ChÜÖng ba

chi‰n dÎch HÒ chí Minh

Vào ÇÀu tháng giêng næm 1975, m¶t phái Çoàn quân s¿ Liên Xô do tÜ§ng V.A. Jukilov Tham mÜu trÜªng quân Ç¶i Liên Xô cÀm ÇÀu, Ç‰n Hà N¶i . VŠ bài toán ViŒt Nam Måc tÜ Khoa và B¡c Kinh luôn luôn có cái nhìn tÜÖng phän v§i nhau. TØ næm 1954, Liên Xô Çã thúc ÇÄy Hà N¶i mª cu¶c tÃn công quân s¿ quy mô và quy‰t ÇÎnh Ç‹ chi‰m MiŠn Nam. NgÜ®c låi B¡c Kinh thì låi khuyên Hà N¶i chÌ nên tæng cÜ©ng các khu v¿c Çã giäi phóng và ti‰n hành m¶t cu¶c chi‰n tranh gÆm nh¡m lâu dài (trÜ©ng kÿ kháng chi‰n).

LÀn nÀy thì ÇŠ nghÎ cûa Liên Xô có phÀn th¡ng. Måc tÜ Khoa vì không có änh hÜªng gì ª Cam BÓt, nên mong muÓn n¡m tr†n nÜ§c ViŒt Nam , m¶t ch‰ Ç¶ thân h»u có th‹ giúp cho mình có nh»ng cæn cÙ Häi Quân và Không Quân ª Á Châu.

Liên Xô Çã kh£ng ÇÎnh r¢ng th©i cÖ quÓc t‰ Çang rÃt thuÆn l®i nên Çã cung cÃp cho Hà N¶i rÃt nhiŠu phÜÖng tiŒn có th‹ trang bÎ cho 55 trung Çoàn chi‰n xa biŒt lÆp, và hÕa tiÍn, pháo binh phòng không, Ç‹ ti‰n t§i s¿ thành công. Các tàu hàng cûa Nga chª ÇÀy ¡p Çån dÜ®c Çã chen chúc nhau ª häi cäng Häi Phòng.

Sau khi phái Çoàn cûa tÜ§ng Jukilov r©i khÕi B¡c ViŒt låi có m¶t nhân vÆt cao cÃp thu¶c B¶ Ngoåi Giao Liên Xô Ç‰n Hà N¶i . ñó là ông Nicolai Firyubin. CÙ m‡i lÀn mà Måc tÜ Khoa quy‰t ÇÎnh ti‰n hành m¶t hoåt Ç¶ng chánh trÎ quân s¿ ª m¶t khu v¿c Ç¥c biŒt nóng bõng nào Çó thì y nhÜ r¢ng h† phäi gªi ông Firyubin Ç‰n Çó.

Ngày 28 tháng hai, låi Ç‰n lÜ®t tÜ§ng Yang Yung ÇÅn ÇÀu m¶t phái Çoàn quân s¿ Trung QuÓc Çáp xuÒng Hà N¶i cho m¶t cu¶c ‘’vi‰ng thæm dài hån’’ B¡c ViŒt . M¶t sÜ Çoàn Ç¥c công B¡c ViŒt ÇÜ®c thành lÆp ª Nam Kinh (miŠn Nam Trung QuÓc) ÇÜ®c ÇÜa vŠ Çóng ª ThÜ®ng Du B¡c ViŒt . B¡c Kinh Çã thÕa thuÆn cho ‘’m¶t hành Ç¶ng gi§i hån nhÜng quy‰t ÇÎnh’’, mà møc tiêu ÇÀu tiên là phäi c¡t Çôi MiŠn Nam ViŒt Nam ra làm hai Çoån.

NhÜ th‰ là k‰ hoåch cûa Hà N¶i së n¢m ª gi»a s¿ khuy‰n cáo cûa Nga và cûa Tàu.

Quân Ç¶i c¶ng sän MiŠn B¡c trÜ§c tiên së chi‰m vùng Cao Nguyên Trung PhÀn, sau Çó së cÓ g¡ng chi‰m Hué và ñà N¤ng , nhÜng h† së ch© h‰t mùa mÜa m§i tÃn công Sài Gòn và ñÒng b¢ng sông Cºu Long, tÙc là vào mùa thu 75.

Lãnh Çåo B¡c ViŒt rÃt låc quan: quân Ç¶i cûa h† Çã s¤n sàng hành Ç¶ng.

T© báo H†c TÆp cÖ quan chánh thÙc cûa Çäng c¶ng sän ª B¡c ViŒt Çã phän änh Çúng cái nhìn cûa Çäng, cho thÃy Hà N¶i hoàn toàn š thÙc ÇÜ®c Çi‹m rÃt thäm håi cûa MiŠn Nam khi QuÓc H¶i Hoa Kÿ quy‰t ÇÎnh tØ viŒc c¡t b§t Çi Ç‰n Çình hoãn luôn viŒn tr® quân s¿ và kinh t‰ cho Sài Gòn .

Vài ngày trÜ§c khi h† tung ra cu¶c t°ng tÃn công có tên là ‘’chi‰n dÎch HÒ chí Minh’’ Çäng c¶ng sän rõ ràng Çã rÃt thích thú ghi nhÆn là ‘’hÕa l¿c và s¿ khä døng cûa các chi‰n cø lÜu Ç¶ng thu¶c l¿c lÜ®ng MiŠn Nam Çã giäm sút h£n’’. Tình hình nÀy cho thÃy là d¿ trº Çån dÜ®c và bom Çån cûa ‘’quân Ç¶i bù nhìn’’ Çã không còn ÇÀy Çû và h† Çang g¥p nhiŠu khó khæn trÀm tr†ng Ç‹ tái lÆp các kho d¿ trº sæng dÀu, Ç‹ bäo trì và sºa ch»a các loåi chi‰n xa, tàu chiên và vÛ khí n¥ng mà h† thÜ©ng dùng.’’

Ngày 10 tháng 3/75, hÒi 3 gi© sáng, các ÇÖn vÎ c¶ng sän Çã mª m¶t m¥t trÆn m§i trong vùng Cao Nguyên và tung ra m¶t cu¶c tÃn công quy mô vào thành phÓ Ban mê Thu¶t , tÌnh lœ cûa Darlac, n¢m cách Sài Gòn 250 cây sÓ ngàn vŠ hÜ§ng B¡c.

TØ Ba Lê, nÖi tôi Çang ª, rÃt khó mà Ço ÇÜ®c tÀm r¶ng l§n và diÍn ti‰n cûa hành Ç¶ng nÀy. Nh»ng tin tÙc ÇÀu tiên tØ Sài Gòn ‘’xác nhÆn là nh»ng trÆn Çánh ª các ÇÜ©ng phÓ Çã b¡t ÇÀu trong Çêm và vÅn còn Çang ti‰p tøc’’ Theo phát ngôn viên cûa quân Ç¶i MiŠn Nam thì ‘’ l¿c lÜ®ng cûa Chánh Phû và ÇÎa phÜÖng quân Çã cÓ g¡ng chÓng låi m¶t l¿c lÜ®ng ÇÎch quá Çông có chi‰n xa, pháo binh phòng không và m¶t hÕa l¿c pháo thÆt hùng hÆu b¡n y‹m tr®. Cu¶c tÃn công vào tÌnh lœ Çã ÇÜ®c pháo binh hång n¥ng và hÕa ti‹n b¡n d†n ÇÜ©ng trÜ§c thÆt d» d¶i. NhiŠu cu¶c chåm súng Çã diÍn ra chung quanh phi trÜ©ng cách thành phÓ 7 cây sÓ ngàn. TÃt cä m†i liên låc vô tuy‰n v§i B¶ chÌ huy ti‹u khu Ç¥t ª gÀn phi trÜ©ng ÇŠu mÃt h‰t. ‘’. CÛng theo Sài Gòn thì vòng Çai phía Nam cûa thành phÓ Çã bÎ ÇÎch chi‰m , nÖi Çây có gÀn 15.000 dân sanh sÓng. Không quân và binh sï cûa Chánh Phû Çã b¡n hå 8 chi‰n xa ÇÎch trong thành phÓ và ª vùng ngoåi ô.’’

Theo nh»ng tin tÙc ÇÀu tiên nhÆn ÇÜ®c thì chánh quyŠn MiŠn Nam Ü§c tinh Çây là m¶t ‘’cu¶c tÃn công quy mô nhÃt mà c¶ng sän Çã tung ra tØ sau ngày kš HiŒp ñÎnh Ba Lê vŠ NgØng B¡n næm 1973’’, và cho là tình hình ‘’rÃt Ç‡i nghiêm tr†ng’’.

NhÜng Hoa thånh ñÓn không có m¶t phän Ùng nào h‰t.

Ngày thÙ ba 12 tháng 3, m¶t bän ÇiŒn tín tØ Hoa Kÿ xác nhÆn rÃt ÇÖn giän là ‘’Theo k‰t quä thæm dò cûa viŒn Gallup thì có 78 % dân chúng MÏ chÓng låi viŒc QuÓc H¶i tæng viŒn tr® cho Cam BÓt và ViŒt Nam, chÌ có 12% là chÃp thuÆn’’

Ngày thÙ tÜ 13 tháng 3, cÛng theo Sài Gòn thì cu¶c chi‰n ª Cao Nguyên vÅn ti‰p diÍn.

Kš giä Gerard Le Quang Çã vi‰t trong báo France soir nhÜ sau:

‘’ Trong khi các trÆn Çánh ª Phnom Penh Çang ti‰p diÍn, thì MTGPMN (ViŒt C¶ng) chi‰m m¶t phÀn cûa thÎ xã Ban mê Thu¶t (160.000 dân), m¶t thÎ trÃn quan tr†ng trên Cao Nguyên, sau khi chi‰m quÆn lœ ñÙc LÆp. TÃn chi‰m nhÜ vÆy là kháng chi‰n quân ª MiŠn Nam ViŒt Nam muÓn ngæn chÆn m¶t s¿ can thiŒp cûa quân Ç¶i Sài Gòn vào Cam BÓt Ç‹ giäi vây cho Phnom Penh. K‰ hoåch can thiŒp nÀy ÇÜ®c s¿ không tr® tØ Không L¿c Hoa Kÿ Çã ÇÜ®c ÇŠ nghÎ cho T°ng ThÓng ThiŒu gÀn Çây. VÎ nguyên thû MiŠn Nam ViŒt Nam Çã d¿ trù ti‰n t§i m¶t hành Ç¶ng nhÜ vÆy. Ông hy v†ng là së có hai ÇÜ©ng l®i: trên phÜÖng diŒn tài chánh ông së ÇÜ®c tæng cÜ©ng m¶t ngân khoän viŒn tr® tØ phía Hoa Kÿ , trên phÜÖng diŒn chánh trÎ së tæng cÜ©ng ÇÜ®c vÎ th‰ không chÓi cãi cûa ngÜ©i ngyên thû quÓc gia.

S¿ tÃn công cûa ‘’kháng chi‰n quân’’ Ç¥t låi tÃt cä m†i vÃn ÇŠ , tØ nay quân l¿c MiŠn Nam có rÃt ít khä næng Ç‹ hành Ç¶ng ª Cam BÓt. Ÿ Çây ngÜ©i ta chÌ nói Ç‰n viŒc gªi 20.000 quân thu¶c nhóm Khmer Krom mà thôi (binh sï gÓc Khmer ÇÜ®c huÃn luyŒn ª MiŠn Nam ViŒt Nam ÇÜ®c g†i là Khmer Krom) ‘’

Tôi t¿ hÕi tØ Çâu mà kš giä nÀy n¡m b¡t ÇÜ®c tin tÙc theo Çó quân Ç¶i MiŠn Nam ViŒt Nam së tÃn công vào Phnom Penh ? và tåi sao giÓng nhÜ nh»ng ngÜ©i khác, ông ta nhÃt quy‰t cho là ‘’kháng chi‰n quân’’ nh»ng anh ‘’b¶ Ç¶I’’ chánh quy thu¶c m¶t quân Ç¶i cÖ gi§i chánh quy cûa B¡c ViŒt, ÇÜ®c trang bÎ chi‰n xa, súng Phòng Không, hÕa tiÍn và nh»ng khÄu pháo binh tÀm xa hång n¥ng?

T© báo Le Figaro còn nuôi dÜ«ng mãi m¶t chuyŒn hoang ÇÜ©ng tÜÖng t¿: ‘’ 14 thành phÓ, 13 quÆn lœ và m¶t tÌnh lœ Çã rÖi vào tay cûa ‘’nh»ng ngÜ©i n°i loån’’ tØ khi HiŒp ñÎnh Paris ÇÜ®c kš k‰t. ñó là chÌ do ‘’l¿c lÜ®ng cánh tä ª MiŠn Nam ‘’ Çánh bÆt tØng chÓt m¶t do quân Ç¶i cûa Chánh Phû MiŠn Nam ki‹m soát’’

Tåi miŠn Trung, dù sao, cu¶c tÃn công cûa c¶ng sän cÛng có m¶t tÀm r¶ng l§n không th‹ ng© ÇÜ®c .GÀn nhÜ Çâu Çâu binh sï MiŠn Nam cÛng bÕ mÃt ÇÃt. BÓn tÌnh, ba tÌnh lœ, gÀn h‰t vùng Cao nguyên Çã bÎ Ç°i chû. M¶t tÌnh thÙ næm, tÌnh Quäng TrÎ, ª sát biên gi§i phía B¡c cûa ViŒt Nam Çang di tän. Và nºa triŒu dân chúng Çang chåy vŠ hÜ§ng Nam trên quÓc l¶. ChÌ m§i có mÃy ngày, mÛi dùi tÃn công bÃt thÀn cûa c¶ng sän Çã gây ra m¶t s¿ xáo tr¶n h‰t sÙc lå thÜ©ng vŠ nh»ng bän ÇÒ quân s¿ và vŠ vÃn ÇŠ dân sÓ tØng ÇÜ®c chánh thÙc Çæng bå ª MiŠn Nam ViŒt Nam tØ trên 20 næm qua.

VÆy chuyŒn gì Çã xäy ra ª Çó ? ñâu là nh»ng lš do sâu xa và th¿c s¿ cûa s¿ søp Ç° thình lình cûa quân l¿c MiŠn Nam ViŒt Nam ?

Cho t§i gi© nÀy Chánh Phû cûa ông ThiŒu không có ÇÜa ra m¶t giäi thích nào khác ngoài câu chuyŒn ‘’tái phÓi trí chi‰n thuÆt’’ l¿c lÜ®ng cûa mình. Và Ç‹ c¡t ngang m†i câu hÕi gây bÓi rÓi ÇÜ®c nêu lên, phát ngôn viên B¶ QuÓc Phòng Çã xác ÇÎnh v§i báo chí r¢ng k‹ tØ nay së không có m¶t bình luÆn nào vŠ diÍn ti‰n cûa các cu¶c hành quân trong tÜÖng lai. S¿ rút bÕ 4 tÌnh Kontum, Pleiku, Darlac và Quäng ñÙc n¢m d¿a lÜng vào biên gi§i Lào và Cam BÓt, Çã Ç‹ mÃt vào tay c¶ng sän 4 thành phÓ quan tr†ng có phi trÜ©ng và m¶t hŒ thÓng ÇÜ©ng sá quá tÓt, m¶t lãnh th° có rØng cây r¶ng l§n, có nh»ng vÜ©n trÒng tr†t sung túc và nh»ng ÇÒng ru¶ng phì nhiêu trãi dài trên 250 cây sÓ ngàn bŠ dài và 150 cây sÓ bŠ ngang. ñây là m¶t hành lang chi‰n lÜ®c cûa MiŠn Nam ViŒt Nam vØa rÖi vào tay cûa kÈ thù c¶ng sän mà trên th¿c t‰ không có m¶t cu¶c chåm súng nào .

DÜ©ng nhÜ B¶ ChÌ Huy Sài Gòn Çã quy‰t ÇÎnh phäi rút tÓi Ça binh sï cûa mình và dân chúng vŠ vùng b© bi‹n giàu có hÖn, trú Çóng ª nh»ng thÎ trÃn d¿a lÜng vào bi‹n, khi h† ÇÙng trÜ§c m¶t s¿ Çe d†a do s¿ tÆp trung quá l§n cûa l¿c lÜ®ng c¶ng sän ÇÜ®c trang bÎ quá hùng hÆu vŠ chi‰n xa, hÕa tiÍn và pháo binh hång n¥ng, Ç‹ låi cho c¶ng sän nh»ng khu v¿c tuy r¶ng l§n nhÜng ‘’trÓng r‡ng’’, ª Çó MiŠn Nam có th‹ xº døng m†i phÜÖng tiŒn hÕa l¿c cûa Không Quân mà không s® Çánh nh¢m dân chúng bån lÅn l¶n v§i các binh sï cûa mình.

Dân chúng trong nh»ng vùng bÎ Çe d†a không cÀn phäi ÇÜ®c kêu g†i hay khuy‰n khích m§i bÕ Çi. Các nông dân và nh»ng kiŠu dân Çã ÇÎnh cÜ ª Cao Nguyên tØ næm 1960 hÀu h‰t thu¶c thành phÀn di cÜ ngÜ©i công giáo, Çã tØng chåy khÕi MiŠn B¡c ngay ngày hôm sau khi HiŒp Ü§c Genève 1954 vØa ÇÜ®c kš k‰t. Nh»ng ngÜ©i tØ Quäng TrÎ và Hué chåy vào Çây thì không bao gi© quên cu¶c ‘’thanh trØng ÇÅm máu’’ có ch†n l†c cûa næm 1968 (T‰t MÆu Thân), lúc l¿c lÜ®ng c¶ng sän chi‰m m¶t phÀn cûa hai thành phÓ nÀy. M¶t cu¶c thanh trØng Ç‰n 6000 vø hành quy‰t v§i phÜÖng tiŒn thô sÖ trong vòng chÜa ÇÀy m¶t tháng.

Tuy nhiên, s¿ rút Çi bÃt thÀn cûa tÃt cä m†i hiŒn diŒn quân s¿ trên nhiŠu tÌnh y‰t hÀu Çã làm thÜÖng t°n n¥ng nŠ Ç‰n uy tín và tinh thÀn cûa cä Chánh Phû Sài Gòn .

ñÜ©ng mòn HÒ chí Minh ÇÜ®c bäo vŒ toàn diŒn không m¶t xâm nhÆp nào Ç‰n ÇÜ®c tØ hai cånh sÜ©n. Do Çó quân Ç¶i c¶ng sän ki‹m soát toàn b¶ phía ñông và phía Nam cûa Cam BÓt, tÃt cä dãy TrÜ©ng SÖn và cái ‘’sân thÜ®ng’’ ngay trung tâm cûa nÜ§c ViŒt Nam . H† có th‹ Ç° Æp bÃt cÙ lúc nào xuÓng Dalat, m¶t vùng trÒng rau chính cûa MiŠn Nam , m‡i ngày cung cÃp cho Sài Gòn 70 % rau tÜÖi. Trú Çóng trên các cao Çi‹m và ÇÜ®c trang bÎ cÖ gi§i hùng månh, l¿c lÜ®ng c¶ng sän cÛng có th‹ th†c m¶t mûi dùi tÃn công xuÓng bi‹n Ç‹ c¡t ÇÙt MiŠn Nam làm hai Çoån, qua hành Ç¶ng Çó cø th‹ hóa s¿ hình thành m¶t ‘’nÜÖc ViŒt Nam thÙ ba’’.

Ngày 21 tháng 3, Çài BBC, trÜ§c Çây thÜ©ng hay phát låi nh»ng thông cáo cûa Çài Hà N¶i , Çã loan tin vŠ s¿ di tän cûa thành phÓ An L¶c, ª cách Sài Gòn 100 cây sÓ vŠ hÜ§ng B¡c.

Vào næm 1972, An L¶c là nÖi mà 5.000 binh sï cûa MiŠn Nam , trú Än trong s¿ hoàn toàn Ç° nát cûa thành phÓ vì 70.000 quä Çån pháo Çû loåi cûa c¶ng sän B¡c ViŒt , trong ba tháng dài Çã chÓng trä và Çánh bÆt tÃt cä các cu¶c xung phong liên ti‰p cûa 3 sÜ Çoàn c¶ng sän B¡c ViŒt có s¿ y‹m tr® tr¿c ti‰p cûa 2 trung Çoàn chi‰n xa T.54. Bän thân tôi, l®i døng ÇÜ®c các chuy‰n bay tän thÜÖng, Çã Çáp xuÓng thành phÓ nÀy và Çã sÓng ª Çó ÇÜ®c vài gi©. Vì hÕa l¿c ÇÎch rÃt dày Ç¥c, các tr¿c thæng chÌ có 30 giây ª dÜ§i ÇÃt - th©i gian tÓi thi‹u Ç‹ nh»ng ngÜ©i trên tr¿c thæng nhäy xuÓng, và nh»ng ngÜ©i khiêng cán ÇÜa thÜÖng binh lên - sau Çó là phäi bay lên ngay. Cä thành phÓ chÌ còn là m¶t Çóng gåch vøn, ng°n ngang xác chi‰n xa T.54 bÎ l¿c lÜ®ng phòng thû hå b¢ng súng không giÆt, và h¢ng ngàn xác b¶ Ç¶i c¶ng sän sình to lên trong nh»ng quân phøc xanh tÖi tä. Nhà th© Çã bay mÃt nóc. Cä træm thi hài chÒng chÃt lên nhau, Çã thÓi rºa, gi»a hàng gh‰ ngÒi Çã nát vøn và dÜ§i chân bøc th© Chúa. TrÜ§c Çó hai tuÀn, m¶t chi‰c T.54 cûa c¶ng sän Çã dùng Çåi bác b¡n tr¿c xå vào các tín ÇÒ Çang cÀu nguyŒn ª Çó, trÜ§c khi bÎ pháo xa 105 ly cûa quân trú phòng b¡n hå v§i máy nh¡m ª c¿ ly sÓ 0 .

Có nhiŠu binh sï MiŠn Nam bÎ thÜÖng. RÃt nhiŠu ngÜ©i không ch®p m¡t ÇÜ®c trong vòng 60 gi©. NhÜng tÃt cä các ÇÖn vÎ trú phòng ÇŠu có m¶t tinh thÀn s¡t thép. Chúng tôi Çang ª vào tháng 6. Vài ngày sau Çó, T°ng ThÓng ThiŒu Çáp xuÓng An L¶c. Quân trú phòng bÜ§c ra khÕi hÀm trú Än Ç‹ hoan hô và b‰ b°ng ông lên trong chi‰n th¡ng. M¶t Çåo quân ti‰p viŒn cuÓi cùng Çã bÈ gãy vòng vây, và thành phÓ An L¶c Çã trª thành bi‹u tÜ®ng cho lòng can Çäm vô biên cûa quân dân MiŠn Nam ViŒt Nam . Các s¿ hÜ håi Ç° nát Çã ÇÜ®c dËp d†n và thành phÓ Çã sÓng trª låi. Và bây gi© không Çày 3 næm sau chi‰n công oanh liŒt Çó, An L¶c di tän mà không có m¶t trÆn Çánh nào .

Vä låi, cÛng không có m¶t nÖi nào có xäy ra trÆn Çánh thÆt s¿ !

Ngày 24 tháng 3, c¶ng sän Çã ti‰n t§i ÇÜ®c b© bi‹n. NÜ§c ViŒt Nam coi nhÜ bÎ c¡t làm Çôi. CÓ Çô Hué thÃt thû ngày 26, vÅn không ÇÜ®c phòng thû, Hué là nÖi Çã có h¢ng ngàn ngÜ©i ch‰t næm 1968. Hué là nÖi mà nh»ng ÇÖn vÎ ‘’beo Çen’’, ÇÖn vÎ Dù và BiŒt Ç¶ng Quân và sÜ Çoàn Không kœ n°i ti‰ng cûa Hoa Kÿ Çã lùng søc tØng nhà trong chi‰n Çãu lúc Çó.

Cu¶c triŒt thoái Çã trª thành m¶t cu¶c tháo chåy, ‘’månh ai nÃy chåy’’.

S¿ søp Ç° nÀy bao gÒm h‰t cä miŠn Trung cûa ViŒt Nam , ñám Çông dân chúng tœ nån hÓt hoäng chåy loån, l§n dÀn l§n dÀn nhÜ m¶t con sông cuÒn cu¶n chäy, v§i quá nhiŠu hình änh Çau thÜÖng không chÎu n°i. . . . cu¶c chåy trÓn cuÓng cuÒng cûa cà m¶t dân t¶c bÎ vÙt ra ÇÜ©ng, m¶t cu¶c chåy loån dÎ thÜ©ng, dòng ngÜ©i chåy loån tràn ngÆp và kéo theo m†i thÙ trên ÇÜ©ng Çi cûa nó, Çã phân tán và nhÆn chìm các ÇÖn vÎ Çang có š ÇÎnh chÓng trä và chi‰n Çãu. NhiŠu chÎ Çàn bà la hét m¶t cách kinh hoàng và vô v†ng vì không tìm ÇÜ®c con cái Çi låc, gÀn nhÜ trÀn truÒng thi‹u não và ngÖ ngác gi»a khÓi ngÜ©i chåy loån. NhiŠu cø già Óm teo chÌ còn da b†c xÜÖng mŒt mÕi kéo lê thân xác khô c¢n và bÎ cháy n¡ng, lä ngÜ©i vì ÇÜ©ng dài trong nóng bøi, buông mình té xuÓng mà không gÜ®ng dÆy n°i, Çang n¢m yên ch© gi© ch‰t.

Nh»ng hình änh Çó cä th‰ gi§i ÇŠu møc kích ngay trên màn änh truyŠn hình cûa h†. Phän Ùng ÇÀu tiên cûa h† rÃt nhân Çåo, rÃt t¿ nhiên , không kŠm ch‰ ÇÜ®c . H† run lên, sau Çó h† tìm cách xin vŠ nuôi hàng ngàn trÈ mÒ côi .Không có lúc nào h† nghï r¢ng muÓn bäo Çäm tÜÖng lai cûa nh»ng ÇÙa trÈ Çó thì chÌ có m¶t cách hay nhÃt là phäi tìm cách cÙu lÃy cha mË cûa chúng.

‘’Không th‹ tÜªng tÜ®ng n°i nh»ng gi© phút cuÓi cùng cûa thành phÓ Çang t¿ trút bÕ h‰t Ç©i sÓng cûa mình. Dân chúng cÜ§p giÆt thuyŠn máy do binh sï canh gi». Sau lÜng h† vô sÓ va li, thùng cây, rÜÖng hòm, quÀn áo tr¶n lÅn v§i gië rách ÇÜ®c ngÜ©i ta vÙt bÕ ÇÀy trên bãi cát v§i hàng chøc, hàng chøc tº thi bé nhÕ gây nên m¶t mùi hôi thúi không chÎu ÇÜ®c . Có nhiŠu bà mË vÅn còn ôm cÙng xác ch‰t cûa con trong tay mình. Trên nh»ng con ÇÜ©ng dÅn t§i häi cäng xác cûa nh»ng bé trai bé gái låc mÃt h‰t cha mË Çã cÓ kéo lê thân khô c¢n Ç‰n tÆn bãi bi‹n Ç‹ rÒi n¢m ch‰t lÎm trên cát vì quá Çói, quá khát và quá mŒt mÕi.

M¶t cø già m¥c ÇÒ Çen ngÒi d¿a trên b‰n thuyŠn, k‹ låi hành trình chåy loån tØ Cao Nguyên: ‘’chúng tôi có trên hai træm ngàn ngÜ©i trên l¶ 7 B, gÒm bÓn ngàn xe vÆn täi chª ÇÀy binh sï, h¢ng ngàn chi‰c mô tô, xe ba bánh, xe cÛ cûa ngÜ©i Tàu, xe Çåp, và nh»ng ngÜ©i Çi b¶. Có khoäng trên 100.000 ngÜ©i Çi b¶, gÒng gánh tÃt cä nh»ng gì mà h† có th‹ mang theo ÇÜ®c, nào là gà nhét vào bÎ, nào là heo c¶t n¢m trong gánh, nào là chó v§i s®i dây gi¡t theo. . . nh»ng ngÜ©i công giáo thì mang theo tÜ®ng änh ñÙc MË và tÜ®ng ñÙc Chúa Tr©i. Con ÇÜ©ng thì nhÕ hËp chåy xuyên qua rØng gi»a nh»ng bøi rÆm và tre dày Ç¥c không chen chân qua ÇÜ®c. Chúng tôi không có m¶t thÙc æn, và tuyŒt ÇÓi không có gì Ç‹ uÓng. Chúng tôi Çi suÓt 3 ngày ba Çêm nhÜ vÆy. M¶t b¶ phÆn công binh Çi trÜ§c Çoàn xe Ç‹ sºa ÇÜ©ng và sºa låi cÀu hÜ vì chi‰n cu¶c trong nh»ng ngày qua. Khi gÀn t§i sông Ba thì tØ trong cánh rØng xuÃt hiŒn m¶t toán lính c¶ng sän có ngÜ©i cÀm c© Çi ÇÀu. ngÜ©i chÌ huy toán b¶ Ç¶i Ãy phát loa ra lŒnh cho chúng tôi phäi ngØng låi và phäi Çi trª vŠ. NhÜng làm sao ÇÜ®c bây gi© vì có quá nhiŠu ngÜ©i ª phía sau cÙ Çùn chúng tôi Çi t§i. TÃt cä coi nhÜ bÎ dÒn cÙng låi thành m¶t khÓi ngÜ©i không nhúc nhích ÇÜ®c n»a, rÃt khó ra lŒnh còn hÖn là ÇÓi v§i m¶t Çàn trâu Çang cúi gÀm ÇÀu xuÓng ÇÃt . BÃy gi© b†n c¶ng sän m§i b¡n vào chúng tôi v§i tÃt cä các loåi súng cûa h† Çang có..ñÜ®c dÃu kín trong rØng, các loåi pháo n¥ng nhË, bách kích, súng không giÆt . . nã th£ng vào chúng tôi d†c theo con l¶ Çang bÎ kËt cÙng. TÃt cä ÇŠu n° ÇÒng loåt. M¶t trái Çån pháo Çã chém ngang con gái tôi và hai dÙa con cûa nó. Trên Çoån ÇÜ©ng dài 3 cây sÓ thây n¢m la liŒt, lÅn l¶n kÈ ch‰t ngÜ©i bÎ thÜÖng. Hàng træm xe Çû loåi bÎ cháy, n° ì Àm nhÜ ngÜ©i a ném Çån vào lºa vÆy. Tôi ôm ÇÙa cháu chín tu°i trong lòng, và cÓ g¡ng chåy bØa t§i Çâu hay t§i Çó. ñÙa bé rên rÌ, vì nó bÎ m¶t mänh Çån pháo xuyên qua lÜng tØ bên nÀy sang bên kia. Nó khóc thét lên nh¡c Çi nh¡c låi : ‘’ Ông Öi, ng¿c cháu bÎ thûng rÒi Çau l¡m’’. Ròi Çùng m¶t cái, tôi không còn nghe nó nói gì n»a. Tôi nhìn låi nó thì Çôi môi cûa nó Çã Çen h‰t rÒi, và nó Çã ch‰t. Tôi ti‰p tøc b‰ nó Ç‹ së chôn cÃt nó cho phäi phép. Khi vào Ç‰n thành phÓ, tôi rºa m¥t cho nó ª m¶t cái vòi nÜ§c ÇÀu tiên, tôi cuÓn nó vào m¶t cái bÎ väi m§i mà tôi mua v§i sÓ tiŠn còn låi cûa tôi, và tôi chôn nó du§i m¶t gÓc cây. Bây gi© thì tôi không còn gì n»a, ngÜ©i thân cÛng không có Ç‹ mà thuÖng yêu và che chª. Tôi së không r©i khÕi Çây Çâu ‘’

Trª vŠ: trang ÇÀu

ChÜÖng 3 (ti‰p theo)