháp", tܧng Minh Çã bÎ tܧng Khánh b¡t gi» và Çu°i ra khÕi chánh quyŠn , Tܧng
Khánh là m¶t nhân vÆt béo tròn, hung t®n và Ç‹ râu cÀm, là ngÜ©i ÇÜ®c Cabot
Lodge ÇÜa vào quÏ Çåo Ç‹ dÍ ÇiŠu khi‹n. NhÜng tܧng Minh bÎ gi» không bao lâu
và chính tܧng Khánh Çã nài nÌ Ç‹ ông Minh trª låi v§i chÙc vø nguyên thû quÓc
gia . Sau vài ngày lÜ«ng l¿, tܧng Minh cuÓi cùng Çã chÃp nhÆn. Ông ª chÙc vø
Çó cho ljn ngày 15 tháng 9 1964, nhÜng th¿c t‰ cÛng không có quyŠn hành gì .
Vào cuÓi tháng 10 næm Çó,
tܧng Khánh låi bÎ tܧng Không quân lÆt Ç°. Tܧng Minh bÎ Çày sang Thái Lan
dܧi danh nghïa là "Çåi sÙ lÜu Ƕng", chÙc vø thì giä ÇÎnh, nhÜng
lÜÖng b°ng thì ÇÀy Çû. Trong khoäng 4 næm sÓng lÜu vong ª Bangkok, tܧng Minh
liên ti‰p ÇÜ®c các Chánh Phû sau nÀy ª Sài Gòn cho hܪng lÜÖng Çåi sÙ rÃt ÇÀy
Çû. BiŒt th¿ cûa ông n¢m ª vùng ngoåi ô Bangkok, nh»ng ngÜ©i dân Thái ª gÀn ông
thÜ©ng g†i là "ông ViŒt Nam to con", nhÜng ª Çây ông buÒn, vì ông nh§
nhà. ñ‹ gi‰t thì gi§, ông džc hàng loåt sách loåi trinh thám (Proudhon và
Mémorial de Sainte-Hélène), nuôi cá và trÒng lan. (ông có cä m¶t b¶ sÜu tÆp lan
rÃt ÇËp). Các bån bè có dÎp ghé låi Bangkok ÇŠu có ljn thæm ông. Ông muÓn trª
vŠ ViŒt Nam nhÜng Sài Gòn vÅn làm lÖ giä Çi‰c.. . Vào m¶t ngày tÓt tr©i nào Çó
trong næm 1965, ông chÎu h‰t n°i nên Çáp máy bay hàng không Thái vŠ Sài Gòn
.Tܧng NguyÍn cao Kÿ, lúc bÃy gi© là Thû Tܧng, cÃm không cho phi cÖ Çáp xuÓng
và cho m¶t phi tuÀn phóng pháo cÖ h¶ tÓng chi‰c phi cÖ hàng không ljn tÆn biên
gi§i Thái Lan, Chi‰c phi cÖ phäi trª vŠ Bangkok v§i tÃt cä hành khách cûa nó .
Vào tháng 5 næm 1967, vÓn muÓn vŠ låi Sài Gòn hÖn là muÓn hoåt
Ƕng chánh trÎ trª låi, Tܧng Minh tuyên bÓ së vŠ Ùng cº T°ng ThÓng vào tháng
9. NhÜng tên ông bÎ gåt ra ngoài danh sách Ùng cº viên T°ng ThÓng và tܧng
NguyÍn væn ThiŒu Ç¡c cº.
CuÓi cùng mãi ljn ngày 5 tháng 10 næm 1968 tܧng Minh m§i ÇÜ®c
phép vŠ ViŒt Nam .. Ông ljn g¥p ngay T°ng ThÓngThiŒu, ngÜ©i Çã cÀm quyŠn tØ 3
næm rÒi, ÇÜ®c T°ng ThÓng ÇŠ nghÎ gi» chÙc vø cÓ vÃn cho T°ng ThÓng. Ông vØa tØ
chÓi.vØa càu nhàu:
- "Tôi Çã bi‰t quá vŠ
cái món nÀy ª Phû T°ng ThÓng rÒi ! Tôi Çã có lÀn ª chÙc vø nÀy rÒi. Tôi không
muÓn làm chi‰c bình chÜng bông bày trên kŒ n»a"
V§i các nhà báo thì ông chÌ tuyên bÓ nhË nhàng:"Tôi
muÓn ÇÙng ngoài m†i hoåt Ƕng chánh trÎ , trong vÎ trí cûa m¶t quan sát
viên."
M¶t vài tuÀn lÍ trôi qua, sau
Çó trong nh»ng ngày ÇÀu tháng 11, tܧng Minh nêu lên m¶t phän ÇÓi "chÓng
låi viŒc Hoa Kÿ ngÜng d¶i bom ngoài B¡c ViŒt vô ÇiŠu kiŒn" m¶t ÇiŠu mà ông
coi nhÜ m¶t s¿ "ÇÀu hàng" và m¶t "hành Ƕng khuy‰n khích kÈ xæm læng" .
M¶t næm sau, ngày 1 tháng 11
næm 1969, ông tÆp h†p các c¿u tܧng lãnh trong cu¶c Çäo chánh Ç‹ "k› niŒm
ngày lÆt Ç° ch‰ Ƕ Ƕc tài cûa ông DiŒm.". Báo chí ÇÓi lÆp Çã ghi nhÆn m¶t
cách hi‹m Ƕc r¢ng :"m¶t ngÜ©i duy nhÃt có giá trÎ låi v¡ng m¥t trong bu°i
h†p m¥t thân mÆt nÀy là T°ng ThÓng ThiŒu, m¶t ngÜ©i Çã có m¶t vai trò chính y‰u
trong cu¶c Çäo chánh nÀy." . Lo âu s® thua kém các ÇÒng nghiŒp, m¶t bình
luÆn gia thân Chánh Phû nghiêm kh¡c nhÆn xét là
- "lÀn ÇÀu tiên trong
lÎch sº ViŒt Nam nÖi mà s¿ kính tr†ng
ngÜ©i ch‰t là m¶t ÇiŠu thiêng liêng, thì nh»ng ngÜ©i có trách nhiŒm trong hai
án mång låi dám trân tráo læng nhøc linh hÒn cûa các nån nhân cûa h† b¢ng cách
uÓng rÜ®u æn mØng hành Ƕng t¶i ác cûa mình."
K‰ ti‰p, ngày hôm sau, chúa
nhÆt 2 tháng 11, T°ng ThÓngThiŒu cho phép cº hành m¶t bu°i lÍ "Tܪng
NiŒm" cÀu siêu cho linh hÒn cûa ông DiŒm và ông Nhu, m¶t bu°i lÍ Çåo rÃt
long tr†ng tåi nhà th© Chánh Tòa ª Sài Gòn, có s¿ tham gia cûa T°ng Trܪng
Thông Tin, Çåi diŒn cûa Chánh Phû. Sau bu°i lÍ, m¶t Çoàn khoän 2000 giáo dân
mang hoa Çi trong vòng trÆt t¿ ljn nghïa trang Måc ÇÌnh Chi, nÖi hai anh em
DiŒm Nhu ÇÜ®c an táng trong hai ngôi m¶ cånh nhau cùng chung dܧi m¶t tÃm xi
mæng Çúc.
ñÜ®c phÕng vÃn sau Çó, ông
T°ng trܪng Thông Tin trä l©i cho các phóng viên là "s¿ có m¥t cûa ông
nÖi Çây là "Ç‹ tÕ lòng tܪng nh§ ljn ông DiŒm, m¶t vÎ anh hùng dân t¶c,
m¶t gÜÖng m¥t lÎch sº cûa nܧc ViŒt Nam Ƕc lÆp."
TÙc kh¡c các t© báo theo PhÆt
Giáo cho Çó là m¶t s¿ "khêu khích".
Tܧng Minh phá v« thình lình
s¿ im l¥ng cûa chính mình b¢ng hai bän thông cáo Ç¥t vÃn ÇŠ tính cách Çåi diŒn
cûa T°ng ThÓngThiŒu. ñÒng th§i ông tuyên bÓ
chû trÜÖng t° chÙc trÜng cÀu dân š vŠ "m¶t hình thÙc chánh trÎ thÆt
s¿ cho nŠn Ƕc lÆp quÓc gia vŠ s¿ giäi ܧc cûa quÓc gia ViŒt Nam là
’"không th‹ ngä theo bên tä hay bên h»u mà phäi ª vÎ trí trung lÆp, ª gi»a
hai th‰ gi§i tÜ bän và c¶ng sän "
T°ng ThÓngThiŒu x¤ng gi†ng cãi låi ngay :
" Chánh Phû VNCH ÇÜ®c
thành lÆp tØ "t¿ do ph° thông ÇÀu phi‰u" . Tôi thi hành sÙ mång do
dân chúng phó thác cho tôi. Chúng ta Çã Çi gÀn ljn chi‰n th¡ng rÒi. Trung lÆp
là môt ÇiŠu phi lš, là m¶t hình thÙc ngøy trang Çi ljn ÇÀh hàng c¶ng sän . Có
nhiŠu chánh trÎ gia b¿c tÙc chÌ vì v§i møc Çích thÕa mãn døc v†ng cá nhân, Çe
d†a s¿ Çoàn k‰t quÓc gia trܧc kÈ thù."
Th‰ là cu¶c so ki‰m Çã b¡t ÇÀu. NhÜng Çó chÌ là m¶t màn chåm trán
nhÕ thôi. Cu¶c chi‰n thÆt s¿ së ÇÜ®c
diÍn ra trong tÜÖng lai. Tܧng Minh låi gi» im l¥ng, m‡i næm chÌ Çi ra khÕi nhà
Çôi ba lÀn Ç‹ chua chát chÌ trích ch‰ Ƕ m‡i lÀn m¶t nhiŠu hÖn.
BiŒt th¿ ª ÇÜ©ng Chasseloup Laubat không vì th‰ mà thi‰u v¡ng
ngÜ©i lui t§i : bån bè, khách khÙa, thân h»u, sÜ sãi, thÀy bói, sÙ giä mang tin
tÙc ljn tØ Pháp, NhÆt hay Hoa Kÿ , các tܧng lãnh khác hay T°ng B¶ trܪng bÎ
lÜu Çày. NgÜ©i ta trò chuyŒn, Çánh bài, và uÓng trà. Khi ông không ti‰p khách
thì ông ljn "Câu låc b¶ th‹ thao Sài Gòn " v§i cây v®t trên tay. Ông
Çánh quÀn v®t v§i mÃy ông nghÎ sï, dân bi‹u, các tܧng lãnh, các giáo sÜ, v§i
ngÜ©i MÏ, v§i nhân viên ngoåi giao cûa các sÙ quán ngoåi quÓc.. Ÿ vùng ñông Nam
Á, chÖi quÀn v®t có m¶t Ç¥c Çi‹m là tåo
ÇÜ®c s®i dây thân ái gi»a các ÇÃu thû không phân biŒt chánh ki‰n. Và tܧng Minh
là m¶t ÇÃu thû chÖi không bi‰t mŒt. TÃt cä nh»ng ngÜ©i ljn v§i ông ta ÇŠu nhÃn
månh là viên c¿u tܧng lãnh Çáng s® nay Çã già d¥n hÖn trܧc nhiŠu, và Çã thay
Ç°i rõ nét là m¶t ngÜ©i tranh ÇÃu cho "hòa bình". Ông chÌ n°i giÆn
lên khi ngÜ©i ta nói ljn "ngÜ©i B¡c kÿ" (nguyên tác
"Tonkinois" ) Tuy nhiên dÀn
dÀn ông Minh cÛng thành lÆp m¶t nhóm chánh trÎ, mª r¶ng thêm ra và cÓ g¡ng
hܧng dÅn các l¿c lÜ®ng ÇÓi lÆp. Nh»ng ngÜ©i cûa ông ta và nh»ng ngÜ©i h®p tác
v§i ông ÇÜ®c phân ra thành 4 nhóm rõ rŒt :
- nh»ng ông ÇÓc phû, chû s¿
hành chánh và c¿u tÌnh trܪng, nh»ng
công chÙc già n°i bÆt v§i nŠn væn hóa Pháp, nh»ng ngÜ©i ÇÜ®c kính tr†ng qua
nhiŠu th‹ ch‰.
- Nh»ng sÜ sãi cÓt cán cûa
chùa ƒn Quang và cûa nghÎ sï VÛ væn MÅu, ti‰n sï luÆt, chû tÎch Phong Trào Hòa
Giäi QuÓc Gia (phÀn Çông là PhÆt Tº), ÇÜ®c ngÜ©i MÏ tài tr® và thao tác tØ lâu.
- m¶t sÓ sï quan trÈ, giáo
sÜ, nhà báo ÇÓi lÆp, và nh»ng công chÙc chuyên nghiŒp có khuynh hܧng ti‰n b¶
ÇÜ®c Çào tåo ª trÜ©ng QuÓc Gia Hành Chánh có liên låc v§i M¥t TrÆn Giäi Phóng
MiŠn Nam , nh»ng ngÜ©i cÃp ti‰n chû trÜÖng cäi cách xã h¶i ViŒt Nam , và chû
trÜÖng m¶t Chánh Phû Liên hiŒp v§i c¶ng sän .
- Nh»ng c¿u tܧng lãnh cûa
cu¶c Çäo chánh 1 / 11, Çã tØ lâu ÇÙng ngoài chánh quyŠn và không có m¶t trách
vø quân s¿ nào, vØa chÓng ông ThiŒu vØa chÓng c¶ng sän .
S¿ khác biŒt nhau cûa các nhóm nÀy, tuy cùng ÇÒng š v§i
nhau vŠ s¿ ra Çi cûa T°ng ThÓngThiŒu nhÜng có nhiŠu bÃt ÇÒng vŠ phÜÖng pháp xº
døng, và ÇÜ©ng lÓi chánh trÎ phäi theo Ç‹ Çi ljn møc Çích, Çã giäi thích phÀn
nào nh»ng cu¶c vÆn Ƕng bÃt thÀn và nh»ng lÆp trÜ©ng mâu thuÄn cûa tܧng Minh,
thÜ©ng hay ngä theo kÈ ÇÓi thoåi nào æn nói thuy‰t phøc nhÃt .
Vì th‰ mà sau nhiŠu lÀn tránh né, bàn båc, røt rè... tu§ng Minh
m§i bÃt thÀn loan báo là së ra Ùng cº T°ng ThÓng vào næm 1971. Cu¶c vÆn Ƕng
b¡t ÇÀu, lúc Çó tôi còn ª Sài Gòn. Các quan sát viên ngoåi quÓc nhÆn xét là
tܧng Minh có vài l®i th‰ trong chuyŒn tranh cº: ngoài nh»ng nhóm Çã nói ª trên, ông còn ÇÜ®c s¿ ûng h¶ cûa ñÙc
Giám Møc Bình cûa ÇÎa phÆn Sài Gòn, và cûa Phong Trào Trung LÆp ª Paris cûa c¿u
Thû Tܧng TrÀn væn H»u, ngÜ©i Ç« ÇÀu cÛ cûa ông, Ngoài ra ông cÛng có m¶t ngÜ©i
em út là tܧng c¶ng sän DÜÖng væn NhÆt (1) thu¶c "quân Ƕi nhân dân B¡c
ViŒt", ÇiŠu nÀy giäi thích tåi sao Çài Hà N¶i và Çài M¥t TrÆn không bao
gi© tÃn công tܧng Minh trên hŒ thÓng truyŠn thanh.
Có 4 ngÜ©i lo vÆn Ƕng tranh
cº cho ông . Hai nhân sï là ông Tôn thÃt ThiŒn và ông NguyÍn ng†c ThÖ. Hai dân
biÍu trÈ là ông Lš quš Chung và Ngô công ñÙc.
Trong th©i gian nÀy tôi Çã có
g¥p tÃt cä 4 ngÜ©i nÀy nhiŠu lÀn.
- Ông Tôn thÃt ThiŒn sÓng
trong m¶t cæn nhà rÃt ÇËp v§i ÇÀy Çû tiŒn nghi ÇÜ®c xây cÃt trong m¶t mi‰ng
vÜ©n ÇÜ®c phát h†a rÃt là chu Çáo. Ông là ngÜ©i miŠn Trung, Óm y‰u và nóng tánh,
có gÜÖng m¥t quí phái, thu¶c m¶t gia Çình quš t¶c ª Hué. Là m¶t con ngÜ©i kiêu
kÿ và kiên quy‰t, ông nói thành thåo ti‰ng Anh và ti‰ng Pháp. M¶t vài chÌ dÃu
Ç¥c biŒt :ông có m¶t ngÜ©i anh em là tܧng trong Không Quân B¡c ViŒt; ông có liên låc ch¥t chÈ v§i cÖ quan tình
báo Anh, và không thích ngÜ©i MiŠn B¡c (nguyên tác: Tonkinois). Ông b¡t ÇÀu Çi
vào con ÇÜ©ng chánh trÎ trong chÙc vø Tùy Viên Báo Chí và thông dÎch viên chánh
thÙc cûa T°ng ThÓng DiŒm. Không ÇÒng š
v§i nh»ng phÜÖng pháp và møc tiêu cûa T°ng ThÓng , ông tØ chÙc và Çi Thøy Sï Ç‹
hoàn tÃt h†c vÎ ti‰n sï vŠ khoa h†c chánh trÎ . Sau Çó ông là B¶ trܪng cûa Phó
T°ng ThÓng HÜÖng, nhÜng nhÆn thÃy ông nÀy quá låc hÆu và thi‹n cÆn nên låi tØ
nhiŒm m¶t lÀn n»a và nhäy sang phía ÇÓi lÆp. Bây gi© thì sÓ phÆn cûa ông ÇÜ®c
g¡n liŠn v§i sÓ phÆn cûa tܧng Minh DÜÖng, ông t° chÙc các bu°i phÕng vÃn và
thu x‰p các bu°i ti‰p xúc v§i dân chúng cho tܧng Minh, ÇÒng th©i ông cÛng Çi
dåy ª trÜ©ng Çåi h†c PhÆt Giáo ª Sài Gòn và c¶ng tác v§i t© báo Kinh T‰ ViÍn ñông
cûa Hong Kong. Ông nói v§i tôi :
-"Tôi chÃp nhÆn y‹m tr®
cho ông Minh vì ông là m¶t tܧng lãnh bi‰t chÃp nhÆn uy quyŠn hành chánh ÇÓi
v§i quân nhân . Ông hi‹u rõ vŠ tính cách pháp lš, và bi‰t tôn tr†ng dân chúng.
Ông ta muÓn chÃm dÙt cu¶c chi‰n và nói chuyŒn v§i "M¥t TrÆn". Còn ông
ThiŒu låi là ngÜ©i cûa chi‰n tranh. Ông chÌ tÒn tåi và sÓng ÇÜ®c là nh© vào
chi‰n tranh và s¿ y‹m tr® cûa ngÜ©i MÏ, cÓ vÃn và trä lÜÖng cho ông ta và áp
Ç¥t cu¶c chi‰n ÇÓi v§i chúng ta. Nܧc ViŒt Nam phäi chÃm dÙt không còn là m¶t
"tråi lính" hay m¶t nhà kho kh°ng lÒ chÙa ÇÀy døng cø chi‰n tranh do
m¶t b†n côn ÇÒ ÇÀn Ƕn m¥c quân phøc ÇiŠu hành, m¶t b†n ngÜ©i chÌ có m¶t công
tác chính y‰u là "ljm xác ch‰t" . Các tܧng lãnh cûa chúng ta thÜ©ng
hay quên r¢ng nh»ng xác ch‰t lånh cÙng mà h† x‰p lên bàn nhÜ nh»ng con thÕ mà
h† Çã Çi sæn ÇÜ®c, không phäi là nh»ng con thú vÆt mà chính là nh»ng ngÜ©i ViŒt
Nam nhÜ chúng ta ."
Khi tôi lÜu š v§i ông là "trong cu¶c Ç©i binh nghiŒp cûa
mình, tܧng Minh cÛng thÜ©ng phäi làm nh»ng bän t°ng k‰t tÜÖng t¿, và lúc ông
có chánh quyŠn trong tay các t°ng b¶ trܪng dân s¿ cûa ông không th‹ làm gì
ÇÜ®c n‰u không có š ki‰n cûa H¶i ñÒng Quân Nhân Cách Mång gÒm toàn là tܧng
lãnh . HÖn n»a b†n ViŒt C¶ng m‡i ngày cÛng
ÇŠu có thông báo nêu lên con sÓ hàng træm binh sï và nh»ng viên chÙc
Chánh Phû bÎ h† gi‰t..." thì
ông Tôn thÃt ThiŒn cÜÖng quy‰t ngæn tôi låi ngay và nói :
- " ChÌ có nh»ng ngÜ©i
ngu xuÄn m§i không chÎu thay Ç°i quan Çi‹m ho¥c không có khä næng rút tÌa nh»ng
bài h†c tØ nh»ng s¿ thÃt båi cûa h†. Tܧng Minh Çã tØng bÎ thÃt sûng và lÜu
Çày, nên có thì gi© suy gÅm. Bây gi© thì ông Çã bi‰t rõ là không phäi chÌ tæng
thêm các sÜ Çoàn, không phäi chÌ khóa
mÒm báo chí, hay tæng quân sÓ cho cänh sát là có th‹ cai trÎ ÇÃt nܧc ÇÜ®c Çâu.
Dï nhiên là ông không hi‹u nhiŠu vŠ kinh t‰ và chÜa có m¶t š ki‰n nào chính xác
vŠ các bài toán quÓc t‰. NhÜng Çã có chúng tôi ª Çây Ç‹ giúp Ç« và hܧng dÅn
cho ông. ñiŠu quan tr†ng là ông ta có th‹ tái lÆp låi s¿ T¿ Do cho nŠn Dân Chû
và khóa các h†ng súng låi. "
- M¶t vÎ cÓ vÃn khác mà tܧng Minh thÜ©ng
nghe theo là ông NguyÍn ng†c ThÖ, m¶t ngÜ©i khôn khéo và ít Çanh thép hÖn. Là
con cûa m¶t Çåi ÇiŠn chû ª MiŠn Nam , ông là m¶t quan chÙc già, khuôn mÅu, khôn
ngoan, lÎch lãm, luôn tÜÖi cÜ©i . Dܧi th©i Pháp, ông là m¶t "chÙc
s¡c" cûa giáo phái Cao ñài, và bí thÜ cûa vÎ toàn quyŠn ñô ÇÓc Decoux, k‰
Çó là c¶ng s¿ viên cûa ngÜ©i NhÆt và Çã nhiŠu lÀn ª chÙc vø tÌnh trܪng trܧc
khi Çi tÆp s¿ m¶t khóa trong bÜng biŠn v§i ViŒt Minh. T°ng ThÓng DiŒm rÃt quš tr†ng ông nên Çã ÇÜa ông Çi nhÆn
chÙc Çåi sÙ ÇÀu tiên cûa ViŒt Nam ª NhÆt Bän, sau Çó låi g†i ông vŠ giao cho
chÙc vø T°ng trܪng B¶ Kinh T‰, và cuÓi cùng là Phó T°ng ThÓng cho ông . Sau Çó
nh© h®p tác v§i nh»ng ngÜ©i Çäo chánh ông DiŒm ngày 1/11/63 ông låi k‰ nghiŒp
ngÜ©i Çã bäo tr® và nâng Ç« ông trong chÙc vø lãnh Çåo Chánh Phû không khó khæn
gì ! Qua nh»ng giai Çoån khác nhau trong cu¶c Ç©i nghiŒp vø cûa mình, ông NguyÍn ng†c ThÖ Çã gi» ÇÜ®c
m¶t sÓ l§n kinh nghiŒm cho nh»ng chuyŒn công c¶ng, m¶t hŒ thÓng tin tÙc rÃt
tÓt, m¶t s¿ ûng h¶ Ç¡c l¿c cûa các h¶i viên h¶i Tam ñi‹m và nh»ng ngÜ©i tÜ bän
ª Paris, m¶t vài bån bè còn sót låi trong nhóm lãnh Çåo c¶ng sän, nh»ng liên hŒ
rÃt tÓt v§i các trung tâm dÎch vø và m¶t vài nhóm chánh trÎ NhÆt Bän, và nh»ng
tài liŒu mÆt ÇÜ®c cÆp nhÆt rÃt cÄn thÆn.
Tính
ông vÓn ngÜ©i thÆn tr†ng, låi thêm dè d¥t vì hoàn toàn bÎ lãng tai, ông ª xa
thành phÓ trong m¶t ngôi nhà kín Çáo nhÜng sang tr†ng, có khá nhiŠu ngÜ©i phøc
dÎch tuy luôn m¥c áo bÕ ngoài nhÜng khó che dÃu ÇÜ®c súng løc Çeo ª th¡t lÜng ,
ngay cä lúc m©i trà . Khác h£n v§i ông Tôn thÃt ThiŒn thÜ©ng thích trình bày
dài dòng ki‹u tri‰t lš - sº h†c, v§i nh»ng lš luÆn biŒn chÙng, ông NguyÍn ng†c
ThÖ hay dùng nh»ng câu ng¡n g†n nhÜng ÇÀy thuy‰t phøc. V§i m¶t nø cÜ©i ranh
mãnh, ông nói:
- "TØ hai næm nay
ngÜ©i MÏ và ngÜ©i TÀu Çã kín Çáo g¥p
nhau . Cách Çây 2 tháng h† Çã công khai hóa nh»ng mÓi quan hŒ gi»a h† v§i nhau.
Bây gi© thì h† liên låc ÇiŒn thoåi v§i nhau h¢ng ngày. RÒi Çây h† së æn chung
v§i nhau m¶t bàn . Ông ThiŒu là hòn sÕi trong tô canh cûa h†. Dï nhiên là h†
cÀn phäi vÙt bÕ hòn sÕi Çó n‰u h† muÓn æn chén súp Çó m¶t cách yên lành. Trong
"k‰ hoåch 7 Çi‹m" cûa M¥t TrÆn ÇÜa ra, ngÜ©i ta chÌ nêu lên 2 chû ÇŠ
không ÇÒng š : chuyŒn rút quân tÙc kh¡c cûa Hoa Kÿ và chuyŒn ra Çi cûa ông ThiŒu. ñi‹m thÙ nhÃt së ÇÜ®c giäi quy‰t
không xa. NgÜ©i MÏ ra Çi, viŒc nÀy
không có gì phäi bàn cãi n»a. ChÌ còn låi Çi‹m thÙ hai. ChÜÖng trình và ÇŠ tài
tranh cº cûa chúng tôi ÇÜ®c Ç¥t trên s¿ vãng hÒi hòa bình v§i 2 lš do :
Trܧc h‰t bªi vì b¡t bu¶c các
cu¶c chi‰n phäi ÇÜ®c chÃm dÙt . Ngܧi ta không th‹ vØa nói chuyŒn ích l®i v§i
nhau mà vØa b¡n nhau.
Th٠ljn bªi vì chúng tôi ch¡c
ch¡n r¢ng ông ThiŒu không th‹ cÜ«ng låi nŠn hòa bình bao lâu n»a . Ông ta là
m¶t ngÜ©i chÓng c¶ng sän nhÜng thi‹n cÆn còn hÖn c¶ng sän n»a. Và ch‰ Ƕ cûa
ông nói là chÓng c¶ng sän nhÜng hành sº cÛng máy móc giÓng y nhÜ h† vÆy. L¿c
lÜ®ng quân s¿ , hành Ƕng tâm lš chi‰n, và cänh sát có m¥t kh¡p nÖi... TÃt cä
k‰t cÃu chánh trÎ cûa ông ThiŒu ÇŠu d¥t tr†ng tâm vào chi‰n tranh. Và chi‰n
tranh giäi thích tÃt cä, và chÙng minh cho tÃt cä. Nh»ng s¿ hy sinh, Çòi hÕi
ngân khoän, s¿ låm phát, các s¿ trÃn áp, khûng bÓ nh»ng ngÜ©i ÇÓi lÆp ... ChÃm
dÙt ÇÜ®c chi‰n tranh là tÃt cä k‰t cÃu ÇŠu søp Ç° theo h‰t. Không có gì giän dÎ
cho b¢ng !"
- Ông Lš quš Chung, trܪng
nhóm trÈ, là m¶t ngÜ©i có cº chÌ lanh l®i và æn nói dÍ dàng. XuÃt thân tØ m¶t
gia Çình khá giä ª ñÒng B¢ng sông Cºu Long, tu°i vào khoäng trên 30, tÓt nghiŒp
trÜ©ng QuÓc Gia Hành Chánh, tiên khªi ông là giáo sÜ sinh ng» (Anh và Pháp),
trܧc khi nhäy vào làng báo nhÜ m¶t t°ng biên tÆp viên cho nhiŠu t© báo. Sau Çó
ông ra m¶t t© nhÆt báo cho chính mình: t© "Ti‰ng Dân". Chính trong t©
báo nÀy ông Ç¥t låi rõ ràng "tÃn
bi kÎch cûa nh»ng ngÜ©i ViŒt Nam ÇÙng ngoài cu¶c chi‰n" , bÎ
kËt gi»a 2 khÓi ÇÓi kháng, và tØ Çó ông ÇÜa ra š ki‰n thành lÆp "l¿c lÜ®ng
thÙ ba". Næm 1966 ông Ç¡c cº dân bi‹u, và nhanh chóng n°i ti‰ng qua nh»ng
cu¶c can thiŒp gay g¡t và liên tøc v§i "chánh quyŠn quân s¿" , ÇÒng
th©i tÆp h®p và thành lÆp m¶t nhóm 18 dân bi‹u ÇÓi lÆp rÃt næng n°. Lúc nào
không có m¥t trong QuÓc H¶i thì ông
thích ngÒi ª phòng trà Givral ª ÇÜ©ng T¿ Do, nÖi hËn hò thích nhÃt cûa các nhà
báo MÏ mà ông tìm cách nhÆp b†n. Ông thÜ©ng nói v§i tôi :
-"Các nhà báo ngoåi quÓc
là phÜÖng tiŒn duy nhÃt cûa chúng tôi Ç‹ mª n¡p nÒi "sÓt de" ÇÀy hÖi
mà T°ng ThÓngThiŒu Çã Ç¥t trên ÇÀu cûa chúng tôi cho ra b§t hÖi nóng. Nh»ng câu
chuyŒn và nh»ng tin tÙc mà chúng tôi trao Ç°i v§i h† thÜ©ng là khªi Çi‹m cûa
các cu¶c ÇiŠu tra giúp ÇÜa ra ánh sáng nh»ng vø tai ti‰ng và nh»ng chuyŒn buôn
lÆu mà Chánh Phû muÓn ém nhËm."
- C¿u dân bi‹u Ngô công ñÙc ,
39 tu°i, ÇËp trai, trác táng, tính hÖi ngông và r«m, là m¶t nhà doanh nghiŒp và
anh có m¶t ch‡ ÇÙng riêng biŒt trong sinh hoåt chánh trÎ ª MiŠn Nam. Anh là
cháu cûa ñÙc Cha Bình Giám Møc ª ÇÎa
phÆn Sài Gòn, cha anh là m¶t ngÜ©i công
giáo bÎ ViŒt C¶ng hành quy‰t vào thÆp niên 50 ª vùng Trà Vinh, m¶t tÌnh cÛ cûa
Cam BÓt bên b© sông Cºu Long. Anh có tài hái ra tiŠn nhÜng cÛng xài tiŠn ra nhÜ
nܧc . Anh Çã tuÀn t¿ là chû báo, thÀu khoán , và cä bÓc r« hàng có giao kèo
cho ngÜ©i MÏ, Ç¡c cº dân bi‹u næm 1967. Sau khi thÃt cº næm 1971. thình lình
anh trª thành ngÜ©i cûa th©i cu¶c khi anh sang Paris (Pháp) và trình bày k‰
hoåch "hòa bình" cûa anh :
-"
ViŒt Nam Hóa" là Ƕc tài c¶ng (+) v§i chi‰n tranh".
TØ Çó gi§i quân s¿ Çã liŒt
anh vào loåi "bÒi bút" cûa c¶ng sän, và anh Çã trª thành kÈ thù cûa ch‰ Ƕ ông ThiŒu.T©
"Tin Sáng" cûa anh nhiŠu lÀn bÎ tÎch thu, nhà cûa anh bÎ cho n° bom
và xe cûa anh bÎ ÇÓt. Anh vi‰t nhiŠu bài theo nhu cÀu cûa báo chí MÏ và Pháp.
BÎ cänh sát quÃy rÀy quá mÙc , anh Çành phäi chåy sang Pháp tœ nån, trong lúc
t© Tin Sáng cûa anh vÅn ti‰p tøc Çánh phá không ngØng chÓng s¿ Ƕc tài cûa ông
ThiŒu. TØ Paris nÖi anh Çã tæng thêm s¿ liên låc v§i các phái Çoàn cûa c¶ng sän
B¡c ViŒt, cûa M¥t TrÆn, và cûa nhóm trung lÆp, anh Çã gªi vŠ nh»ng bän tÜ©ng
trình dài nh¢m phân tách tình hình
giúp tܧng Minh . Nh»ng ngÜ©i chÓng ÇÓi
anh thÜ©ng bi‰t vŠ anh rÃt rõ, nên rÃt ngåc nhiên khi thÃy anh vi‰t trên diÍn
Çàn cûa t© Le Monde nh»ng bài rÃt Ç¥c s¡c v§i m¶t cú pháp quá Çiêu luyŒn, trong
khi bän thân anh thÜ©ng nói ti‰ng Pháp gÀn nhÜ không có quy t¡c nào h‰t. S¿
thÆt là khi nói chuyŒn v§i anh ta nhiŠu lÀn, tôi nhÆn thÃy trình Ƕ h†c vÃn cûa
anh chÌ ª cÃp ti‹u h†c mà thôi. Trong vÃn ÇŠ chánh trÎ , kinh nghiŒm cho thÃy
là thÜ©ng chÌ cÀn có gan, vài š ki‰n hay .. và m¶t ít tiŠn. Sau Çó nh»ng cây
vi‰t hay së tìm không khó l¡m..
Cu¶c tranh cº næm 1971 khªi ÇÀu b¢ng døc v†ng và s¿ náo
nhiŒt. Hai bên hiŒn diŒn ÇÓi ch†i nhau mãnh liŒt..Không khí cæng th£ng låi tæng
thêm gÃp b¶i khi m¶t Ùng cº viên thÙ ba nhäy vào cu¶c : tܧng sáng giá NguyÍn
cao Kÿ. Có nhiŠu phòng trà bÎ Çánh b¢ng chÃt n°, 15 chi‰c xe MÏ bÎ ÇÓt chÌ
trong vòng 10 ngày, Hòa thÜ®ng Thích thiŒn Hoa kêu g†i "m¶t triŒu Çoàn
viên" thu¶c phong trào PhÆt Giáo ÇÃu tranh cûa ƒn Quang hãy Çoàn k‰t låi,
hàng ngàn thÜÖng ph‰ binh Ƕi nón lá vë Çû m†i khÄu hiŒu chÓng MÏ tÆp trung
trܧc tòa Çåi sÙ Hoa Kÿ , thÜ®ng nghÎ sï Mc Govern, ngÜ©i chû trÜÖng "hòa
bình" tình c© ghé ngang Sài Gòn bÎ vây trong m¶t nhà th© và bÎ m¶t Çám
Çông giáo dân chÓng c¶ng hæm d†a treo c°; sinh viên và cänh sát Çøng nhau, bom xæng chÓng l¿u Çån cay, Nhà ki‰ng, trø sª cûa T°ng Liên ñoàn Lao
Ƕng, thân Chánh Phû bÎ các c¿u chi‰n binh ÇÓt phá và tÃn công b¢ng cÓt mìn....
Chánh trÎ ViŒt Nam Çang xuÓng ÇÜ©ng !
M¶t nhóm Çåi tá trÈ thân T°ng
ThÓngThiŒu Ç° h‰t trách nhiŒm cho ÇÓi lÆp và Ç¥c biŒt là tܧng DÜÖng væn Minh.
M¶t vÎ trong nhóm nói v§i tôi :
- " Ông Minh DÜÖng bình
dân thÆt vì ông không có làm gì h‰t. Ông là m¶t ngÜ©i tÓt, không ai nghi ng©
ÇiŠu Çó, nhÜng trong quân Ƕi ông không Çåi diŒn cho ai cä. Khi ông sang Thái
Lan næm 1964, cu¶c chi‰n thÆt s¿ chÜa b¡t ÇÀu. Trong suÓt 7 næm liŠn, ông chÌ
chÖi quÀn v®t và trÒng hoa lan. Trong lúc Çó thì ª Çây chúng tôi phäi chi‰n ÇÃu
và chi‰n ÇÃu rÃt khÓc liŒt. M¶t th‰ hŒ chÌ huy khác trÈ hÖn và tân ti‰n hÖn Çã
thành hình nh© ÇÜ®c trui rèn trong lºa Çån, trong chi‰n ÇÃu. ñÓi v§i các sï
quan Çó, lÎch sº cÛ coi nhÜ không còn n»a !
" Còn Tôn thÃt ThiŒn thì
låi khác. Ông ta là m¶t ngÜ©i thông minh thÆt nhÜng có quá nhiŠu tham v†ng và bÃt mãn vì thÃy không ai bi‰t
ljn tài næng cûa ông. ThÆt là m¶t ngÜ©i ÇÓi lÆp cÓ chÃp.. ñÓi v§i ông ta tܧng
Minh chÌ là m¶t cái ÇÀu Ç‹ cho ông quäng cáo thôi không hÖn không kém ! Cái mà
ông ThiŒn nh¡m vào trên h‰t chÌ là cái gh‰ Thû Tܧng. Lúc nào cÛng thÃy ông nói
ljn dân chúng, nhÜng ông có bi‰t dân chúng là ai không Çã ? Ông xuÃt thân tØ
m¶t gia Çình hoàng t¶c, triŠu thÀn và chuyên chåy áp phe, Chân ông không bao
gi© lÃm, tay ông không bao gi© bùn. Ông cÛng không bao gi© ª trong quân Ƕi .
Nh»ng ngÜ©i trí thÙc ViŒt Nam c« ông Çó hay h†c l¿c còn cao hÖn ông gÃp b¶i æn
nói vanh vách còn có cä ngàn ngÜ©i , ª MÏ cÛng nhÜ ª Pháp.....Hàng chøc ông
trong sÓ nÀy h†p nhau låi âm mÜu chuyŒn nÀy chuyŒn n†, nghï r¢ng chÌ có mình
m§i có m¶t công thÙc duy nhÃt khä dï
mang låi "hòa bình" . Các ông Çó không ÇÒng š nhau chuyŒn gì h‰t, trØ
m¶t chuyŒn, Çó là "nhu cÀu thay Ç°i ch‰ Ƕ", dï nhiên v§i ÇiŠu kiŒn
là h† phäi có ÇÜ®c gh‰ T°ng b¶ trܪng nào Çó trong thành phÀn m§i cûa Chánh Phû
. NhÜng chúng tôi không muÓn nhÜ vÆy .
" H† là nh»ng ngÜ©i chÜa
tØng bi‰t sÓng ch‰t v§i chúng tôi . H† chÜa tØng bao gi© chia xÈ n‡i Çau kh°
cûa chúng tôi . H† chÜa bao gi© bi‰t trä giá b¢ng máu nhÜ chúng tôi .
Dân chúng không bÆn tâm ljn
nh»ng lš thuy‰t ÇÒ s¶ cûa nh»ng ngÜ©i huênh hoang nói v§i h† tØ trên cao và tØ
ngoài xa. Dân chúng chÌ muÓn ÇÜ®c bäo vŒ, muÓn ÇÜ®c vïnh viÍn thoát khÕi vòng
khûng bÓ và h°n Ƕn nhÜ ÇÎa ngøc. Chúng tôi Çã Çem låi cho h† s¿ an ninh, s¿ t¿
do lÜu thông, và h† ÇÜ®c g¥t lúa m¶t cách th¿c t‰. H† së theo chúng tôi .
"Các nhóm chánh trÎ gia
trܪng giä Çó cûa Sài Gòn vÅn bi‰t r¢ng h† không tác Ƕng ÇÜ®c ÇÃt nܧc . Nhóm
PhÆt Giáo ÇÃu tranh cûa chùa ƒn Quang
làm gì có "h¢ng triŒu tín ÇÒ" sau lÜng h† ? Khoäng 30 ngàn là cùng ,
và phÀn Çông các sÜ sãi Çang rÃt bÆn r¶n trong công tác quyên góp tiŠn båc hay
Çang ÇÀu cÖ trong viŒc mua bán ÇÃt Çai. Khi quä quy‰t là h† có m¶t l¿c lÜ®ng
chánh trÎ m§i, không màng quyŠn l®i, thì ho¥c h† chÌ là nh»ng ngÜ©i không
tܪng, ho¥c h† là nh»ng ngÜ©i chuyên
nghiŒp không có niŠm tin.
" NhÜng rÒi tÃt cä ÇŠu
phäi tin ch¡c ÇiŠu nÀy : N‰y quân nhân chúng tôi buông súng xuÓng, thì ÇÓi m¥t
v§i c¶ng sän h† không Çáng m¶t gram nào h‰t. Ho¥c h† së chÎu khuÃt thân làm bù
nhìn hay tôi t§ cho c¶ng sän , ho¥c h† së bÎ c¶ng sän thanh toán. Và ljn ngày
Çó thì không còn m¶t ngÜ©i phóng viên báo ngoåi quÓc nào Ç‹ Çæng giùm nh»ng l©i
kêu ca hay chÌ trích cho h† !"
ChuyŒn tranh cº T°ng ThÓng gi»a hai ông ThiŒu và Minh cuÓi
cùng không có n»a. Ngày 23 tháng 10 næm 1973, m¶t tháng rÜ«i sau Ç®t vÆn Ƕng
rÃt Òn ào sôi Ƕng, tܧng Minh cho là "cu¶c bÀu bán s¡p t§i chÌ là m¶t trò
hŠ" nên thình lình rút tên ra khÕi danh sách Ùng cº. Ngay sau Çó tܧng Kÿ
cÛng rút tên không Ùng cº n»a. Ông ThiŒu ÇÜÖng nhiên không còn ai là ÇÓi thû
n»a và trª thành "Ƕc diÍn" Cu¶c bÀu cº T°ng ThÓng bÎ phá hoåi ngÀm
nên ÇÜÖng nhiên trª thành m¶t cu¶c bi‹u quy‰t thông qua cûa dân chúng mà thôi.
S¿ rút lui cûa tܧng Minh làm cho m†i ngÜ©i ÇŠu ngåc nhiên, bè
bån, thân h»u, và k‹ cä ÇÓi thû. Ai cÛng ÇÒng š là tܧng Minh có m¶t quy‰t ÇÎnh
quá h©i h®t. Nh»ng nhóm sinh viên tØng ûng h¶ hành Ƕng cûa ngÜ©i lãnh Çåo MiŠn
Nam ÇŠu giÆn d» vì quá thÃt v†ng. M¶t trong nh»ng trܪng nhóm, anh Ng†c, 26
tu°i, sinh viên næm thÙ næm ngành Y, chÜa h‰t giÆn :
- " Chúng tôi Çã vÆn
Ƕng mÃy tháng nay cho cu¶c bÀu cº này, chúng tôi Çã bÕ cä h†c, suÓt Çêm Çi gõ
cºa tØng nhà, Çã in truyŠn ÇÖn vÆn Ƕng, lo soån tØng tÃm bi‹u ng», t° chÙc các
bu°i h†p... Chúng tôi Çã bÎ cänh sát Çánh ÇÆp. nhiŠu em Çã bÎ b¡t. TÃt cä công
viŒc làm cûa chúng tôi ÇŠu nh¡m vào ông Minh DÜÖng, Ông ta Çã cam k‰t Çi cho
ljn cùng và thình lình, không báo trܧc gì cä, ngay trong lúc cu¶c vÆn Ƕng
Çang th¿c s¿ b¡t ÇÀu thì ông låi buông bÕ chúng tôi .
ThÜ®ng nghÎ sï ñông, m¶t PhÆt
Tº ôn hòa, cº nhân khoa h†c còn nghiêm kh¡c hÖn, rÃt chÄm räi nhÜng Ç¡n Ço, ông nói :
-" Tôi không thích T°ng
ThÓngThiŒu và phÜÖng pháp làm viŒc cûa ông ta . NhÜng tôi tØ chÓi không ûng h¶
tܧng Minh. VŠ phÜÖng diŒn sÙc khÕe ông to con månh khÕe thÆt ÇÃy nhÜng hoàn
toàn kém thông minh trên phÜÖng diŒn chánh trÎ. Nhìn bŠ ngoài thì thÃy ông có
vÈ ung dung và bình tïnh Çâu ng© låi có nh»ng phän Ùng månh không chính ch¡n
nhÜ vÆy. Ông ta vØa m§i chÙng minh ÇiŠu Çó hôm nay Çây , "
Ông Võ væn Häi, c¿u chánh væn phòng cûa ông DiŒm, vØa m§i chåy
theo tܧng Minh mÃy tháng nay Çã xác nhÆn :
- " Tܧng Minh là m¶t
ngÜ©i can Çäm và trung tr¿c, có ÇÀy Çû lÜÖng tri. Chúng tôi là b¢ng h»u và bån
tranh ÇÃu cûa ông, chúng tôi là nh»ng ngÜ©i ÇÀu tiên lÃy làm ti‰c vŠ s¿ rút lui cûa ông ta. Chung quanh ông toàn
là nh»ng nhân vÆt hàng ÇÀu ª ViŒt Nam nÀy, ông låi ÇÜ®c tài tr® rÃt månh và hy
v†ng có th‹ tÆp trung tÃt cä các l¿c lÜ®ng ÇÓi lÆp Ç‹ thành lÆp m¶t Çäng chánh
trÎ l§n. Tôi Çoan ch¡c là qua s¿ rút lui nÀy ông Çã mÃt h‰t cÖ may. Trong vòng
4 næm n»a ch¡c ch¡n së là quá mu¶n. NhÜng ông rÃt chán vì nh»ng áp l¿c cûa T°ng
ThÓng ThiŒu ÇÓi v§i ngÜ©i cûa ông, ÇÓi v§i báo chí, ÇÓi v§i hành chánh cÛng nhÜ
ÇÓi v§i quân Ƕi. Và dù sao chúng tôi cÛng không th‹ nói h‰t ÇÜ®c nh»ng lš do
thÆt s¿ thÀm kín cûa s¿ rút lui nÀy. Ông ThiŒu có vô sÓ phÜÖng tiŒn Ç‹ cho ông ÇÜ®c th¡ng cº. Ông có bi‰t là ª ViŒt
Nam có m¶t câu tøc ng» nÀy không ?
"Vai mang túi båc kè kè
Nói bÆy nói bå ngÜ©i nghe
thi‰u gì "
Nh»ng "lš do thÀm
kín" mà ông Häi vØa nói Çó quä nhiên Çã có m¶t vai trò không nhÕ trong
quy‰t ÇÎnh bÕ cu¶c cûa tܧng Minh. VØa mª màn chi‰n dÎch tranh cº, ngÜ©i MÏ lo
l¡ng muÓn cho cu¶c tranh cº T°ng ThÓng phäi có m¶t vë dân chû nên Çã ti‰p xúc v§i tܧng Minh. ñåi sÙ Bunker theo
ngÜ©i ta nói Çã mong muÓn có m¶t cu¶c tranh cº tay Çôi gi»a hai Ùng cû viên nên
Çã tài tr® cho tܧng Minh Ç‹ ông nÀy có
phÜÖng tiŒn vÆn Ƕng tranh cº. ViŒc nÀy ÇÜ®c th¿c hiŒn vài ngày sau Çó b¢ng m¶t
tín døng thÜ 200 triŒu ÇÒng gªi vào chÜÖng møc ÇÜ®c mª ra cho ông ª ñông Kinh
Ngân Hàng (qua trung gian cûa m¶t kÏ nghŒ gia NhÆt Bän). Ông Minh Çã lãnh ra
100 triŒu trܧc Ç‹ cho các chi phí ÇÀu tiên. Tòa ñåi sÙ Hoa Kÿ ܧc tính là
tܧng Minh së ÇÜ®c m¶t t› lŒ vào khoän 30 ljn 40 phÀn træm trong t°ng sÓ phi‰u
bÀu. NhÜ vÆy là Çã quá ÇËp và quá tÓt cho cu¶c bÀu cº rÒi. Ông ThiŒu së ÇÜ®c
Ç¡c cº không có gì khó khæn l¡m và tܧng Minh së có m¶t tÀm vóc chánh trÎ khä
quan hÖn Ç‹ giúp ông lãnh Çåo m¶t ÇÓi lÆp v»ng ch¡c. Tuy nhiên trong nh»ng ngày
ÇÀu cûa tháng 10 næm Çó, m¶t chÌ thÎ mÆt cûa Hà N¶i (væn phòng trung ÜÖng trong
B¶ Tham mÜu c¶ng sän phÓi h®p ÇÃu tranh chánh trÎ và quân s¿ ª MiŠn Nam ViŒt
Nam ,) do cÖ quan ki‹m thính cûa MÏ giäi mã ÇÜ®c, ra lŒnh cho "tÃt cä cán
b¶ Çäng viên thu¶c m†i cÖ cÃu cûa ViŒt C¶ng ª MiŠn Nam phäi dÒn phi‰u cho tܧng
Minh." T› lŒ sÓ phi‰u bÀu do ViŒt C¶ng ki‹m soát ÇÜ®c ܧc tính khoäng 15 % cûa t°ng sÓ , nhÜ vÆy k‰t quä bÀu cº së
có th‹ bÎ hiŒn tÜ®ng "ng¿a vŠ
ngÜ®c", phÀn th¡ng có th‹ ngã vŠ
tܧng Minh thì Sài Gòn së có nguy cÖ có
m¶t Chánh Phû trung lÆp, Chánh Phû nÀy së Ç¥t låi vÃn ÇŠ "s¿ có m¥t cûa
quân Ƕi MÏ ª ViŒt Nam " . Do Çó ông Bunker báo Ƕng ngay cho Hoa Thånh
ñÓn . Ÿ Çây sau khi tham khäo låi v§i ông qua ÇiŒn thoåi Çã quy‰t ÇÎnh b§t phÜÖng tiŒn tài tr® cho tܧng
Minh. Và khi ông Minh ljn Ngân Hàng ñông Kinh Ç‹ rút tiŠn thêm lÀn thÙ hai, thì
ngân hàng tØ chÓi và ngÜ©i ta Çã trä l©i cho ông là chÜÖng møc Çã ÇÜ®c k‰t toán.
Ngày thÙ næm 19 tháng 10 vào bu°i sáng vài gi© trܧc khi
ông ti‰p xúc v§i ông Bunker, lúc ông nÀy vØa tØ Hoa Thånh ñÓn trª vŠ thì tܧng
Minh låi bÎ m¶t Çòn Çau n»a: M¶t thông cáo tØ chùa ƒn Quang Çã báo cho ông bi‰t
là sau 3 gi© thäo luÆn, tÃt cä 7 vÎ sÜ Çåi diŒn cho phong trào PhÆt Giáo Cäi
Cách (PhÆt Giáo ÇÃu tranh mà tܧng Minh nghï r¢ng së hoàn toàn ÇÙng sau lÜng
mình), Çã quy‰t ÇÎnh chÃm dÙt s¿ ûng h¶ Ùng cº viên DÜÖng væn Minh (v§i 6 phi‰u
thuÆn 1 phi‰u chÓng cûa thÜ®ng t†a
Thích thiŒn Minh). Trong væn thÜ thông báo quy‰t ÇÎnh nÀy cho tܧng Minh, các
SÜ ÇÒng th©i cÛng cho ông bi‰t nh»ng lš do ÇÜa ljn quy‰t ÇÎnh chÃm dÙt s¿ ûng
h¶ nÀy nhÜ sau :
" Phong trào tranh ÇÃu cûa ƒn Quang Çã bÕ ra 4 næm Ç‹ tái lÆp
låi Ƕi ngÛ cán b¶, vì t° chÙc và các phÜÖng tiŒn cûa h† Çã bÎ ÇÆp tan trong
th©i kÿ tranh ÇÃu chÓng Chánh Phû næm 1966. Chúng tôi xét thÃy tܧng Minh không
có m¶t cÖ may nào ÇÜ®c Ç¡c cº và chúng tôi không muÓn bÎ lôi cuÓn vào nh»ng
hành Ƕng c¿c Çoan quá khích n»a Ç‹ chúng tôi bΠǥt ra ngoài vòng pháp luÆt và
phäi hÙng chÎu nh»ng Çòn trä thù n¥ng nŠ cûa chánh quyŠn lúc Çó. Phong trào
khܧc tØ không vÆn døng b¶ máy vÆn Ƕng cûa mình, Ç‹ dÒn h‰t phÜÖng tiŒn và
ngân khoän vào cu¶c bÀu cº dân bi‹u QuÓc H¶i , ª Çó Phong Trào m§i mong thành lÆp
ÇÜ®c m¶t khÓi ÇÓi lÆp quan tr†ng nhÜ Çã có ª ThÜ®ng ViŒn, khä dï có th‹ cân
b¢ng v§i hành Ƕng cûa chánh quyŠn trong khuôn kh° h®p hi‰n."
NhÜ vÆy l¿c lÜ®ng chánh trÎ
trong khÓi cº tri ª MiŠn Nam ViŒt Nam ÇÜ®c chia ra nhÜ sau: Quân ñ¶i , Công
chÙc hành chánh , nh»ng PhÆt Tº ôn hòa, nh»ng
PhÆt Tº ÇÃu tranh cûa ƒn Quang, nh»ng ngÜ©i di cÜ tØ MiŠn B¡c 1954,
nh»ng ngÜ©i công giáo, M¥t TrÆn Giäi Phóng và thân h»u cûa h† , và các Giáo
Phái.
Quân Ƕi thì Çã là m¶t khÓi
sau lÜng T°ng ThÓngThiŒu , và Hành chánh thì dï nhiên phäi tuân theo ông rÒi.
Các PhÆt Tº ôn hòa vÅn có mÓi
giao häo tÓt v§i Chánh Phû và lúc nào cÛng ÇÙng ngoài m†i tranh chÃp chánh trÎ
;
Nh»ng ngÜ©i B¡c di cÜ thì ûng
h¶ tܧng Kÿ. Còn phÀn l§n giáo dân ª MiŠn Nam tØ sau cu¶c Çäo chánh 1963 và cái
ch‰t cûa T°ng ThÓng DiŒm thì chÓng h£n tܧng Minh.
Giáo phái " Hòa
Häo" rÃt Çông và rÃt månh ª các tÌnh giàu có cûa MiŠn Tây thu¶c vùng ñÒng
B¢ng sông Cºu Long thì không bao gi© quên các cu¶c hành quân gi‰t ngÜ©i cûa
tܧng Minh ÇÓi v§i h† vào nh»ng næm 1955 và 1956 trong "chi‰n dÎch diŒt
giáo phái".
Phong trào PhÆt Giáo ƒn
Quang, rÃt månh ª miŠn Trung và ª nhiŠu thành phÓ l§n trong nܧc ÇÜÖng nhiên là
m¶t l¿c lÜ®ng tôn giáo và chánh trÎ có t° chÙc, m¶t l¿c lÜ®ng duy nhÃt mà tܧng
Minh có th‹ d¿a vào.
S¿ rút lui bÃt thình lình và
không ai ch© Ç®i, Çã giäm xuÓng ljn con sÓ không tÃt cä m†i hy v†ng cûa ông ta,
làm cho ông không có m¶t con ÇÜ©ng nào khác ngoài m¶t k‰t quä bÀu cº tŒ håi nh©
vào phi‰u bÀu cûa c¶ng sän . Không còn Çû phÜÖng tiŒn tài chánh (ông không muÓn
phiêu lÜu v§i tiŠn riêng cûa mình vä låi cÛng không Çû), låi bÎ m¶t vÓ Çau cûa
ngÜ©i MÏ, và bÎ nh»ng ÇÒng minh tÓt nhÃt bÕ rÖi, tܧng Minh Çành phäi ch†n con
ÇÜ©ng bÕ cu¶c "rút lui " mà thôi.
Ngày 3 tháng 11 næm 1971,
T°ng ThÓngThiŒu không có ÇÓi thû, Ç¡c
cº v§i 94 % sÓ phi‰u bÀu. Tܧng Minh cho ra m¶t thông cáo theo Çó ông tuyên bÓ
:"không h®p tác v§i m¶t ch‰ Ƕ Çã mÃt h‰t danh d¿ và tÃt cä phÄm
cách."
Th‰ là lÀn Çó coi nhÜ tܧng
Minh Çã mÃt tÃt cä. Dù sao thì ông cÛng b¡t ÇÀu Çi qua sa måc m¶t lÀn thÙ hai
n»a. HÀu h‰t các ngÜ©i ûng h¶ ông - ngoåi trØ m¶t vài bån thÆt thân thi‰t-
không bi‰t ÇÜ®c nh»ng lš do thÆt s¿ và thÀm kín khi‰n ông phäi rút lui... Çã
tránh xa ông. Ông nói Çi nói låi v§i nh»ng ngÜ©i thân :" Chánh trÎ là cä
m¶t cÖn ác m¶ng !"
Ông låi džc sách trª låi.
Nhân vÆt De Gaulle làm ông bÎ quy‰n rÛ.. Theo gÜÖng ông nÀy tܧng Minh gÀn nhÜ t¿ Ç¥t mình ngoài vòng
cûa ch‰ Ƕ C¶ng Hòa. Ông sÓng nhÜ vÆy suÓt
trên 3 næm, gi§i hån trong các tÓ cáo hành Ƕng cûa ch‰ Ƕ v§i nh»ng ngôn
tØ gay g¡t, kêu g†i m¶t s¿ tái lÆp m¶t
nŠn dân chû thÆt s¿ và s¿ thi hành nghiêm chÌnh HiŒp ñÎnh Ba Lê. Các nhóm khác
nhau thuu¶c l¿c lÜ®ng thÙ ba låi b¡t ÇÀu d¿a vào ông trª låi. Ông cÛng thÜ©ng
ti‰p vÎ cÓ vÃn chánh trÎ cûa tòa Çåi sÙ Pháp, ông Brochand, m¶t ngÜ©i dân miŠn
Nam nܧc Pháp, lanh l®i nhÜng ranh mãnh, rÃt khôn khéo trong viŒc d¿ng lên
nh»ng t° h®p chánh trÎ , là ngÜ©i cûa ông Froment-Meurisse, Giám ÇÓc Á Châu S¿
Vø ª Quai D'Orsay (Phû Thû tܧng Pháp) Ông Brochand Çã tin ch¡c chi‰n th¡ng tÃt
y‰u cûa MiŠn B¡c tØ nhiŠu næm rÒi . Nh»ng s¿ giao thiŒp cûa ông ta v§i tܧng
Minh kèm theo v§i m¶t Çåi diŒn cûa tòa Çåi sÙ Pháp Çã làm cho ngÜ©i ViŒt Nam
lÀm tܪng r¢ng tܧng Minh ÇÜ®c Ba Lê ûng h¶ së là m¶t Ùng viên ÇÜ®c CPLTCHMN chÃp nhÆn .
Chì m§i cách Çây vài tháng thôi., các thành viên cûa
phái Çoàn ÇiŠu tra thu¶c QuÓc H¶i Hoa Kÿ Çã có ti‰p xúc rÃt lâu v§i ông Minh và
Ƕng viên ông ta nên hoåt Ƕng chánh trÎ trª låi . Ông cÛng chÌ nghe vÆy thôi.
NgÜ©i cÓ vÃn lão thành cûa
ông là ông NguyÍn ng†c ThÖ Çã qua Ç©i rÒi vì bŒnh ung thÜ. Còn ông giáo sÜ
chánh trÎ cûa ông Minh, là ông Tôn thÃt
ThiŒn l‡i låc kia, sau khi b¡t ÇÜ®c ng†n gió tØ tòa Çåi sÙ Anh và xét thÃy
chi‰n th¡ng cûa B¡c ViŒt Çã gÀn kŠ và không sao tránh khÕi .. nên ông ta thu
x‰p và v†t Çi êm trên m¶t chi‰c phi cÖ cûa H¶i HÒng ThÆp TÜ
Riêng vŠ phía các tܧng lãnh
bån cûa ông Minh thì luôn luôn lúc nào cÛng nghi ng© ÇÓi v§i c¶ng sän B¡c ViŒt
, nên Çã khuyên ông ta nên cÄn thÆn.
ChÌ riêng có nghÎ sï næng
Ƕng VÛ væn MÅu, ngÜ©i hay ti‰p xúc v§i ông rÃt thÜ©ng, và nhóm "tranh ÇÃu
trÈ" cûa Lš quš Chung Çã thúc hÓi ông hãy n¡m lÃy chánh quyŠn và "ÇÜa
ra nh»ng ÇiŠu kiŒn".
Trên th¿c t‰, tܧng Minh
không phäi là m¶t nhà chánh trÎ .Lúc nào ông cÛng chÌ mong muÓn là m¶t ngÜ©i
hòa giäi và chÌ muÓn Çóng vai trò hoà giäi ! Và hi‹n nhiên tØ lúc ông thÃt båi
næm 1971, ông có th‹ së có m¶t vai trò nào Çó khi nào MiŠn Nam ViŒt Nam ÇÙng trܧc m¶t thäm h†a. Quä nhiên, bây gi©
chính là lúc chuyŒn Çó Çang xäy ra.
ñÒng š nhÆn thÃy là tai h†a
mà T°ng ThÓngThiŒu phäi gánh m¶t phÀn l§n trách nhiŒm, bån bè cûa tܧng Minh và
m¶t phÀn cûa các ÇÓi thû cûa ông muÓn ông phäi cÙu lÃy nh»ng gì còn có th‹ cÙu
ÇÜ®c . Sau nhiŠu ngày m¥c cä gay go và Çôi khi cÙng r¡n v§i ông T°ng ThÓng
HÜÖng già nua, cuÓi cùng tܧng Minh cÛng Çã nhÆn ÇÜ®c ÇÀy Çû quyŠn hành. Chánh
Phû cûa ông Çã ÇÜ®c thành lÆp. Trong vài gi© s¡p t§i Çây, ông Minh së vào chi‰m
lïnh Dinh ñ¶c LÆp. Bån bè thân h»u cûa ông vui mØng h§n hª. Sau nhiŠu næm bÎ
lÜu Çày, ª th‰ ÇÓi lÆp và bÎ hÃt hûi, cuÓi cùng tܧng Minh cÛng låi trª låi là
vÎ nguyên thû quÓc gia ... và nh»ng ngÜ©i Çã thúc ÇÄy và ÇÜa ông ta lên nhÜ m¶t
món hàng rÒi Çây së có th‹ ÇÜ®c ngÒi vào các gh‰ d¿a nhung ÇÕ.... NhÜng liŒu së
ÇÜ®c bao lâu Çây ?
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Chú thích cûa dÎch giä:
(1)- ThÆt ra ngÜ©i em trai
cûa tܧng DÜÖng væn Minh là DÜÖng væn NhÆt không phäi là sï quan cÃp tܧng nhÜ
nhiŠu ngÜ©i hi‹u lÀm (k‹ cä tác giã) mà anh ta chÌ mang "quân hàm trung
tá" trong hàng ngÛ M¥t TrÆn Giäi Phóng MiŠn Nam (tÙc không thu¶c quân Ƕi
chánh quy B¡c ViŒt) .
C¶ng sän Hà N¶i xº døng DÜÖng
væn NhÆt nhÜ m¶t liên låc viên gi»a h† và ông Minh mà thôi theo nhu cÀu tØng
giai Çoån cûa Çäng.
- L®i døng lúc ông Minh chán
nän mÃt tinh thÀn, nh§ nhà v.v.. c¶ng sän cho DÜÖng væn NhÆt sang Bangkok
"móc nÓi " ngay tØ næm 1965, nhÜng chÜa giao cho tܧng Minn m¶t công
tác nào cä cho ljn khi ông vŠ nܧc.
- Công tác thÆt s¿ ÇÜ®c
giao cho ông Minh là tØ sau khi HiŒp
ñÎnh Ba Lê ÇÜ®c kš k‰t, có nghïa là tØ lúc B¡c ViŒt cho quân Ƕi Ò åt ti‰n chi‰m MiŠn Nam
K‹ tØ T‰t næm 1973 , DÜÖng
væn NhÆt vŠ Sài Gòn n¢m luôn ngay trong dinh Hoa Lan (nhà cûa tܧng Minh) cho
ljn ngày 30 tháng 4 1975. , rÃt an toàn,
DÜÖng væn NhÆt là ngÜ©i tr¿c
ti‰p trao k‰ hoåch hành s¿ cûa c¶ng sän cho tܧng Minh, sau khi ông ta Çi nhÆn
lŒnh ª m¶t "h®p thÖ" nào Çó, hay Çôi khi có ngÜ©i mang th£ng ljn cho
dÜÖng s¿.
Sau 30/4/75, rÒi DÜÖng væn
NhÆt cÛng vÅn chÎu chung sÓ phÆn cûa nh»ng anh ViŒt C¶ng trong MTGPMN: thÃt
sûng sau khi MTGPMN bÎ c¶ng sän B¡c ViŒt giäi tán.
Xin Çón xem ti‰p chÜÖng 22: "M¶t bu°i lÍ
trao quyŠn ÇÀy sóng gió"
Trª vŠ: trang ÇÀu
ChÜÖng 22