ChÜÖng næm

Các tÜ§ng lãnh tÙc giÆn

vì thÃy mình bÎ nhøc

ThÙ hai 7 tháng 4

ñåi tá Khôi, sï quan phø tá trÜªng Phòng Nhì Quân ñoàn IIi ti‰p tôi tåi B¶ T°ng Tham MÜu QLVNCH, m¶t doanh tråi r¶ng l§n n¢m gÀn sân bay Tân sÖn NhÃt, nÖi có rÃt nhiŠu æng ten và có Thi‰t Giáp canh gác. Lúc bÃy gi© là 9 gi© sáng.

ñåi tá Khôi, m¶t c¿u sï quan l¿c lÜ®ng Ç¥c biŒt, ÇÜ®c huÃn luyŒn ª Okinawa, là m¶t ngÜ©i cao l§n mänh khänh m¥t ÇÀy v‰t thËo vì ông Çã Çåp phäi mìn næm 1970.

Trên tÜ©ng cûa væn phòng ông treo ÇÀy bän ÇÒ, ÇÜ®c cÆp nhÆt rÃt cÄn thÆn.

‘’ Tôi tÜªng là Anh muÓn bi‰t nh»ng gì Çã xäy ra ª Cao Nguyên và ª Hué phäi không ?, ông ta hÕi tôi.

-ThÜa Çåi tá, T°ng ThÓng ThiŒu có nói vŠ ‘’nh»ng sai lÀm trÀm tr†ng vŠ chÌ huy’’. Vì tôi không có m¥t tåi ch‡, nên tôi muÓn có vài chi ti‰t chính xác.

ñåi tá Khôi xoa tay, nhìn tôi b¢ng c¥p m¡t thÆt s¡c bén và tìm tòi, sau Çó trä l©i cho tôi v§i m¶t nø cÜ©i có Çôi chút gÜ®ng gåo:

-Ch¡c là tôi không th‹ trä l©i h‰t các câu hÕi cûa Anh ÇÜ®c Çâu, nhÜng tôi së cÓ g¡ng nói v§i Anh phÀn chính. ñÒng š không ?

Tôi gÆt ÇÀu chÃp thuÆn ngay. ñåi tá Khôi sau Çó m§i b¡t ÇÀu nói:

‘’TrÜ§c h‰t chúng ta phäi xác nhÆn m¶t viŒc: c¶ng sän Çã có tÃn công vào thÎ xã Ban mê Thu¶t 2 lÀn vào næm 1968 (MÆu Thân) và næm 1972, và cä hai lÀn chúng ÇŠu thÃt båi. NhÜng lÀn nÀy quân l¿c cûa chúng tôi ª vào m¶t vÎ th‰ rÃt y‰u kém và không còn ÇÜ®c m¶t s¿ Không Tr® månh më cûa Không L¿c Hoa Kÿ Çã tØng giúp chúng tôi bÈ gãy cu¶c tÃn công cûa c¶ng sän hai lÀn trÜ§c . Chúng tôi bi‰t là c¶ng sän B¡c ViŒt Çã tÆp trung các ÇÖn vÎ và chi‰n cø trong nh»ng vùng rØng rÆm n¢m gi»a biên gi§i Lào và Cam BÓt và các thành phÓ vùng Cao Nguyên. NhÜng vì ngÜ©i MÏ Çã luôn luôn tØ chÓi không cung cÃp cho chúng tôi các oanh tåc cÖ hång n¥ng Ç‹ giúp chúng tôi Çánh ngay vào tuy‰n xuÃt phát n¢m ª các vùng tÆp trung cûa ÇÎch, nên chúng tôi không th‹ d¿ Çoán ÇÜ®c cu¶c tÃn công cûa h†.

-Ngày 10/3 hÒi 4 gi© sáng, c¶ng sän Çã mª màn trÆn Çánh b¢ng m¶t cu¶c mÜa Çû loåi pháo, tØ 130 ly, Ç‰n bách kích pháo n¥ng và hÕa tiÍn, nã vào thành phÓ Ban mê Thu¶t . Pháo d†n ÇÜ©ng nÀy Çã kéo dài trong ba ti‰ng ÇÒng hÒ, và ngay sau Çó là các chi‰n xa T.54 mª cu¶c xung phong vào thÎ trÃn. NgÜ©i cûa chúng tôi Çã c¿c l¿c chÓng trä, Ç¥c biŒt là ª mån Nam cûa thành phÓ và chung quanh phi trÜ©ng, nhÜng vào lúc trÜa Không L¿c cûa ta låi Çánh nh¢m ngay b¶ chÌ huy cûa ti‹u khu, cÙ Çi‹m phòng ng¿ cuÓi cùng, và sau Çó tÃt cä m†i n‡ l¿c Ç‹ tái chi‰m låi thÎ trÃn ÇŠu thÃt båi.

T°ng ThÓng ThiŒu Çã muÓn chÓng gi» Ban mê Thu¶t , vì Çây là thû Çô cûa ÇÒng bào

ThÜ®ng, và mÃt Ban mê Thu¶t là tÃt cä các b¶ låc trên vùng Cao Nguyên nÀy së mÃt h‰t tinh thÀn. Ngày 13 tháng 3, ÇÜ®c báo là thành phÓ nÀy Çã hoàn toàn bÎ c¶ng sän B¡c ViŒt ki‹m soát, T°ng ThÓng ThiŒu Çã ÇÖn phÜÖng quy‰t ÇÎnh bÕ h‰t vùng Cao Nguyên, thà là di tän h‰t dân chúng và quân Ç¶i trú phòng Çang bÎ Çe d†a còn hÖn là ti‰p tøc chÓng gi» t§i cùng, Ç‹ có thêm nguy cÖ t°n thÃt vŠ nhân mång rÃt cao .

TØ nhiŠu tháng trÜ§c B¶ T°ng Tham MÜu chúng tôi có thÕa thuÆn v§i các cÓ vÃn Hoa Kÿ m¶t k‰ hoåch theo Çó chúng tôi d¿ trù rút h‰t quân l¿c vŠ các tÌnh miŠn duyên häi cûa miŠn Trung trong trÜ©ng h®p bÎ c¶ng sän B¡c ViŒt t°ng tÃn công månh. Cu¶c lui binh nÀy - Çã không th¿c hiŒn ÇÜ®c vì vØa quá tÓn kém vØa còn phäi chÓng gi» lãnh th° trên phÜÖng diŒn chi‰n thuÆt - thÆt ra có 2 ÇÜ©ng l®I, là rút g†n låi tuy‰n phòng ng¿ cûa chúng tôi và có th‹ ti‰p vÆn dÍ dàng b¢ng ÇÜ©ng bi‹n.

Ngày 13 tháng 3, tÜ§ng Ngô quang TrÜ©ng, tÜ lŒnh Vùng I Chi‰n ThuÆt, m¶t vùng n¢m gi»a vï tuy‰n 17 và ñà N¤ng , bay vŠ Sài Gòn Ç‹ h†p v§i T°ng ThÓng ThiŒu. T°ng ThÓng ThiŒu Çã cho lŒnh tÜ§ng TrÜªng rút quân trú phòng Quäng TrÎ và cÛng ÇØng ngÀn ngåi phäi bÕ luôn Hué, n‰u thÃy cÀn thi‰t Ç‹ t° chÙc m¶t tuy‰n phòng thû v»ng ch¡c ª ñà N¤ng , ª Çó có th‹ l®i døng ÇÜ®c phi trÜ©ng l§n và các kho d¿ tr» lÜÖng th¿c và Çån dÜ®c quan tr†ng. TÜ§ng TrÜªng Çã tuyên bÓ thÕa thuÆn trên nguyên t¡c, và nói thêm là ông së dùng h‰t khä næng Ç‹ phòng thû Hué.

Ngày 14 tháng 3, T°ng ThÓng ThiŒu Ç‰n cæn cÙ Häi Quân ª Cam Ranh Ç‹ có m¶t bu°i h†p kín cûa H¶i ñÒng Quân s¿. Có 5 tÜ§ng lãnh hiŒn diŒn trong bu‡i h†p : T°ng ThÓng ThiŒu, Çåi tÜ§ng Khiêm Thû tÜ§ng Chánh Phû , tÜ§ng Cao væn Viên T°ng Tham mÜu trÜªng QLVNCH, tÜ§ng ñ¥ng væn Quang cÓ vÃn quân s¿ cûa T°ng ThÓng và tÜ§ng Phú tÜ lŒnh Vùng II Chi‰n ThuÆt.

Sau m¶t cu¶c bàn cãi thÆt lâu, tÃt cä tÜ§ng lãnh hiŒn diŒn trong bu°i h†p nÀy ÇŠu quy‰t ÇÎnh rút bÕ luôn hai thành phÓ n¢m vŠ hÜ§ng B¡c cûa Vùng Cao Nguyên là Kontum và Pleiku.

‘’K‰ hoåch ÇÜ®c soån thäo nÀy d¿ trù tÆp trung các ÇÖn vÎ xuÓng vùng Duyên Häi và tØ Çó së mª m¶t cu¶c phän công lên Ban mê Thu¶t . Không có Ãn ÇÎnh chính xác gi© giÃc Ç‹ ti‰n hành cu¶c di tän hai thành phÓ Kontum và Pleiku.. .. ..’’

ñåi tá Khôi bÃt thình lình ngÜng nói, xoa hai bàn tay khô c¢n cûa ông ta, sau Çó m§i ti‰p tøc m¶t cách trÎnh tr†ng:

‘’ ñi‹m sau cùng nÀy mang m¶t tính cách lÎch sº quan tr†ng. BÓn trong sÓ næm vÎ tÜ§ng lãnh hiŒn diŒn ÇŠu nghï r¢ng cu¶c triŒt thoái phäi ÇÜ®c ti‰n hành tuÀn t¿ và së ÇÜ®c k‰t thúc vào tuÀn lÍ chót cûa tháng 3. VÎ tÜ§ng lãnh thÙ næm là tÜ§ng Phú, ngÜ©i chÎu trách nhiŒm vŠ cu¶c hành quân nÀy, là m¶t sï quan có m¶t dï vãng quân s¿ hào hùng, tuy r¢ng ông Çã Çi lên tØ hàng binh sï. ñã tØng læn lóc trên chi‰n trÜ©ng suÓt 14 næm, ông là m¶t tÜ lŒnh sÜ Çoàn tài giÕi nhÜng låi là m¶t tÜ lŒnh Quân ñoàn quá y‰u. ñã tØ lâu rÒi ông bÎ bŒnh, ông låi không ÇÜ®c chuÄn bÎ trÜ§c và không Çû khä næng ÇiŠu khi‹n m¶t cu¶c hành quân triŒt thoái quy mô nhÜ vÀy, nghïa là m¶t trong nh»ng cu¶c ÇiŠu quân khó khæn nhÃt trong các phép døng binh trong lÎch sº chi‰n tranh’’

Tôi quan sát rÃt kÏ Çåi tá Khôi. Thình lình tôi có cäm tÜªng khó chÎu là hình nhÜ ông ta Çang cho tôi m¶t bài ‘’diÍn væn’’ Çã ÇÜ®c soån s£n tØ trÜ§c . Tôi không muÓn ng¡t ngang ông ta. Tôi cÀn phäi nghe luÆn giäi cûa ông Ç‰n cùng: cÛng sÃp sºa Ç‰n phÀn k‰t luÆn rÒi..Và Çåi tá Khôi nói ti‰p :

- ‘’ ChiŠu tÓi ngày 14 tháng 3, vŠ Ç‰n Pleiku hÖi trÍ, tÜ§ng Phú không cÀn giäi thích, Çã cho lŒnh Quân ñoàn ti‰n hành cu¶c hành quân triŒt thoái ngay vào sáng s§m hôm sau.

Vào lúc rång Çông ngày 15 tháng 3, tÃt cä binh sï cùng dân chúng cûa hai tÌnh Kontum và Pleiku Çã v¶i vã r©i khÕi hai thành phÓ nói trên, bÕ låi tåi ch° hàng chøc triŒu mÏ kim chi‰n cø. Cä hai Çoàn ngÜ©i và xe qua quÓc l¶ 19 rÒi m§i vào con ÇÜ©ng 7 B. Trên con ÇÜ©ng 7 B nÀy vÓn chÌ là m¶t con ÇÜ©ng mòn ÇÜ®c träi Çá sÖ sài, tÃt cä các cÀu ÇŠu bÎ giÆt sÆp, Çi sâu vào m¶t vùng rØng ÇÀy gai góc lùm bøi, cÕ cao ngÃt tr©i. Khi các xe vÆn täi n¥ng và các xe thi‰t giáp Çi qua rÒi thì các ÇÜ©ng nÜ§c trª thành nh»ng vÛng sình lÀy l¶i, làm cho hàng ngàn xe khác Çi sau bÎ m¡c lÀy, t¿ Çâm vào nhau và ùn t¡c nghën låi h‰t. Trên ÇÜ©ng rút Çi, các ÇÖn vÎ Çi trÜ§c và Çi sau 200.000 dân tœ nån, bÎ rÖi vào m¶t trÆn phøc kích kinh hÒn cûa sÜ Çoàn 320 B¡c ViŒt . Hai chøc ngàn dân (20.000) bÎ tàn sát, 500 xe Çû loåi bÎ phá hûy, tÃt cä bi‰n cu¶c triŒt thoái nÀy thành m¶t cu¶c tháo chåy trong h‡n loån. Và cÛng tØ Çó m§i gây ra n°i kinh hoàng khó tä trong dân chúng.. .. .. ..

- Và Hué thì sao, thÜa Çåi tá? ViŒc gì Çã thÆt s¿ xäy ra ª Çó ?

- Tin tÙc thäm håi trên con l¶ 7 B ÇÜ®c lan truyŠn rÃt nhanh. TÜ§ng TrÜªng lo s® mình së bÎ hoàn toàn cô lÆp ª phía B¡c, Çã quy‰t ÇÎnh bÕ Hué. NhÜng T°ng ThÓng ThiŒu vØa m§i tuyên bÓ trên vô tuy‰n truyŠn thanh š ÇÎnh cûa ông së cÓ thû cÓ Çô cûa ViŒt Nam , Çã cho lŒnh tu§ng TrÜªng phäi quay trª låi. Quân lính lúc Çó Çã di chuyÍn gÀn Ç‰n ñà N¤ng trong trÆt t¿, Çã phäi quay trª låi. NhÜng h† låi g¥p trên 100.000 dân tœ nån Çang chåy loån, xô Çäy h† và ngæn cänh† làm cho h† không sao ti‰n lên ÇÜ®c. SÜ Çoàn 1 b¶ binh, m¶t sÜ Çoàn Üu tú cûa QLVNCH do Çó bÎ tan hàng và bi‰n mÃt trong Çám Çông h°n loån quái ác nÀy vÓn Çang bÎ c¶ng sän B¡c ViŒt tàn sát b¢ng Çû m†i loåi pháo. Hué Çã hoàn toàn bÎ ÇÎch chi‰m. Và ñà N¤ng không còn có th‹ phòng thû gì n»a ÇÜ®c . PhÀn còn låi thì tÃt cä các nhà báo Çã có tÜ©ng thuÆt h‰t rÒi ‘’

ñåi tá Khôi ÇÙng dÆy và Çi vòng bàn vi‰t cûa ông ta, ÇiŠu nÀy có nghïa là bu‡i nói chuyŒn cûa chúng tôi Çã chÃm dÙt. Tôi kh£ng ÇÎnh là nh»ng tin tÙc mà ông Çã nói v§i tôi hôm nay chÌ Çúng s¿ thÆt có m¶t phÀn nào thôi, nhÜng ch¡c ch¡n không phäi là tÃt cä s¿ thÆt. Cái lÓi giäi thích Ç‹ làm giäm nhË Çi phÀn nào trách nhiŒm cûa T°ng ThÓng ThiŒu nó không Çúng v§i tính tình cûa các nhân vÆt trong câu chuyŒn.. Tôi rÃt muÓnnói v§i Çåi tá Khôi nhÜ vÆy, nhÜng tôi cäm thÃy ông ta không muÓn Çi ra ngoài luÆn cÙ ‘’chánh thÙc’’ mà ông Çã cung cÃp cho tôi. Do Çó tôi chÌ hÕi ông ta :

‘’ Xin Çåi tá chÌ giùm tôi có th‹ Çi g¥p tÜ§ng Phú ª ch‡ nào ÇÜ®c ?

- Tü§ng Phú Çã bÎ phåt giam, và không th‹ ti‰p ai ÇÜ®c h‰t.’’

Tôi tØ giã Çåi tá Khôi. NhÜng trÜ§c khi r©i khÕi B¶ T°ng Tham MÜu, tôi nh© vÎ sï quan báo chí xin giùm tôi m¶t cái hËn Ç‹ Çi g¥p thi‰u tÜ§ng NguyÍn khoa Nam, TÜ LŒnh Vùng ñÒng B¢ng sông Cºu Long. Sau vài lÀn ÇiŒn thoåi, và g†i vô tuy‰n, tÜ§ng Nam Çã ÇÒng š g¥p tôi sau 3 gi© chiŠu, nhÖn lúc ông ghé låi MÏ Tho.

* *

Cu¶c nói chuyŒn cûa tôi v§i Çåi tá Khôi làm tôi Çau ÇÀu. Hình änh mà ông ta Çã tä cho tôi vŠ m¶t tÜ§ng Phú già nua, suy nhÜ®c, không còn Çû sáng suÓt và khä næng Ç‹ phÓi h®p m¶t cu¶c ÇiŠu quân, th¿c tình không ÇÙng v»ng. ThÆt vÆy, tôi chÌ không g¥p tÜ§ng Phú có sáu tháng, nhÜng tôi bi‰t ông ta cách Çây 23 næm, tØ khi ông ra trÜ©ng sï quan Thû ñÙc. Tôi vÅn bi‰t ông ta chÌ còn có m¶t lá ph°i. NhÜng dù là nhÕ con Óm y‰u nhÜng v§i 49 tu°i ÇÀu, ông là m¶t ngÜ©i dày dån phong sÜÖng. Ông rÃt cÙng r¡n Çôi v§i binh sï cûa mình nà cÛng cÙng r¡n ÇÓi v§i bän thân, dëo dai, mÜu lÜ®c và giÕi vŠ chi‰n thuÆt, nên trÜ§c h‰t ông là m¶t sï quan cûa th‰ công.

Ÿ ñiŒn biên Phû, nÖi mà ông ÇÜ®c thæng cÃp Çåi úy tåi m¥t trÆn, ông Çã tåo ÇÜ®c lÎch sº cûa ông rÒi. Ngày 30 tháng 3 næm 1954, lúc ViŒt C¶ng Çánh m¶t trÆn chi‰n ÇÅm máu ª 5 ng†n ÇÒi, trong lúc xáp lá cà, b†n b¶ Ç¶i Çã g†i hÕi nhau Öi §i : ‘’Th¢ng Phú Çâu rÒi ? Phäi b¡t th¢ng Phú nghe, b¡t sÓng nó nghe !’’ Ông ta không rÖi vào tròng cûa quân B¡c ViŒt và liên ti‰p mª h‰t cu¶c phän công nÀy Ç‰n trÆn phän công khác. PhÜÖng pháp chÌ huy cûa ông Phú rÃt kh¡t khe. V§i m¶t ngÜ©i có hành Ç¶ng vi phåm k› luÆt mà ông Çã ban hành, ông cho c¶t chân tay ngÜ©i Çó vào hàng rào këm gai. M¥c dÀu luôn luôn bÎ pháo kích h‰t sÙc n¥ng nŠ, hŒ thÓng phòng ng¿ ÇÀy hÓ tác chi‰n trên ÇÒi Elian 1 cûa ông Çã giúp ông cÀm c¿ suÓt nhiŠu tuÀn lÍ, Çäy lui tÃt cä cä các Ç®t xung phong cûa ÇÎch. BÓn ngày trÜ§c khi cÙ Çi‹m bÎ thÃt thû, ông còn oanh liŒt cho n° 3 lô cÓt có trang bÎ súng không giÆt 57 ly, Çã kÎp th©i phát hiŒn, chÆn ÇÙng và tÃn công m¶t ti‹u Çoàn ViŒt C¶ng trên sÜ©n ÇÒi, bu¶c chúng phäi rút lui v§i s¿ y‹m tr® h»u hiŒu cûa pháo binh Pháp do ông Çích thân ÇÙng ngay trên ÇÎa th‰ trÓng träi Ç‹ ÇiŠu chÌnh tác xå thÆt chính xác. Ông Çã sÓng sót ÇÜ®c sau 18 tháng bÎ b¡t giam trong m¶t tråi tÄy não c¶ng sän ª ThÜ®ng Du B¡c ViŒt , mà không hŠ chÃp nhÆn phäi kš m¶t bän ‘’ thú t¶i’’ hay m¶t t© truyŠn ÇÖn nào. Và các sinh viên ª Sài Gòn Çã tranh ÇÃu v§i phái Çoàn B¡c ViŒt Çang ª khách sån Majestic lúc bÃy gi© Ç‹ Çòi B¡c ViŒt phäi trä t¿ do cho ông. TØ khi ông ÇÜ®c trª vŠ Nam, ông Phú Çã tham gia tích c¿c vào cu¶c chi‰n. NhÃt là ª Lào, næm 1971, lúc ông là tÜ lŒnh sÜ Çoàn 1 b¶ binh ông Çã giúp cho m¶t Çoàn xe thi‰t giáp cûa MiŠn Nam thoát ÇÜ®c m¶t s¿ thäm båi trông thÃy, trên ÇÜ©ng rút lui ª quÓc l¶ 9. ñ‹ cÙu Çoàn thi‰t giáp nÀy Çang bÎ 2 sÜ Çoàn B¡c ViŒt tÃn công tØ hai bên sÜ©n, tÜ§ng Phú Çã không ngÀn ngåi Çi xuyên qua rØng tìm ÇÎch Ç‹ cuÓi cùng bÈ gãy ÇÜ®c g†ng kŠm cûa ÇÎch sau 3 ngày tác chi‰n vÃt vä có Çôi lúc phäi Çánh xáp lá cà v§i ÇÎch. Vào tháng 5 næm 1972, trong trÆn tÃn công quy mô cûa B¡c ViŒt vào Hué, tÜ§ng Phú Çã cùng Çåi tá Dickinson ÇÜa tôi Çi thanh sát b¢ng tr¿c thæng ngay trên vùng ViŒt C¶ng. Khi phäi cÓ g¡ng Çáp xuÓng m¶t mÕm núi Çang bÎ B¡c ViŒt bao vây, chi‰c tr¿c thæng cûa chúng tôi bÎ trúng m¶t viên Çån tr¿c xå cûa súng 75 không giÆt, bay mÃt nºa mäng phía trÜ§c và gãy mÃt m¶t chân càng . NhÜ có m¶t phép lå, chi‰c tr¿c thæng låi bay lên ÇÜ®c và tÜ§ng Phú Çã b¡t phi công phäi lÜ®n låi trên vÎ trí bån m¶t vòng khi ông nói r¢ng ‘’tôi muÓn cho cä ViŒt C¶ng và binh sï cûa tôi bi‰t r¢ng tôi hãy còn sÓng .’’

Tôi nghï låi tÃt cä các chuyŒn nÀy và tôi không bao giª tin r¢ng tÜ§ng Phú t¿ nhiên låi mÃt bình tïnh Ç‰n Ç¶ phäi cho lŒnh triŒt thoái m¶t cách v¶i vã vô trÆt t¿ nhÜ vÆy Ç‹ cuÓi cùng phäi Çi Ç‰n m¶t thäm trång nhÜ th‰. Phäi chæng vì tôi bi‰t vŠ ông ta quá nhiŠu , hay vì ông ta là bån cûa tôi ? hay phäi chæng vì tình ÇÒng Ç¶i lâu Ç©i quá kh¡n khít gi»a ngÜ©i cùng binh chûng Nhäy Dù cûa hai chúng tôi Çã làm låc hÜ§ng nhÆn ÇÎnh cûa tôi ? Tôi không tin nhÜ vÆy. Tôi kh£ng ÇÎnh nhÜ vÆy khi m¶t lát n»a Çây tôi së thäo luÆn v§i tÜ§ng Nam, ông nÀy cÛng là m¶t ngÜ©i bån lâu Ç©i cûa tôi trong cùng m¶t binh chûng.

Trª vŠ: trang ÇÀu

ChÜÖng 5 (ti‰p theo)